Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №7 (80) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №7 (80)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- РЕЗЮМЕ Шамил Махмудов Синтез и исследование карбонила железа многоядерных кластерных соединений
129 Məlum olmuşdur ki, (1) reaksiyası otaq temperaturunda getmir, bu reaksiya ancaq THF-nin qaynama temperaturunda çox yaxşı gedir ve nəticədə 7-nüvəli metal-metal rabitəli birləşmə əmələ gəlir ki, onu da pilləli ekstraksiya metodu ilə reaksiya qarışığından 87% çıxımla ayırmaq mümkün olmuşdur. (3) reaksiyası çox mürəkkəb mexanizm üzrə getdiyindən hələlik bu reaksiya haqqında geniş fikir yurütmək çox çətindir. Əvvəlki tədqiqatlarda göstərdiyimiz kimi [ 1 , 2 ] I I I qrup elementi tərkibi yeni hetero iki və çox nüvəli metal-metal rabitəli metalkarbonil əsaslı klaster birləşmələrinin sintezi və xassələrinin tədqiqi koordinasion qeyri-uzvi birləşmələr kimyasının yeni elmi istiqamətinin – klaster birləşmələr kimyasının formalaşmasına təkan verir. İkincisi bu birləşmələrin çox aşağı temperaturada parçalanma imkanlarına malik olması isə onlar əsasında dəqiq stexiometrik tərkibə malik, sintezi başqa metodlarla çətin alınan intermetallik birləşmələrin alınmasında xammal bazasıdırlar [3]. Üçüncüsü isə bu birləşmələrdən istifadə etməklə yeni ikili və çoxnüvəli katalitik sıstemlərin yaradılmasında istifadə edilir [4]. Odur ki, III qrup elementi tərkibli dəmir karbonıl əsaslı metal- metal rabitəli klaster birləşmələrın sintezi, quruluşu və xassələrinin tədqiqi müasir qeyri-üzvi koordinasion birləsmələr kimyasının ən aktual məsələlərindən sayıla bilər. [C 5 H 5 Fe(CO) 2 HgCl] 2 dimer kompleks birləşməsinin elementar As-ilə otaq temperaturunda reaksiyası (THF-da) çox cüzi miqdarda As-nin oksidləşərək birləşmə məhsulu əmələ gətirir. Ancaq onun [C 5 H 5 Fe(CO) 2 HgCl] 2 birgə əridilməsi (160-180°C) reaksiyası nəticəsində 42–58 % çıxımla müvafıq diarsenid kompleksi əmələ gətirir: [C 5 H 5 Fe(CO) 2 HgCl] 2 +4As THF [C 5 H 5 Fe(CO) 2 ] 2 As=As–[(OC) 2 FeC 5 H 5 ] 2 + + [As–HgCl] 2 (4) Reaksiyanın bu yolla aparılması onun induksiya periodunu bir neçə yüz dəfə artırmağa imkan verir. (4) reaksiyası ilə alınmış sarı rəngli kompleksin ərimə temperaturu T ər = 117–121 0 C-dir, element analizinin nəticələrinə görə isə onun xloridsiz tərkibə malik olduğu müəyyən edilmişdir. [C 5 H 5 Fe(CO) 2 HgCl] 2 dimer kompleksinin La-la qarşılıqlı təsir reaksiyası göstərmişdir ki, reaksıyanın sürətlə getməsi və onun sonradan yenidən qruplaşması Fe-La rabitəli birləşməsinin əmələ gətirməsinə imkan verməyərək Fe–CO–La fraqmentli karbonilat tipli IV klaster birləşməsi əmələ gətirir. 3[C 5 H 5 Fe(CO) 2 HgCl] 2 +4La [C 5 H 5 Fe(CO)CO – ] 3 La(THF) 5 (5) IV Bu kompleksdə La-atomunun Fe-lə məhz birbaşa deyil CO-qrupu vasitəsi ilə həyata keçirilməsini İQ-spektrdə terminal CO-qrupu ilə yanaşı körpü CO qrupunun da (1600-1700 sm -1 ) olduğuna əsasən qəbul edilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, əvvəllər belə bir kompleks Mo-üçün alınmış və quruluşu RSA ilə müəyyən edilmişdir [5]. Alınan komplekslərin tərkibi element analiz metodu ilə, quruluşları isə İQ-spektral, RFA, EPR, EUS metodları ilə təsdiq edilmişdir. Məlum olmuşdur ki, sintez edilən klasterlərin hamısının paramaqnit olmaları müəyyən edilmişdir ƏDƏBİYYAT 1. Mahmudov Ş.M.//Kimya problemləri jurn. 2004. № 3. S. 103. 2. Makhmudov Sh.M. // J.Prob. Chem. 2003. № 4. P. 86. 3. Губин С.П. Трехчленные металлоциклы. // Успехи химии. 1985. Т. 54. Вып. 9. С. 465. 4. Губин С.П., Шулпин В.Е. // Журнал корд. химии. 1984. Т. 10. Вып. 5. С. 635. 5. Rasynskii A.A., Suleimanov G.Z., Struchkov Yu.T., Beletskaya İ.P. // J. Orqanometal. Chem. 1984. V. 180. № 1. P.14 – LaCl 3 –La/Hg THF 130 ABSTRACT Shamil Makhmudov Synthesis and study iron carbonyl multicore cluster compounds Interaction with HgCl 2 and elementary arsenic obtained corresponding cluster compounds - with Fe-Hg- communication [С 5 N 5 Fe(CO) 2 -HgCl 2 ] 2 and Fe-As- bond [C 5 N 5 Fe (CO) 2 ]-As = As- [ (CO) 2 FeС 5 N 5 ] 2 quad and with Fe-Ga- and Ga-Hg- bond-С 5 N 5 Fe 2 (CO) 2 Ga (THF) 2 ] 2 Hg. The composition and structure of the obtained clusters established by elemental analysis, EPR, ESR and IR spectroscopy. Acquired [C 5 H 5 Fe (CO) 2 ] 2 -As = As- [(OC) 2 FeC 5 H 5 ] 2 [As-HgCl] 2 complex of yellow color, melting point T рм = 117-210 0 C, according to the results of elemental analysis was determined that its content bezhlorida. In accordance with RFA complex containing Fe, Ga, and stores Hg. Calibrated sample of these elements (Fe, Ga, Hg) in accordance with the rate of 4: 2: 1 as part of a set of molecules and tetrahydrofuran (2 mol) are available, [C 5 H 5 Fe(CO) 2 Ga] 2 Hg(C 4 H 8 O) 2 . Of temperature decomposition of the complex 172 0 С. РЕЗЮМЕ Шамил Махмудов Синтез и исследование карбонила железа многоядерных кластерных соединений Взаимодействием с HgCl 2 и элементарным мышьяком получены соответствующие кластерные соединения – с Fe-Hg- связью [С 5 Н 5 Fe(CO) 2 -HgCl 2 ] 2 и Fe-As- связью [С- 5 Н 5 Fe(CO) 2 ]-As=As-[(CO) 2 FeС 5 Н 5 ] 2 , четырехядерное с и Fe-Ga- и Ga-Hg-связью С- 5 Н 5 Fe 2 (CO) 2 Ga(THF) 2 ] 2 Hg. Состав и строение полученных кластеров установлены методами элементного анализа, ЭПР, ЭСП и ИК-спектроскопией. Приобретенная [C 5 H 5 Fe(CO) 2 ] 2 -As = As- [(OC) 2 FeC 5 H 5 ] 2 [As-HgCl] 2 комплекса желтая цвета, температура плавления T пл = 117-210 0 C, согласно результатам элементного анализа была определена что его содержание безхлорида. В соответствии с комплексом RFA, содержащего Fe, Ga, и сохраняет Hg. Калиброванные образец этих элементов (Fe, Ga, Hg) в соответствии со ставкой 4: 2: 1 как часть установленных и тетрагидрофурана молекул (2 моль) доступны, [C 5 H 5 Fe(CO) 2 Ga] 2 Hg (C 4 H 8 O) 2 . Tемпературная разложения комплекса 172 0 C. NDU-nun Elmi Şurasının 30 noyabr 2016-cı il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyə olunmuşdur (protokol № 03) Məqaləni çapa təqdim etdi: Kimya elmləri doktoru, professor T. Əliyev Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|