Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
i.e.n. Elşad MAHMUDOV 34
müslümanlara satılmasını emretmiştir. 41 İslâm’ı kabul eden esirler kayıtsız şartsız âzad edilmiş, hürriyetlerine kavuşturulmuş ve onların ganimet olarak ele geçirilen malları da genel olarak kendilerine iade edilmiştir. 42 Bazen esir edilen büyük toplulukların tamamının canını bağışlayan 43 Hz. Peygamber kendilerine mallarıyla beraber memleketlerini terketme izni vermiş, bazen bu kararını yumuşatarak onları istediği zaman çıkarmak şartıyla yerlerinde kalarak ortakçılık yapmalarına, yani yetiştirecekleri mahsulün yarısını almalarına izin vermiştir. 44
düzenlediği askerî faaliyette müslüman askerler tarafından ele geçirilmiş bazı esirlerin öldürülmesi olayına çok üzülmüş, bu davranışı tasvip etmemiş, yapılan hatanın hemen telâfi edilmesi ve bu kabilenin gönlünün alınması gerektiğine karar vererek Hz. Ali’yi olay yerine göndermiş ve ona bu kabileye sarfedilmek üzere beytülmâlden para vermiştir. Hz. Peygamber’in elçisi, bu kabileye gelerek öldürülenlerin diyetlerini ödemiş, köpek yalaklarına varıncaya kadar onların uğradıkları zararı fazlasıyla tazmin etmiştir. Bütün ödemeler yapıldıktan sonra elinde kalan parayı da bilinmeyen zararın karşılığı olarak Hz. Peygamber adına onlara vermiştir.
41 Vâkıdî, II, 524; Şâmî, V, 29-30; Halebî, II, 675. Ayrıca bk: İbn Hişâm, IV, 213; İbn Seyyidünnâs, II, 143-144; Diyârbekrî, II, 15-16; Şâmî, VI, 153; Halebî, III, 185. 42 Vâkıdî, I, 373, 411; II, 754; İbn Hişâm, III, 152, 187, 231-232; Taberî, Târîh, II, 585-586, 610; Beyhakî, IV, 31-32, 353-354; İbn Hazm, s. 153-154, 163; İbn Abdülber, s. 204; Zehebî, s. 476; İbn Seyyidünnâs, II, 68; Şâmî, IV, 490. 43 İbn İshâk, s. 295; İbn Hişâm, III, 41, 152, IV, 43, 104-105; Abdürrezzâk, el-Musannef, (thk: Habîburrahmân el-A‘zamî), I-XI, el-Meclisü’l-İlmî - el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1983, V, 381-382; Buhârî, Megâzî 54; Vâkıdî, I, 178-180, 374, III, 951-954; İbn Sa‘d, II, 27, 142; Taberî, II, 481, III, 61, 87-88; Beyhakî, V, 191-193; İbn Hibbân, s. 337; İbn Haldûn, Târîhu
II, 45; İbnü’l-Esîr, II, 252; İbn Seyyidünnâs, II, 252-253; Ebû’l-Fidâ, el-Muhtasar, I, 133; Nuveyrî, Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, I-XXVII, Vezâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşâd, Kahire ts; XVII, 69; Halebî, II, 476. 44 İbn Hişâm, III, 273-276; Abdürrezzâk, V, 372-373; Buhârî, Megâzî 40; Vâkıdî, II, 690-691, 707; İbn Sa‘d, II, 108; Belâzürî, Fütûhu’l-Büldân, s. 36-37, 42; Taberî, III, 15; Beyhakî, IV, 230, 234; İbn Hibbân, s. 303; Dimyâtî, s. 222; Zehebî, s. 422; Şâmî, V, 206-208. Hz.Muhammed’in savaşlarından (Gazve ve Seriyyelerinden) elde edilen bazı askerî, diplomatik ve hukukî sonuçlar 35
Sonuç olarak bu yapılanlar Hz. Peygamber tarafından büyük memnuniyet ve iç rahatlığıyla karşılanmıştır. 45
Safiyye bint Huyey b. Ahtab’la 46 ve Müreysî‘ (Benî Mustalik) Gazvesi sonucunda Cüveyriye bint Hâris b. Ebû Dırar’la 47 evlilikler yapmıştır. Bu evlilikler çoğu kez esir edilen toplulukların köleleştirilmemesi, âzad edilmesi, taraflar arasında savaşın doğurduğu düşmanlığı hafifletmesi ve düşmanın İslâm’a girmesi bakımından önemli vesileler olmuştur. Hz. Peygamber’in bu uygulamalarından herhangi bir dine mensubiyetine bakılmaksızın, ister Ehl-i kitap olsun isterse başka bir dinden olsun, esir edilen kadın ve çocukların kesinlikle katledilmemesi; esir anne ile çocuğunun ayrı düşürülmemesi; esirlerin barınma ve bakımı konusunda, gıda ihtiyacının esir alan devlet tarafından karşılanması; esirlere açlık, susuzluk, baskı ve benzeri bir şekilde işkence yapılmaması; esirlerin satılabilmesi ve satılan esirler mukabilinde müslümanlara at ve silâh gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması gibi sonuçlara varmak mümkündür. Hz. Peygamber’in gazve ve seriyyelerinin sonuçları aynı zamanda İslâm’da ganimet, sulh veya savaş yoluyla elde edilen toprak ve arazilerin paylaştırılması, kullanılması, fey ve humus gibi konularda belli prensip ve kaideleri beraberinde getirmiştir. Hz. Peygamber askerlerine savaş esnasında ganimetlere ihanet etmemelerini tavsiye etmiş 48 çoğu kez bir yere toplanmasını emrettikten sonra adaletli bir şekilde, herhangi bir ayırıma veya seçime tâbi tutmadan dağıtımını yapmıştır. Bir yere toplanan ganimetin üzerine çeşitli vesilelerle bakıcı veya koruyucu
45 İbn Hişâm, IV, 56-57; Buhârî, Megâzî 58; Vâkıdî, III, 880-882; Taberî, III, 67; Beyhakî, V, 114-115; İbn Hibbân, s. 342. İbn Hacer, VII, 655; Şâmî, VI, 307-309; Halebî, III, 211. 46 İbn Hişâm, III, 257, 261; Buhârî, Megâzî 38; Vâkıdî, II, 668-669, 673-675; İbn Sa‘d, II, 102, 110; Taberî, III, 9; Beyhakî, IV, 227, 230, 232; İbn Seyyidünnâs, II, 172-173. 47 İbn Hişâm, III, 231-232; Vâkıdî, I, 411-412; İbn Sa‘d, II, 61; Taberî, II, 610; İbn Hazm, s. 163; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Gâbe fî Ma‘rifeti’s-Sahâbe, (thk: H. Me’mun Şeyhâ), I-V, Dâru’l- Ma‘rife, Beyrut 1997, I, 381; İbn Abdülber, ed-Dürer, s. 221; İbn Seyyidünnâs, II, 127; İbn Hacer, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, (thk: A. A. Abdülmevcûd - A. M. Muavviz), I-IX, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995, I, 673-674; Şâmî, IV, 490-491. Rıza Savaş, “Cüveyriye bint Hâris”, DİA, İstanbul 1993, VIII, 146; Mehmet Ali Sönmez, “Hâris b. Ebû Dırâr”, DİA, İstanbul 1997, XVI, 195. 48 İbn Hişâm, IV, 210; Vâkıdî, II, 561, III, 916-917; İbn Sa‘d, II, 85; Dimyâtî, s. 211; İbn Seyyidünnâs, II, 143; Şâmî, VI, 149; Halebî, III; 184-185. Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|