Elmи мяъмуяси



Yüklə 3,47 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə20/159
tarix02.12.2017
ölçüsü3,47 Mb.
#13563
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   159

Hz.Muhammed’in savaşlarından (Gazve ve Seriyyelerinden) elde edilen 

bazı askerî, diplomatik ve hukukî sonuçlar 

53 


 

 

SUMMARY 

 

THE SOME MİLİTARY, DIPLOMATIC AND JURIDICAL 

CONCLUSIONS OF THE BATTLES (GHAZAWAT AND 

SARİYYAS) OF PROPHET MUHAMMAD 

 

 



Muslims always took imortant place in the History of world. They 

always made war with diferent reasons. Opinions about the fights in Islam 

refer to Koran, and fights of Prophet Muhammad and the life of Prophet 

Muhammad (Asr-ı Saadat). During the centuries scientists of Islam 

ressarched on the battles of Prophet Muhammad and connected them with 

the prinsiples of Koran. Sometimes there where debatable problems about 

several themes in this article don’t prevail religions disputes and different 

opinions. We wanted to solve political, military, diplomatic, legal-juridical

social, civilized, economical, religios conclusions and problems in the battles 

of Prophet Muhammad. 

 

 

 





Индики - эяляъяк заман фелляринин Гурани-Кяримдя морфоложи яламятляри 

55 


 

 

 



 

ИНДИКИ - ЭЯЛЯЪЯК ЗАМАН ФЕЛЛЯРИНИН 

ГУРАНИ-КЯРИМДЯ МОРФОЛОЖИ ЯЛАМЯТЛЯРИ 

 

дос. Н.Н.МЯММЯДОВ



  



  

 

Флексийа  яламятляринин  тядгиги  иля  баьлы  апарылан  тядгигатларда,  илк 

нювбядя,  бядяви  яряблярин  данышыгларына  мцраъият  етмяк,  фел  бюлэцсцнц 

нязярдян кечирмяк вя феллярин нядян ютрц ераб яламятляри гябул етмясиня 

diqqət  йетирмяк  lazımdır.  Гейд  етмяк  лазымдыр  ки,  ерабын  бир  чох 

мяналары  вардыр  вя  мяшщур  дилчи  Яд-Дянушури  онлардан  алтысыны  гейд 

едяряк,  həmin mənaları  ики  башлыг  (ял-бяйан  вя  ят-  тяьйир)  алтында  изащ 

етмяйя чалышмышдыр

1



Ибн  Мянзур  да  яряб  дилиндя  флексийанын  чохлу  мяналары  олдуьуну 



гейд  едяряк,  онлары  бяйан  вя  изащ  нювляриня  бюлмцшдцр.  О,  дедиклярини 

тясдиглямякдян ютрц Пейьямбярдян (с.) беля бир щядиси нягл етмишдир: 

"اھسفن نع برعت تنبلأ

- "Гыз юзц щаггында данышır"– йяни, о юзцнц таныдыr, юзцнц билдирдиr. 

Яряб  алимляри  бир  истилащ  олараг  ерабы  кялмя  сонларынын  мцхтялиф 

сябяблярдян  дяйишилмяси  кими  гиймятляндирмишляр.  Bir çox  алимляр  ераба 

мцхтялиф тярифляр версяляр дя, сонда ейни мянайа эялиб чыхмышлар. 

Бундан  башга,  алимляр  ерабын  яслинdə  исимляря,  йохса  фелляря  аид 

олмасы барядя мцхтялиф фикирляр сюйлямишляр. 

Бясря грамматика мяктябинин нцмайяндяляринин ряйиня эюря, ераб илк 

нювбядя исимляря аид бир мяфщум олмуш, сонра ися фелляри ещтива етмишдир. 

Онларын фикриня эюря, ераб мцхтялиф мяналары билдиряряк фаил вя мяфуллара 

аид олур, йяни адлыгда олмаг фаилин, тясирлик щалда олмаг мяфулун, йийялик 

щалда олмаг ися изафятин икинъи тяряфинин яламятидир. 

Онлар индики-эяляъяк заман феллярини исимляря бянзядяряк демишляр: Бу 

фелляр исимляр кими флексийа яламятляри гябул едир. Йяни, مھفي фели щярякялярин 

                                                 

 БДУ-нун яряб филолоэийасы кафедрасы  



1

 

ىلع نبإ ةيشاح



 :

 برضيلا


١

٥٩



  


 

дос. Н.Н.МЯММЯДОВ 

56 


вя  сцкунун  ишлянмяси  бахымындан  там  шякилдя  مھاف  исми-фаили  иля  ейни 

шякилдя  щярякялянир.  Беля  ки,  щяр  ики  сюздя  цч  щярякя  вя  бир  сцкун 

мювъуддур. 

Диэяр  бир  мясяля  дя,  щямин  феллярин  яввялиндя  ل  ядатынын  (ﺀادتبلاا  ملا

ишлянмяси  иля  баьлыдыр  ки,  щямин  яламят  исимляря  дя  аид  ола  билир.  Буна 

ямин олмаг цчцн Гурани-Кяримя мцраъият едяк: 



نمل ةربعل كلذ يف نإ

َ ﱢ ً َ ْ ِ

ِ

ِ

َ َ َ

ﱠ ِ

 

ىشخي

َ ْ َ

 

"Шцбщясиз ки, бунда (Аллащдан) горхан кимсяляр цчцн бир ибрят вардыр". 

(ян-Назиат: 26) 

Инди ися феля аид олмасы барядя айяйя бахаг: 



مكلاومأ يف نولبتل

ْ

ْ

ُ ِ

ِ

َ َ

ﱠ ُ َ َُْ

 

مكسفنأو

ْ ُ ِ ُ َ َ

...

 

"Ялбяття, сиз малыныз вя ъанынызла имтащан едиляъяксиниз…" (Али-Имран: 

186) 

Фелин  исмя  олан  бянзярлийиндян  данышаркян  алимляр  исимляря  артырылан 

мцяййянлик  артиклиндян  бящс  едяряк,  щямин  артикл  васитясиля  исимлярин 

гейри-мцяййян  вязиййятдян  мцяййянлийя  эятирилмясини  гейд  етмиш  вя  бу 

ъцр  яламятлярин  феля  дя  аид  олдуьуну  билдирмишляр.  Феллярin  дя  индики-

эяляъяк  заманда  ишляндийи vaxt онларын  мящз  щансы  заман  билдирмяляри 

ъящятдян  дягигляшдирилмяйя  ещтийаъ  дуйуluр.  Йяни,  онларын  конкрет 

заман  билдирмясини  эюстярмяк  цчцн  мцяййян  сюзлярдян  истифадя  олунур. 

Бурайа 

نلاا

 ,

لا

 ,

فوس

 ,

س

 ,

 ادغ

 ,

سيل

 вя с. кими кялмяляр дахилдир. 

Куфялиляря  эялдикдя,  онлар  бу  мясялядя  чох  да  дяриня  эетмямиш, 

ерабын щям исим, щям дя фелляри ещтива етдийини билдирмиш вя мювзуну бу 

ясасда тящлил етмяйя цстцнлцк вермишляр. 

Мцзаре  фелин  флексийа  яламятлярини  гябул  етмясини  яряб  дилчиляри  илк 

нювбядя  онун  исмя  охшарлыьы  иля  ялагяляндирдикляри  цчцн  фелин,  яслиндя, 

дяйишмядийини  гейд  етмишляр.  Беля  ки,  фел  ики  щалда  мябнидир,  йяни  сону 

дяйишилмир. 

1)

 

Фелин сонунда тякид нуну (ديكوتلا نون) эялдикдя. Мясялян: 



سانلا دشأ ندجتل

ِ ﱠ ﱠ



َ َ َ ِ َ َ

 

نمآ نيذلل ةوادع

ُ َ َ

َ َ

ِ ﱠ ﱢ ً َ

اوكرْشأ نيذلاو دوھيلا او

ْ

ْ

ُ َ

َ

َ َ

َ

ِ ﱠ َ

ُ ْ

...

 

"(Йа  Рясулум!)  Йящудиляри  вя  мцшрикляри  иман  эятирянлярин  ян  пис 



дцшмяни эюряъяксян…" (ял-Маидя: 82) 

2)

 



Ъямдя  гадын  ъинсини  билдирян  нун  сонлуьу  (ةوسنلا  نون)  эялдикдя. 

Мясялян: 



نعضري تادلاولاو

َ

َ

ْ

ْ

ِ

ِ

ُ ُ

َ َْ

 

نھدلاوأ

ﱠ ُ َ َ ْ َ

ةعاضرلا متي نأ دارأ نمل نيلماك نيلوح 

َ َ

َ

َ

َ

َ

ﱠ ﱠ

ِ

ِ

ِ

ِ

ِ

ُ َ

َ ْ َ ْ

ْ

َ

َ

َ

ْ

...

 


Yüklə 3,47 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   159




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə