Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
i.e.n. Elşad MAHMUDOV 36
görevlendirmiştir. 49 Bazen ganimet malları bölüştürülünceye, herkese hissesi verilinceye kadar müslüman savaşçıların katık ve hayvan yemi ihtiyacı ganimet mallarından karşılandığı gibi gerektiğinde, onlara emanet olarak silâhlar da verilmiş, fakat daha sonra müslüman askerlere verilen bazı emanetler geri alınarak ganimet mallarının içine karıştırılmıştır. 50 Hz.
Peygamber bazen ganimetlerin dağılımını hemen yapmamış, malları ganimet olarak ele geçirilen düşmanın müslüman olarak kendisine başvuracağını, dolayısıyla bu ganimetleri iade etmek amacıyla bir süre beklediği de olmuştur. 51 Bazı savaşlarda Hz. Peygamber ganimetten “safiyy” diye adlandırılan kumandanlık payından kendisine has kılınan hisseyi almıştır. 52
Yerine göre ganimetleri menkul veya gayri menkul olmak üzere ayırmış, öncelikle menkul malların paylaşımını yapmıştır. 53
beytülmâl’e tahsis edilmiş, dolayısıyla Hz. Peygamber’e teslim edilmiştir. Hz. Peygamber bu hisseden genelde ev halkı, Abdülmuttalıboğulları’nın erkek ve kadınları, müslümanların yetimleri ve ihtiyaç içinde olanlarına, 54
ayrıca müellefe-i kulûb statüsüne girenlere, düşmanlık eden ve imanları zayıf olup henüz müslüman olan kişileri kazanmak amacıyla pay vermiştir. 55
birer, atlara ise ikişer olmak üzere piyadelere birer ve süvarilere genelde üçer
49 Bu uygulamalarla ilgili bk: Vâkıdî, I, 410, II, 509-510, 523-524; İbn Sa‘d, II, 60, 71; İbnü’l- Cevzî, II, 695; Dimyâtî, s. 203-204; İbn Seyyidünnâs, II, 101, 124; Kastallânî, I, 467; Şâmî, IV, 488-489, V, 19, 28. 50 Vâkıdî, II, 680. 51 Buhârî, Fardu’l-Humus 15; Vâkıdî, III, 943-944; İbn Sa‘d, II, 141; İbn Seyyidünnâs, II, 249-250; Dimyâtî, s. 242; Diyârbekrî, II, 112. 52 Vâkıdî, I, 100-104, 178-179; İbn Sa‘d, II, 17, 26, 27; Belâzürî, I, 423-424; İbnü’l-Esîr, el- Kâmil, II, 136-137; İbn Seyyidünnâs, I, 354; Nuveyrî, XVII, 70; Şâmî, IV, 94-95; Halebî, II, 439-440; Köksal, İslâm Tarihi, Peygamberler Peygamberi Hz. Muhammed (aleyhisselâm) ve İslâmiyet, I-VIII, Köksal Yayıncılık, İstanbul 1999, III, 371. 53 Vâkıdî, II, 680, 688-689; Buhârî, Megâzî 38; İbn Sa‘d, II, 102; Beyhakî, IV, 238; Dimyâtî, s. 221; İbn Seyyidünnâs, II, 180-181; Şâmî, V, 221. 54 Vâkıdî, II, 680; Buhârî, Megâzî 38; Belâzürî, Fütûh, s. 41; Dimyâtî, s. 221-222; İbn Seyyidünnâs, II, 180; Şâmî, V, 222. 55 İbn Hişâm, IV, 107-110; Vâkıdî, III, 944-947; İbn Sa‘d, II, 141; Taberî, III, 90-91; Beyhakî, V, 182-183; İbn Seyyidünnâs, II, 250-251. Hz.Muhammed’in savaşlarından (Gazve ve Seriyyelerinden) elde edilen bazı askerî, diplomatik ve hukukî sonuçlar 37
pay olarak dağıtılmıştır. 56 Savaşlara iki atla katılanlara dördü iki at, biri de at sahibi olmak üzere beş hisse şeklinde verildiğine de rastlanmaktadır. Bazen humusu ayrılan menkul ganimetlerin geri kalanının satışa çıkarıldığı, açık arttırma yoluyla satılan bu malların gelirinin müslüman askerler arasında bölüştürüldüğü de olmuştur. 57
Hz. Peygamber’e tahsis edilmiş ve onlar bazen hazine arazisi yapılmıştır. 58
Hz. Peygamber kendisine ve devlete devredilen arazileri genelde işletilip elde edilen yıllık gelirlerinden kendi ev halkının geçimleri ile karşılaşılacak önemli hadiseleri, musibet ve felaketleri, halkın umumî ihtiyaçlarını, Medine’ye gelecek olan heyetlerin masraflarını karşılar ve bazı kimselerin maaş ve atıyyelerini vermek üzere elinde tutardı. Bundan ayrıca akrabaları ile yetimlerin, yoksulların, yolcuların ve sulh için Medine’ye gelip gidenlerin yiyecekleri de karşılanmakta idi. 59 Ganimetten beytülmâl için ayrılan beşte bir hisse de bazen dörde bölünerek Allah ve Resûlü ve Resûlullah’ın akrabaları, yetimler, miskinler-yoksullar ve müslümanların yanlarına gelen fakir konuklar için ayrılırdı. 60 Hz. Peygamber aynı zamanda mülkiyeti İslâm devletinin elinde kalmak üzere arazileri yarıcılıkla ekip biçmeleri için karşı tarafla da anlaşmıştır. 61 Hz. Peygamber, bazı mazur sebeplerden dolayı 56 Vâkıdî, I, 100-104, 410, III, 949; İbn Sa‘d, II, 17, 60, 141; Taberî, III, 95; İbnü’l-Esîr, el- Kâmil, II, 136-137; İbnü’l-Cevzî, II, 292; İbn Seyyidünnâs, II, 250; Diyârbekrî, II, 115; Şâmî, IV, 94-95, 489; Halebî, II, 439-440; Köksal, III, 371. 57 Vâkıdî, II, 688-689; Buhârî, Megâzî 38; İbn Sa‘d, II, 102; Beyhakî, IV, 238; Dimyâtî, s. 221; İbn Seyyidünnâs, II, 180-181; Şâmî, V, 221. 58 Bu uygulamalarla ilgili Benî Nadîr Gazvesi; Vâkıdî, I, 377; İbn Sa‘d, II, 54; Belâzürî, Fütûh, s. 31; Dimyâtî, s. 197:
ve Hayber Gazvesi’nin sonuçlarına bakılabilir: İbn Hişâm, III, 262, 270; Vâkıdî, II, 689, 691-693; Belâzürî, Fütûh, s. 39; Beyhakî, IV, 226 236; İbn Seyyidünnâs, II, 180; Şâmî, V, 220; Muhammed Hamîdullah, “Hayber”, DİA, İstanbul 1998, XVII, 22. 59 Vâkıdî, I, 377-378; Belâzürî, Fütûh, s. 31; İbn Seyyidünnâs, II, 71. 60 İbn Hişâm, III, 270-272; Vâkıdî, II, 692-696; Belâzürî, Fütûh, s. 39-40; İbn Sa‘d, II, 102; Beyhakî, IV, 236-237, 240; Şâmî, V, 220-221. 61 İbn Hişâm, III, 275-276; Abdürrezzâk, V, 372-373; Buhârî, Megâzî 40; Vâkıdî, II, 690-691, 711; İbn Sa‘d, II, 108; Belâzürî, Fütûh, s. 36-37; Taberî, III, 15; Beyhakî, IV, 230, 234, 271; Dimyâtî, s. 222; İbnü’l-Esîr, II, 222; İbn Kesîr, VI, 352-353; İbn Seyyidünnâs, II, 186; Şâmî, V, 206-208.
Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|