Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
i.e.n. Elşad MAHMUDOV 38
savaşa iştirak edemeyen veya savaş sonrası müslümanlara katılan kişilere, 62
aynı zamanda savaşta şehid düşenlere de ganimetten pay ayırmıştır. 63
Bazı gazveler sonucu elde edilen ganimet taksiminde savaşa katılan müslüman kadınlara ganimetten hisse ayrılmamışsa da, onlara gerdanlık, boncuk, küpe, kadife, kumaş ve para şeklinde hediyeler verilmiştir. Hayber’de bulunan veya orada doğan müslüman çocuklarına da, Hayber ganimetinden az çok bazı eşyalar verildiği bilinmektedir. 64 Bir gazvede ganimetler arasında yahudilerin kutsal kitabı olan Tevrat’ın nüshaları bulunmuş ve Hz. Peygamber bütün bu Tevrat nüshalarını sahiplerine geri vermiştir. 65
uluslararası ilişkiler ve burada uygulanan siyâset alanını ilgilendirdiği için İslâm tarihinde çok büyük önemi hâizdir. Nitekim bu gibi durumlarda Hz. Peygamber’in ortaya koyduğu tavır, davranış, uygulama ve yürüttüğü siyâset sadece bu dönemle sınırlı kalmamış, daha sonraki dönemlerde diplomatik ilişkilere giren, devletlerarası münasebetlerini genişleten ve bu alanda önemli prensipler vazederek uluslararası ilişkiler tesis eden müslümanlar için önemli müracaat kaynağı olma özelliğini de taşımıştır. Nitekim Hz. Peygamber’in savaşları öncesi veya sonrasında yaptığı antlaşmalar İslâm’da antlaşmalar ve onların uygulanması konusunda önemli sonuçlar ve kaideleri de beraberinde getirmiştir. Bunlar arasında: devlet içinde sulhu temin etmek, devletin varlığını devam ettirerek itibarını korumak, komşuluk münasebetlerini sağlamak, savaşa engel olmak ve sulh teklifine icabet 66 gibi
amaçlarla siyasî muahedelerin imzalanmasının gerekliliği; yürürlükte olduğu gerçek süreye dayanarak İslâm’ın çıkarları ile uyuşması koşuluyla düşmanla
62 Buhârî, Megâzî 38; Vâkıdî, II, 683; İbn Sa‘d, II, 102; Beyhakî, IV, 238, 247; İbn Seyyidünnâs, II, 178, 180; Şâmî, V, 210-213, 222; Mustafa Fayda, İslâmiyetin Güney Arabistan’a Yayılışı, Ankara 1982, s. 80, 84; a. mlf., “Devs (Benî Devs)”, DİA, İstanbul 1994, IX, 253; Cengiz Kallek, “Eş‘ar (Benî Eş‘ar)”, DİA, İstanbul 1995, XI, 442; Ahmet Önkal, “Ca‘fer b. Ebû Tâlib”, DİA, İstanbul 1992, VI, 549. 63 Vâkıdî, I, 100-104, II, 522; İbn Sa‘d, II, 17; Taberî, II, 591; İbn Abdülber, ed-Dürer, s. 207; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II, 136-137; İbn Kesîr, VI, 96; Şâmî, IV, 94-95; Halebî, II, 439-440; Köksal, III, 371. 64 İbn Hişâm, III, 265-266; Vâkıdî, II, 685-688; Şâmî, V, 223. 65 Vâkıdî, II, 680-681; Hamîdullah, “Hayber”, DİA, İstanbul 1998, XVII, 22. 66 Mehmet Ali Kapar, Hz. Muhammed(s.a.v)’in Müşriklerle Münasebeti, Esra Yayınları, İstanbul 1993, s. 203-209; Selahattin Polat, “Hz. Peygamber’in A. S. İttifak, Teminat ve Antlaşmalarındaki Diplomatik Taktikler”, EÜİFD, sayı: 5, s. 125-127, Kayseri 1988. Hz.Muhammed’in savaşlarından (Gazve ve Seriyyelerinden) elde edilen bazı askerî, diplomatik ve hukukî sonuçlar 39
geçici barış antlaşmasının imzalanabileceği; 67 sonuçta müslümanların yararına olacak ve hayrına neticeler doğuracaksa, başlangıçta müslümanlar aleyhinde olan ve açık bir haksızlık içeren maddeler üzerinde kâfirlerle barış antlaşmasının yapılabilmesi; 68 sulh antlaşmasının devlet başkanı istediği zaman bozulması şartıyla bir akit olarak yapılması; 69
müslümanlarla antlaşması bulunup sonradan bu antlaşmaları bozanlara ve ihanet edenlere karşı müslümanların savaş açmasının meşrû, câiz ve gerekliliği; devlet başkanının zimmet, himaye ve güveni altında bulunanlara karşı savaş açılması durumunda antlaşmalıların buna ses çıkarmamaları, karşı gelmemeleri ve razı olmaları destekçinin bizzat savaşa katılan statüsüne girdiğine, bizzat yapanlarla destekçileri dâhil hepsinin antlaşmasının bozulmasına, dolayısıyla İslâm’da antlaşmaların ortadan kalkması ve antlaşmaları bozanları cezalandırmak amacıyla âniden onların yurtlarına baskın düzenleyebilmenin câiz olması gibi hususlar 70 burada zikredilebilir. Bundan başka ahdini bozanların idam edilebilmesi; 71 ehl-i küfür’den ihtidâ ederek müslümanların yanına iltica edenlerin kadınlar hâriç antlaşmalar gereği ehl-i küfre iade edilmesi; 72 gayri müslimlerle yapılan antlaşmaların yazılı halde olması ve antlaşmalarda şahit bulundurmanın zaruriliği 73 gibi konular Hz. Peygamber’in uygulamaları arasında yer almaktadır. Hz. Peygamber’in gayri müslimlerle girdiği askerî mücadele sonucu yapılan siyasî antlaşmaları ve özellikle Tebük seferi sırasında nâzil olan ve İslâm ülkesinde yaşamak istediği halde Müslümanlığı kabul etmeyen gayri
67 İbn Kayyim, II, 143; Majıd Khadduri, War and Peace in the Law of Islam, s. 212-213; 219. Ahmet Yaman, İslam Hukukunda Barış Temeline Dayalı Devletlerarası İlişkiler, Tez (Doktora), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı İslam Hukuku Bilim Dalı, İstanbul 1996, s. 172-173. 68 Serahsî, Şerhu’s-Siyer, V, 1689-1690; İbn Kayyim, II, 143; Îsâvî, Fıkhü’l-Gazavât, s. 371; Ebû Zehra, II, 858; Bûtî, II, 153-154; Yaman, İslâm Devletler Hukukunda Savaş, s. 156. 69 Bu fıkhî hükümlerle ilgili bk. İbn Kayyim, II, 156-161; Bûtî, II, 160-164; Ebû Zehra, II, 906-935; Îsâvî, Fıkhü’l-Gazavât, s. 170-171 vd. 70 İbn Kayyim, II, 188; Bûtî, II, 192-193; Zühaylî, Âsâru’l-Harb, s. 381, 385; Îsâvî, Fıkhü’l- Gazavât, s. 395, 418. 71 Müslim, Cihâd ve’s-Siyer 22; Bûtî, II, 128; Îsâvî, Fıkhü’l-Gazavât, s. 165, 198-201; Rızkullah Ahmed, s. 463. 72 İbn Kayyim, II, 144; Zühaylî, Âsâru’l-Harb, s. 674. Rızkullah Ahmed, es-Sîre, s. 495 73 Zühaylî, Âsâru’l-Harb, s. 659-661. Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|