Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan tarixşünaslığında xüsusi yeri olan Bəlazuri və onun Fütuhul – Büldan əsəri haqqında qısa məlumat 397
bilmişdim; torpağımın onda üçü əlimdən çıxmışdı…” (Fütuhul - büldan, II. 56, Zakir Kadri Ugan tərcüməsi) Yanlış olaraq həyata keçirilən bu tərcümənin doğrusu belədir: “Ömər bin əl - Xəttab, əs - Səvaddakı on növdə olan torpağı dövlətə aid etdi; mən (ravi) bu on növ torpaqdan yeddisini xatırlayıram, üçünü unutdum…” Bu cür yanlış tərcümə, elmi çalışmalar əsnasında əfsuslar olsun ki, eyni ilə işlədilmişdir. Sonda qeyd etmək istərdik ki, Bəlazuri öz əsərlərində xilafət sistemindəki ölkələrin müsəlmanlar tərəfindən fəth olunmasının dəqiq təsvirini verir. Bu əsərlərdə xilafətə tabe olan xalqların iqtisadiyyatı, ictimai münasibətləri və mədəniyyəti barədə mühüm məlumatlar vardır. Onun əsərlərində Azərbaycan və ətraf bölgələr haqqında verilən yazılar, o cümlədən xilafət ordularının yürüşləri, xilafət sərkərdələrinin Azərbaycanın bir sıra vilayət və şəhərlərinin hakimləri ilə bağladıqları müqavilələr, ərəb tayfalarının Azərbaycana köçürülməsi barədə məlumatlar vətənimizin tarixini öyrənmək üçün qiymətlidir.
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT Аzərbаycаn tаriхi üzrə qаynаqlаr Bакı, 1989. Bünyadov Z. Azərbaycan VII - IX əsrlərdə, “Azərnəşr”, Bakı 1989 Dоğuşdаn günümüzə Böyüк İslаm tаriхi. 1986. I cild. İslаm еnsiкlоpеdiyаsı “Bəlаzuri” mаddəsi. Mustafa Fayda, El - Belazuri, Fütuhul - Büldan, Ankara, 2002 Yеni rеhbеr еnsкlоpеdisi. “Bеlаzuri” mаddəsi. Vəliхаnlı N. M. “ХIХ – ХI əsr ərəb cоğrаfiyаşünаs səyyаhlаrı Аzərbаycаn hаqqındа”, Bакı 1975 “Bəlazurinin “Fütuhul-Büldan” əsəri Azərbaycan tarixini öyrənmək üçün mənbə kimi” tamamlanmamış namizədlik işi.
Tariyel RƏSULOV 398
SUMMARY Migration of Arabs to newly seized countries and settling down in these countries began after Arab power became stronger in the captured areas. Migration of Arabs to newly seized countries was expressed firstly in the form of setting up military armed camps where the caliph’s vicars lived, secondly capturing certain area of nomadic Arab tribes. The armed camps in short time became the center of city life mainly a place where type of culture of common Muslim established. РЕЗЮМЕ Переселение арабов в ново - завоеванные страны, а также их посе- ление там началось после укрепления власти арабов на завоеванных территориях. Иммиграция арабов в ново-завоеванные страны осущест- влялась, во-первых, в виде разбивки военных лагерей для проживания наместников, во - вторых, занятия определенной территории бедуина- ми. Лагеря вскоре становились центрами городской жизни, главным образом, местом создания типа общей мусульманской культуры.
Təsəvvüfün təkamül yolu və bədii ədəbiyyatda işlənmə tarixi 399
TƏSƏVVÜFÜN TƏKAMÜL YOLU VƏ BƏDİİ ƏDƏBİYYATDA İŞLƏNMƏ TARİXİ Ülviyyə SƏLİMBƏYOVA Bakı Dövlət Universiteti Filologiya fakültəsi, II kurs magistrant Təsəvvüf elmi digər islami elmlər kimi günümüzə qədər müxtəlif mərhə- lələr keçərək gəlib çatmışdır. Təsəvvüf – İslam dininin ruhi təkamül yolu və “Xatəmül-ənbiya” olan islam peyğəmbərimizin təmsil etdiyi mənəvi həyatdır. Mənəvi həyatda ən gözəl əxlaq nümunəsini Hz. Məhəmməd /s.ə.s./ peyğəmbərimizin nümunəvi şəxsiyyətində görürük. İslam dini ilə təsəvvüfün (sufiliyin) qarşılıqlı münasibətləri barədə uzun əsrlərdir ki, elmi mübahisələr davam edir. Belə ki, bəzi tədqiqatçılar təsəvvüfün İslamla az qala daban-dabana zidd olduğunu və İslamdan qabaqkı dinlərə dayandığını iddia edirlər. Onların fikrincə, sufilik - xristanlıq, buddizm, hinduizm, manilik və atəşpərəstlik dinlərinin mirasıdır və İslamın ruhuna yabançı olan bir təlim kimi qəbul edilməlidir. Bəziləri təsəvvüfün köklərini həm keçmiş dinlərdə, həm də İslamda axtarır və deyirlər ki, təsəvvüf elmi yalnız bir dinin deyil, bütün bəşəriyyətin məhsulu, mövcud olan dinlərin mirasıdır. Bunların qarşısında duran üçüncü dəstə isə sufiliyin yalnız İslama əsaslandığını qətiyyətlə müdafiə edirlər. İslam təsəvvüfü özünəqədərki ümumdünya fikir tarixinin mütərəqqi cəhətlərini mənimsəmiş, lakin onları zaman və şərait süzgəcindən keçirmişdir. İslamda ilk vaxtlar sufilik özünü zöhd-zahidlik şəklində göstərmişdir. Muhəmməd Peyğəmbərə /s.ə.s./ yaxın olan adamlar - Əli bin Əbu Talib, Əbu Zərr, Salman Farisi, Hüseyfə, Əbüddərda zahid həyatı sürmüş, azla kifayətlənmiş, sadə geyinmiş, vaxtlarını ibadətdə keçirmişlər. Müsəlman zahidləri Quran ayələrinin mənaları barədə düşünür, Quran və hədislərdə göstərilən hökmlərə dəqiq əməl edir, günlərini namazda, orucda keçirir, əməlisaleh həyat sürür, dünya malından uzaq olmağa çalışırdılar.
Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|