Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №6 (87) nakhchivan state university. Scientific works, 2017, №6 (87)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
170 Yəhudi xalqı tamamilə məhv etməyə çalışılsa da, buna nail olunmamışdır. Tarix sübut etmişdir ki, bu xalqı məhv etmək mümkün deyildir. Holokost muzeyi də yəhudilərin başına gələn bəlaları, müsibəti, faciəni əyani şəkildə sübut edən muzeydir və böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yeganə nəticə ondan ibarətdir ki, bəşəriyyət bundan sonra heç yerdə heç bir xalqa qarşı soyqırıma yol verməməlidir. Dünya birliyi müharibə alovlarını söndürməli, münaqişələri ləğv etməli, dünyada sülhün, əmin-amanlığın yaranması üçün daha çox səylər göstərməlidir. Bunlar muzeyə baxarkən çıxarılan nəticədir” [8, XIX kit., 60-61]. Münasibətlərin inkişafında növbəti addım 1999-cu il iyul ayının 14-də Heydər Əliyevin ABŞ- ın Yəhudi Təşkilatlarının nümayəndə heyəti ilə görüşündə atıldı. Görüşdə iki xalq arasında dostluq əlaqələri və birgə fəaliyyət məsələləri müzakirə edildi. Mövcud əlaqələrdən danışan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti dedi : “Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşayan yəhudilərin təşkilatları ilə biz artıq yaxşı dostluq əlaqələri yaratmışıq. Şübhəsiz ki, bu dostluq əlaqələri hər iki tərəfin arzusu və istəyi ilə olubdur”. Heydər Əliyev daha sonra 1997-ci ildə ABŞ-a rəsmi səfəri barədə məlumat verərək demişdir : “Mən Amerika Birləşmiş Ştatlarında 1997-ci ildə rəsmi səfərdə olarkən Yəhudi Təşkilatları Konfranslarının prezidentləri ilə Nyu Yorkda çox əhəmiyyətli bir görüş keçirdim. Mən bu ilin aprel ayında Vaşinqtonda olarkən Holokost muzeyini ziyarət etdim, orada da görüşlər keçirdim. Yəhudi təşkilatlarının nümayəndələri də vaxtaşırı olaraq Azərbaycana gəlirlər. Mən bunu birinci növbədə Azərbaycan ABŞ əlaqələrini, Azərbaycan İsrail əlaqələrini daha da genişləndirmək və bununla bərabər, yəhudi təşkilatları ilə daha sıx əməkdaşlıq etmək üçün çox əhəmiyyətli hesab edirəm” [8, XXI, 24]. Amerika Yəhudi Komitəsinin hökumət və beynəlxalq məsələlər üzrə müdir müavini Barri Geykobs nümayəndə heyətinin Azərbaycana səfərinin məqsədini aşağıdakı kimi açıqladı : “Əlbəttə ki, bizim Azərbaycana səfərimiz bir növ rəmzi xarakter daşıyır. Bu səfər Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı yəhudi komitəsi ilə Azərbaycan arasında dostluğun nə qədər möhkəm olduğunu göstərir. Bu, eyni zamanda Azərbaycan ilə İsrail arasında sağlam, isti münasibətlər olduğunu göstərir. Səfərimizin digər məqsədi isə Azərbaycanda yaşayan həmmillətlərimizi – yəhudiləri görməkdir. Biz eşitmişik ki, Azərbaycanda yaşayan yəhudi icmasına çox geniş azadlıqlar verilibdir. Onlar respublikanın digər vətəndaşları ilə bərabər vəziyyətdə yaşayırlar. Biz indi bunun hamısını öz gözlərimizlə gördük” [8, XXI kit., 25]. Heydər Əliyev Ermənistan – Azərbaycan və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli məsələsində dost yəhudi xalqına arxalandığını bildirərək vurğuladı : “Biz çox çətin bir vəziyyətdəyik və böyük problemlərlə rastlaşaraq münaqişənin sülh yolu ilə həll olunmasına çalışırıq. Mən Amerikada da, Azərbaycanda da keçirdiyim görüşlərdə yəhudi təşkilatlarının nümayəndələrinə üz tutaraq demişəm ki, Amerikada sizin imkanlarınız çoxdur, ədalətin bərpa olunması üçün Azərbaycana yardım edin. Bu sözləri sizə də deyirəm…. Amerika Birləşmiş Ştatlarında yəhudi təşkilatlarının təsiri böyükdür. Biz çox arzu edərdik ki, siz öz təsirinizdən bu istiqamətdə də istifadə edəsiniz” [8, XXI kit., 26]. Bu məsələlərdə yəhudi təşkilatlarının mövqeyi aydın idi. Bununla bağlı olaraq Barri Geykobs dedi : “...bütün yəhudi təşkilatları, xüsusilə nümayəndələri bugünkü görüşdə iştirak edən yəhudi təşkilatları – Amerika Yəhudi Komitəsi və sovet yəhudiləri ilə iş üzrə Milli Konfrans Təşkilatı Vaşinqtonda çox möhkəm çalışırıq ki, Azərbaycanı dəstəkləyək” [8, XXI kit., 27]. Qeyd etmək lazımdır ki, komitə üzvləri Cənubi Qafqazın hər üç ölkəsinə səfər etmiş və müşahidələri yerində aparmışdılar. Onların fikrincə, Azərbaycanda yəhudilərə bəslənən münasibət rəğbət yaradırdı. Yəhudi nur və sevinc bayramı olan Hanuka mərasimində iştirak etmək üçün İsrail Dövləti Müdafiə Nazirinin müavini, Azərbaycan İsrail ABŞ üçtərəfli Parlamentlərarası Komissiyanın İsrail tərəfindən sədri E.Snehin başçılığı altında nümayəndə heyəti 1999-cu il 3-5 dekabr tarixlərində Azərbaycanda səfərdə oldu. Nümayəndə heyətinə İsrail Dövləti XİN MDB ölkələri idarəsinin rəisi Ş.Meyrom, müdafiə Nazirliyi MDB ölkələri idarəsinin rəisi Y.Laor və E.Snehin şəxsi katibliyinin rəisi xanım B.Erman daxil idilər. Səfər zamanı nümayəndə heyəti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Baş Nazir, xarici işlər naziri, müdafiə nazirini birinci müavini, baş qərargahın rəisi, Milli Məclisin beynəlxalq münasibətlər üzrə Daimi Komissiyasının sədri və ARDNŞ-ın birinci vitse-prezidenti ilə görüşdü. Görüşlərdə aşağıdakı məsələlər müzakirə edildi: Cənubi Qafqazda olduğu kimi, Yaxın Şərq regionunda da münaqişələrin sülh yolu ilə həll 171 olunması; Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tarixi və bugünkü vəziyyəti; Cənubi Qafqaz regionu ölkələrində son zamanlardakı vəziyyət; Azərbaycan Respublikası Prezidentinin və xarici işlər nazirinin İsrailə səfərlərinin həyata keçirilməsi və İsraildə Azərbaycan Respublikasının səfirliyinin açılması; Azərbaycanın ABŞ-ın beynəlxalq yəhudi təşkilatlarının nümayəndələri ilə əlaqələri və Azadlığa müdafiə aktına 907-ci düzəlişin ləğv olunması; İsrail dövlətinin də faydalana biləcəyi Bakı Ceyhan əsas ixrac neft boru kəmərinin tikintisi; Binə hava limanında İsrailin Maqal şirkəti tərəfindən qurulacaq təhlükəsizlik kəməri [12; 31]. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev 1999-cu il dekabrın 4-də Prezident sarayında İsrail dövlətinin müdafiə nazirinin müavini, ABŞ – İsrail – Azərbaycan parlamentlərarası birgə qrupunun İsrail tərəfdən həmsədri E.Snehin başçılıq etdiyi nüumayəndə heyətini qəbul etdi. 2000-ci ilin sentyabrında ABŞ-a rəsmi səfər edən Heydər Əliyev həmin ölkədə onun üçün ayrılmış iqamətgahda Amerikanın nüfuzlu yəhudi təşkilatlarının – Yəhudi Komitəsinin, Prezidentlər Komitəsinin, Sovet Yəhudiləri Milli Komitəsinin rəhbərləri ilə də görüş keçirdi. Heydər Əliyev qeyd olunan təşkilatlarla Azərbaycanın saxladığı dostluq münasibətinə toxunaraq demişdir : “Bizim sizinlə dostluğumuz xüsusi xarakter daşıyır. Çünki biz sizin təşkilatların və hər bir şəxsin simasında Azərbaycanın dünyada, o cümlədən Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaxın dostunu görürük. İstəyirəm ki, bizim bu dostluğumuz həmişə etibarlı olsun və davam etsin. Bizim buna ehtiyacımız var. Amma güman edirəm ki, siz də, dünyanın yəhudi təşkilatları, xüsusən Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı yəhudi icması, əlbəttə ki, Azərbaycan ilə həmişə maraqlanmısınız və bundan sonra da maraqlanacaqsınız” [8, XXX kit., 23]. Görüşdə Amerika Yəhudi Komitəsi İcraiyyə Komitəsinin və Qubernatorlar Kollegiyasının rəhbəri Rozenblatt Piter yəhudilərin Azərbaycan ilə ABŞ arasındakı münasibətlərin əhəmiyyətli və vacib olduğunu, Azərbaycanda Birləşmiş Ştatların maraqlarının olduğunu, ABŞ Azərbaycan İsrail münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi bu üç ölkənin bölüşdüyü ümumi məqsədlərə çatmaq üçün çox böyük əhəmiyyət daşıdığını vurğuladı [8, XXX kit., 27]. ABŞ-da 2001-ci il 11 sentyabr terror aktları Azərbaycan İsrail siyasi münasibətlərinə də təsir etdi. Qarşılıqlı məsləhətləşmələrin intensivləşdirilməsi zərurəti yarandı. Az sonra İsrail Dövləti Azərbaycana yeni səfirini təyin etdi. İlham Əliyev 2003-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildikdən sonra da İsrail ilə münasibətlərin inkişafı diqqət mərkəzində saxlanıldı. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2004-cü il martın 18-də Slovakiyanın paytaxtında, onun üçün ayrılmış iqamətgahda ABŞ-ın Yəhudi Komitəsinin beynəlxalq yəhudi işləri üzrə direktoru Endryu Beyker və Beynəlxalq Benayit Brith Təşkilatının vitse-prezidenti Daniyel Mayanş ilə görüşdü. Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının Avropa strukturuna inteqrasiyasından danışdı. Bildirdi ki, bu siyasət gələcəkdə də davam edəcəkdir. Endryu Beyker hələ 1996-cı ildə İlham Əliyevin Amerikada olarkən Bostonda və digər şəhərlərdə keçirdiyi görüşləri xatırlatdı. Vurğuladı ki, bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin xarici siyasəti çox təqdirəlayiqdir. O, Azərbaycanda bütün dinlərə mənsub insanlara, o cümlədən yəhudilərə münasibətdə olan tolerantlıqdan məmnunluğunu ifadə edərək dedi ki, bu, demokratik ölkə kimi Azərbaycanın imicini beynəlxalq aləmdə daha da artırır. Amerika – Azərbaycan əlaqələrinin yüksək səviyyəsindən məmnun qaldıqlarını razılıqla vurğulayan Prezident İlham Əliyev və Endryu Beyker bildirdilər ki, Azərbaycanın Avropa strukturlarına inteqrasiyası və ABŞ ilə əlaqələrin daha da yaxşılaşması üçün səy göstərəcəklər. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin bu konfransda iştirakının ölkənin Avropa strukturlarına inteqrasiyasının bariz nümunəsi olduğu qeyd edildi [4, 2004, I h., 131-132]. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2005-ci il martın 28-də Amerika Yəhudi Birgə Paylaşdırma Komitəsinin sədri xanım Ellen Hellerin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul etdi [12]. Dövlət başçısı bu komitənin nümayəndə heyətinin Azərbaycana səfərini həmin komitənin ölkəmiz ilə daha yaxından tanışlığına xidmət edəcəyinə ümidvar olduğunu bildirdi. Azərbaycanın inkişafından danışan İlham Əliyev siyasi, iqtisadi, sosial sahələrdə islahatların müvəffəqiyyətlə həyata keçirildiyini vurğuladı. Ölkəmizin beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrə böyük önəm verdiyini söyləyən dövlət başçısı Azərbaycan ictimaiyyətinin Amerika Yəhudi Birgə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|