Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №6 (87) nakhchivan state university. Scientific works, 2017, №6 (87)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
168 danışıqlar zamanı konqresin Azərbaycana qarşı tətbiq etdiyi “Azadlığı müdafiə haqqında akt”a edilən 907-ci düzəlişin aradan qaldırılması zərurətini və yardım göstərilməsinin vacibliyini, Ermənistan – Azərbaycan münaqişəsinin dinc yolla həllində dünya birliyinin rolunun əhəmiyyətini onlara çatdırmışdır [3]. ABŞ Prezidenti Bill Klintonun dəvəti ilə 1997-ci ilin iyul-avqust aylarında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev bu ölkədə rəsmi səfərdə olarkən Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşayan Yəhudi İcmalarının Prezidentləri Konfransı Təşkilatının nümayəndələri ilə görüş xüsusi yer tutdu. Nyu Yorkda “Qrand Hyatt” otelində ABŞ-dakı Yəhudi İcmalarının Prezidentlərinin Konfransı Təskilatı adından Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin sərəfinə rəsmi qəbul təşkil olundu. Qəbulda Nyu York Şəhər Şurası adından yəhudi icmalarının ən aparıcı liderlərindən biri Piter Vilon yəhudilərin və Azərbaycan xalqının dostluğundan söhbət açdı, Azərbaycanın haqq işini dəstəklədiklərini bildirdi [8, X kit., 68]. Heydər Əliyev isə iki xalq arasında münasibətlərdən danışarkən dedi : “Azərbaycan xalqı böyük və zəngin tarixə və çox qədim mədəniyyətə, ənənələrə malik bir xalqdır, ölkədir. Ölkəmizdə azərbaycanlılarla yanaşı, bir çox digər millətlərin nümayəndələri də yaşayırlar. Azərbaycan həmişə çoxmillətli bir ölkə olubdur, bu gün də çoxmillətli bir ölkədir. Biz bunu ölkəmizin üstünlüyü hesab edirik. Biz Azərbaycanı heç vaxt təkmillətli bir dövlətə çevirmək fikrində olmamışıq. Ona görə də Azərbaycanda yaşayan insanlar milliyyətindən asılı olmayaraq həmişə bərabərhüquqlu olmuşlar. Azərbaycanda bu gün də bütün başqa millətlərə məxsus olan, yaşayan insanlar da respublikamızın vətəndaşlarıdır və ölkəmizdə eyni hüquqlara malikdirlər. Azərbaycanda yəhudilər də çox qədim dövrdən indiyədək yaşamışlar və yaşayırlar. Onlar Azərbaycanın vətəndaşlarıdır və Azərbaycan onlar üçün doğma vətəndir” [8, X kit., 68]. Yəhudilərin Azərbaycanın ictimai-siyasi, iqtisadi həyatında iştirakına diqqəti cəlb edən Heydər Əliyev vurğulayırdı : “Bu gün sizə bildirmək istəyirəm ki, xalqımızın, Azərbaycanın milli mədəniyyətinin, iqtisadiyyatının, səhiyyəsinin inkişafında yəhudi millətinə mənsub Azərbaycan vətəndaşlarının xidməti çox olmuşdur. XIX əsrin ikinci yarısında, XX əsrin əvvəlindən indiyədək Azərbaycanın elmində, mədəniyyətində, iqtisadiyyatında, ali təhsilində xidmət göstərən insanların fəaliyyətini biz xüsusi qeyd edirik. Onlar Azərbaycan xalqının həyatına çox böyük faydalar vermişlər. Onlar bizim üçün həmişə əzizdirlər. Yəhudi millətindən olan böyük alimlər, mədəniyyət, musiqi xadimləri, həkimlər, səhiyyə sahəsində çalışan böyük insanlar Azərbaycanda çox olmuşlar, onlar həmişə xalqımızın hörmət və ehtiramını qazanmışlar” [8, X kit., 69]. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev son illər yəhudi millətindən olan Azərbaycan vətəndaşlarının bir qisminin başqa ölkələrə, o cümlədən İsrailə, Amerika Birləşmiş Ştatlarına və digər yerlərə getməsi məsələsinə də toxunaraq dedi : “…biz bilirik ki, onlar Azərbaycanı heç vaxt unutmamışlar, vaxtaşırı respublikamıza gəlirlər, xalqımızın ənənələrini o ölkələrdə yayırlar, təbliğ edirlər. Hiss edirik ki, onlar çox zaman Azərbaycan üçün darıxırlar. Mən bilirəm ki, İsraildə respublikamızdan getmiş Azərbaycan vətəndaşları – yəhudilər böyük bir Azərbaycan icması təşkil ediblər. Hətta orada Bakı adını daşıyan küçələr, restoranlar və Bakının, Azərbaycanın adını daşıyan çox gözəl müəssisələr vardır. Bildirmək istəyirəm ki, Azərbaycanın çox böyük, maraqlı sərvətləri vardır. Onlardan biri də dadlı yeməkləridir. Azərbaycandan getmiş yəhudilər bu yeməkləri başqa ölkələrdə, xüsusən İsraildə çox geniş təbliğ edirlər…” [8, X kit., 69]. Çıxışında İsrail ilə əlaqələrin perspektivinə toxunan Heydər Əliyev vurğulayırdı : “Azərbaycan ilə İsrail arasında əlaqələr dostluq əlaqələridir. Biz bu əlaqələri gündən-günə inkişaf etdiririk. Mən bu son illərdə, qısa müddətdə İsrailin keçmiş Baş Naziri mərhum İshak Rabinlə, keçmiş Baş Naziri Şimon Pereslə görüşlər keçirmişəm, danışıqlar aparmışam. Keçən ilin dekabr ayında mən Lissabonda olarkən İsrailin indiki Baş Naziri cənab Netanyahu ilə görüşmüşəm. Biz onunla məktublaşırıq. Mən ona məktub göndərmişdim. Mən buraya gəlməmişdən bir neçə gün əvvəl o mənə məktub göndəribdir. Bu ölkənin həm Prezidenti, həm də Baş Naziri məni İsrailə dəvət ediblər. Mən bu dəvəti məmnuniyyətlə qəbul etmişəm və yaxın vaxtlarda həyata keçirəcəyəm. Hesab edirəm ki, İsrailin Azərbaycandakı səfirliyi çox yaxşı fəaliyyət göstərir. Onların Azərbaycanda işləmələri üçün hər cür şərait yaradılıbdır. Mən İsrailin respublikamızdakı səfiri ilə dəfələrlə görüşmüşəm, lazım olan vaxtlarda onu qəbul edirəm.....Amerika Birləşmiş Ştatlarında 169 Yəhudi Təşkilatları Prezidentləri Konfransı Təşkilatını mən çox əhəmiyyətli bir təşkilat kimi yüksək qiymətləndirirəm. Bilirəm ki, bu konfrans, icmalar Amerikada böyük nüfuza malikdir. Onlar çox gərəkli işlər görürlər, böyük imkanlara malikdirlər. Hesab edirəm ki, Azərbaycan ilə Amerikadakı Yəhudi İcmaları Prezidentləri Konfransı Təşkilatı arasında əlaqələr yaranır. Mən bu əlaqələrin bundan sonra da davam etməsinin tərəfdarıyam. Güman edirəm ki, biz yaxşı əməkdaşlıq edə bilərik” [8, X kit., 72]. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Ermənistan ilə atəşkəs və erməni lobbi məsələsindən danışarkən vurğulamışdır: “Atəşin dayandırılması haqqında üç il bundan əvvəl saziş imzalanıbdır. Üç ildir ki, sülh, yəni atəşkəs var. Biz daimi sülh əldə etmək üçün danışıqlar aparırıq. Mən ümid edirəm ki, biz məsələnin sülh yolu ilə həllinə nail olacağıq…. Bizim belə dostlarımız artdıqca Amerika Birləşmiş Ştatlarında Azərbaycana qarşı ədalətsizlik edən erməni diasporunun da qarşısını ala bilərik. Bizim Amerikada lobbimiz yoxdur. Amma ermənilərin çox güclü lobbisi vardır... Amma bizim burada lobbimiz olacaqdır. Bizim lobbimiz dostlarımız olacaq, o cümlədən Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı yəhudi icmaları, sizlər bizim lobbimiz olacaqsınız. Mən buna çox ümid bəsləyirəm. Güman edirəm ki, siz mənim bu fikirlərimlə razı olarsınız…” [8, X kit., 74]. Görüşdə ikitərəfli münasibətlərə toxunan Heydər Əliyev demişdir : “Azərbaycan sülhsevər ölkədir, xalqımız sülhsevər xalqdır. Azərbaycan çoxmillətli ölkədir və bütün millətlərin nümayəndələri burada bərabər hüquqlarla yaşayır və fəaliyyət göstərirlər. Azərbaycan bir çox əsrlər yəhudilər üçün də doğma vətən olubdur, yaşayış yeri olubdur. Yəhudilər azərbaycanlılarla birlikdə Azərbaycanda əsrlər boyu dostluq, mehribanlıq şəraitində yaşayıblar. Bu gün də yəhudilər Azərbaycanın tam bərabər hüquqlara malik vətəndaşlarıdır və Azərbaycan onlar uçün doğma vətəndir. Bunların hamısı bizim əməkdaşlığımız üçün yaxşı imkan yaradır. Mən hesab edirəm ki, bugünkü görüş İsrail Azərbaycan əməkdaşlığı üçün yeni bir mərhələ açır. ...Amerika Birləşmiş Ştatlarına mənim bu yaxınlardakı rəsmi səfərim Azərbaycanla ABŞ arasındakı əlaqələrdə tarixi bir hadisə olmuşdur. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti və Azərbaycan Prezidenti ölkələrimiz arasında əməkdaşlığı, tərəfdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirmək üçün mühüm bir sənəd imzalamışlar. Biz bunu çox yüksək qiymətləndiririk. ABŞ kimi böyük bir ölkə, inkişaf etmiş ölkə ilə tərəfdaşlıq əlaqələri qurmağı və inkişaf etdirməyi özümüz üçün çox mühüm bir hadisə hesab edirik. Bizim Amerika ilə əməkdaşlığımızda İsrail – Azərbaycan əməkdaşlığının da çox mühüm əhəmiyyəti var” [8, XII kit., 111]. İsrail Dövlətinin Baş Naziri ölkəsinin Azərbaycan Respublikası ilə qarşılıqlı faydalı münasibətlərin inkişafına böyük əhəmiyyət verdiyini, siyasi, iqtisadi, ticarət, elm, təhsil, mədəniyyət, humanitar və digər sahələrdə əməkdaşlığın böyük potensialının olduğunu qeyd etdi. Onun fikrincə, tərəflər əlaqələri genişləndirmək üçün səylərini artıra bilərdilər. Vaşinqton İnstitutunun tədqiqatlarına əsasən İsrail həmçinin Azərbaycana təhlükəsizlik və tədqiqat-təşviqat məsələlərində təcrübənin və hərbi-texnikanın çatdırılmasında mühüm rol oynayırdı. Bu ölkə Xəzər dənizi regionunda və İran sərhədində elektron qulaqasma qurğularının quraşdırılması məsələsində də faydalı ola bilərdi. Lakin Azərbaycan tərəfi İsrail ilə münasibətlərindən qonşusu olan İran İslam Respublikasına qarşı istifadə etmədi. Artıq qeyd edildiyi kimi, İsrail Dövlətinin Baş Naziri Benjamin Netanyahunun 1997-ci ildə Bakıya səfərindən sonra iki ölkə arasında münasibətlər yeni mərhələyə qədəm qoydu. Məhz bu mərhələdə iki ölkə arasındakı münasibətlərin yaxşılaşması Azərbaycan silahlı qüvvələrinin modernləşməsinə təkan verdi. İsrail hərbi dairələri Azərbaycanı hərbi hava təyyarələri, artilleriya, antitank müdafiəsi ilə təmin etdi [9]. İsrail və Azərbaycan 100 milyon dollarlıq dəyərində hərbi müqavilə imzaladılar. Müqaviləyə uyğun olaraq bir çox İsrail firmaları bu işə cəlb olundular. İsrail hərbi sənayesi Azərbaycanı uzaqmənzilli raketlər və hərbi avadanlıqlarla təchiz etdi [10]. İsrail Dövləti Azərbaycanı ABŞ konqresi tərəfindən qəbul olunmuş 907-ci düzəlişin ləğvi məsələsində də dəstəkləmişdir [11]. Azərbaycan tərəfinin bu soyqırıma münasibəti 1999-cu il aprelin 22-də Heydər Əliyevin ABŞ- a rəsmi səfəri ərəfəsində Holokost muzeyindəki çıxışı zamanı bir daha bəyan edildi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti dedi: “Yəhudi xalqı tarix boyu çox böyük sınaqlarla üzləşmiş, ağır sınaqlardan keçərək öz qədim, zəngin mədəniyyətini, öz mənliyini qoruyub saxlaya bilmişdir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|