Elmи мяъмуяси

 

 i.e.n. Elşad MAHMUDOV 

44 

kabilelerine yönelik, geri kalanı ise 10’u yahudilere ve 4’ü hıristiyanlara 

olmak üzere Ehl-i kitaba yönelik düzenlenmiştir. 

Yukarıda verdiğimiz bilgilerden yola çıkarak Hz. Peygamber’in yaptığı 

savaşlar ve bu yönde yürüttüğü siyasetten hareketle İslâm’da savaşı veya 

cihadı, İslâm’ın insanlara ulaşmasını engelleyen güçlerle, dolayısıyla İslâmî 

tebliğin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik Allah yolunda can, mal, 

dil ve diğer bütün vasıtalarla mücadele etmek ve bu uğurda bütün gayretini 

sarfetmek  şeklinde tanımlamak mümkündür. Bu tanımlamayı savaşın rakip 

güçler arasında tarafların birbirlerine iradelerini kabul ettirmek veya kabule 

zorlamak için bir kuvvet kullanma eylemi ve mücadele şeklindeki tarifiyle 

veya bazı müsteşriklerin cihadı, bütün dünya müslüman oluncaya veya İslâm 

hakimiyetine boyun eğinceye kadar müslüman olmayanlarla mukaddes savaş 

(Holy war) tarifiyle karşılaştıracak olursak İslâm’da savaşla ilgili durumun 

hiç de böyle olmadığı gözükecektir. Buna göre İslâm’da savaş,  İslâm’ın 

tanımadığı diğer savaşlardan ayrı olduğu, gaye ve mahiyeti bakımından 

onlara benzemediği için doğrudan “savaş” anlamına gelecek kelimeler 

yerine, ya özel terim olan “cihad” kelimesiyle ifade edilmiş, ya da “Allah 

yolunda” anlamında “fî sebîlillâh” terkibiyle beraber anlatılmıştır. Çünkü 

isimlerini zikrettiğimiz ve ortaya koymaya çalıştığımız savaşların gayesi, 

İslâm idaresine ve müslümanlara yönelik düşmanca duygu ve hareketleri 

bertaraf etmek; barış için gerekli şartların meydana gelmesini sağlamak, 

insan hak ve hürriyetlerini garanti altına almak ve bununla da İslâmî tebliğin 

önündeki engelleri kaldırmaktır. Binaenaleyh İslâm’da savaşın asıl hedefi 

insanları öldürmek, ganimet kazanmak, yeryüzünü tahrip etmek, savaşlardan 

şahsî çıkar, maddî kazanç sağlamak veya intikam almak değil, aksine zulmü 

ortadan kaldırmak, inanç hürriyetini sağlamak, insanları hidayete 

kavuşturmak ve her türlü haksızlığı giderme hedefi gütmektedir.

90

 

 

                                                 

90

 Elşad Mahmudov, Sebep ve Sonuçları Açısından Hz. Peygamber’in Savaşları, s. 443-444. 

---

Hz.Muhammed’in savaşlarından (Gazve ve Seriyyelerinden) elde edilen 

bazı askerî, diplomatik ve hukukî sonuçlar 

45 

 

 

BİBLİYOGRAFYA 

 

ABDÜRREZZÂK, Ebû Bekir b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-

Himyerî (211/826), el-Musannef, (thk: Habîburrahmân el-A‘zamî), I-XI, el-

Meclisü’l-İlmî - el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1983. 

AHMED, Mehdi Rızkullah, es-Sîretü’n-Nebeviyye fî Dav’i’l-Masâdiri’l-

Asliyye, Merkezü’l-Melik Faysal, Riyâd 1992. 

ALGÜL, Hüseyin, “Haram Aylar”, DİA, İstanbul 1997, XVI, 105-106. 

el-BELÂZÜRÎ, Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Câbir (279/892), 

Kitâbü Cumel min Ensâbi’l-Eşrâf, (thk: R. Zirikli-S. Zekkâr), I-XIII, Dâru’l-

Fikr, Beyrut 1996. 

 

 

,  Fütûhu’l-Büldân, (thk: Rıdvan Muhammed Rıdvan), 

Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1978. (Türkçe çeviri: Mustafa Fayda, 

Fütûhu’l-Büldân, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002). 

el-BEYHAKÎ, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin (458/1066) Delâilü’n-

Nübüvve ve Ma‘rifetü Ahvâli Sâhibi’ş-Şerîa, (thk: Dr. Abdülmu‘tî Kal‘acî), 

I-VII, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1985. 

 

 

,  es-Sünenü’l-Kübrâ, I-X, Dâiratü’l-Ma‘ârif, Haydarabad 

1925. 

BİLGE, Mustafa L., “Akabe”, DİA, İstanbul 1989, II, 209-210. 

BOLŞAKOV, Oleg Georgieviç, İstoriya Halifata, I-III, Vostoçnaya 

Literatura, Moskova 2000. 

BOZKURT, Nebi “Eman”, DİA, İstanbul 1995, XI, 76. 

el-BUHÂRÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl (256/870), el-

Câmi‘u’s-Sahîh - Sahîhu’l-Buhârî, I-VIII, el-Mektebetü’l-İslâmî,  İstanbul 

1979. 

el-BÛTÎ, Muhammed Saîd Ramazan, Fıkhü’s-Sîre mine’l-Mîlâd ile’l-

Hicre-min Ba‘di’l-Hicre ile’l-Vefât, I-II, Dâru’l-Fikri'l-Hadîs, Beyrut 1967. 

DAHLÂN, Ahmed Zeynî el-Mekkî eş-Şâfiî (1304-1886), es-Sîretü’n-

Nebeviyye ve’l-Âsâru’l-Muhammediyye, I-II, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut ts. 

ed-DİMYÂTÎ, Ebû Muhammed Şerefüddîn Abdülmü’min b. Halef 

(705/1306),  es-Sîretü’n-Nebeviyye, (thk: Esad Muhammed et-Tîb), Dâru’s-

Sâbûnî, Haleb 1996. 

---

 

 i.e.n. Elşad MAHMUDOV 

46 

ed-DİYÂRBEKRÎ, Hüseyin b. Muhammed b. el-Hasan (995/1582), 

Târîhu’l-Hamîs fî Ehvâli Enfüs Nefîs, I-II, Müessesetü Şa‘bân, Beyrut ts. 

EBÛ’L-FİDÂ,  İmâdüddîn  İsmâîl (732/1332), el-Muhtasar fî Ahvâli’l-

Beşer - Târîhu Ebî’l-Fidâ, Matbaatü’l-Hüseyniyye, Mısır 1907. 

EBÛ  ŞUHBE, Muhammed b. Muhammed, es-Sîretü’n-Nebeviyye fî 

Dav’i’l-Kur’ân ve’s-Sünne, I-II, Dımaşk, Dâru’l-Kalem, 1999. 

EBÛ ZEHRA, Muhammed (1394/1974), Hâtemü’n-Nebiyyîn, I-II, 

Dâru’l-Fikri’l-Arabî, Kahire 1979. 

ELMALILI M. Hamdi Yazır (1361/1942), Hak Dîni Kur’an Dili, I-IX, 

Akçağ Yayınları, Ankara 1995. 

ERDOĞAN, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Rağbet 

Yayınları, İstanbul 1998. 

ERKAL, Mehmet, “Cizye”, DİA, İstanbul 1993, VIII, 42. 

 

 

, “Ganimet”, DİA, İstanbul 1996, XIII, 351-354. 

FAYDA, Mustafa, Allah’ın Kılıcı Halid bin Velid, Çağ Yayınları, 

İstanbul 1992. 

 

 

, İslâmiyetin Güney Arabistan’a Yayılışı, Ankara 1982. 

 

 

, “Cerbâ”, DİA, İstanbul 1993, VII, 391. 

 

 

, “Devs (Benî Devs)”, DİA, İstanbul 1994, IX, 253. 

el-FESEVÎ, Ebû Yûsuf Ya‘kûb b. Süfyân b. Cuvvan el-Fârisî (277/890), 

Kitâbü’l-Ma‘rife ve’t-Târîh, I-IV, (thk: Ekrem Ziya el-Ömerî), Mektebetü’d-

Dâr, Medine 1990. 

GADBÂN, Münîr Muhammed, Fıkhü’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Câmiatü 

Ümmi’l-Kurâ, Mekke 1989. 

 

 

,  el-Menhecü’l-Harekî li’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Mektebetü’l-

Menâr, Ürdün 1992. 

GÜNER, Ahmet, “Dûmetülcendel”, DİA, İstanbul 1994, X, 1. 

el-HALEBÎ, Ali b. Burhâneddîn, (1044/1635) es-Sîretü’l-Halebiyye fî 

Sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn, İnsânü’l-‘Uyûn, I-III, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut ts. 

HAMÎDULLAH, Muhammed (1423/2002), İslâm Peygamberi, (çev: 

Salih Tuğ), I-II, İrfan Yayımcılık, İstanbul 2001. 

 

 

,  Mecmûatü’l-Vesâiki’s-Siyâsiyye li’l-Ahdi’n-Nebevî ve’l-

Hilâfeti’r-Râşide, Dâru’n-Nefâis, Beyrut 1985. 

 

 

, “Hayber”, DİA, İstanbul 1998, XVII, 20. 

---