Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
i.e.n. Elşad MAHMUDOV 40
müslimlere malî mükellefiyet getiren cizye âyetiyle 74 zımmîlerin can, mal ve inanç hürriyetleri güvence altına alınmış ve onlara birçok hak tanınmıştır. 75
Hz. Peygamber’in uluslararası ilişkiler alanında ele alınan ve elçi dokunulmazlığının ihlâli gibi sebeplerle yapılan askerî faaliyetlerinin sonuçları da büyük önem arzetmektedir. Hz. Peygamber müslümanların kendileriyle diplomatik ilişki kuran fakat elçi dokunulmazlığı gibi evrensel bir kuralı bozan ve ihanet edenlere karşı savaş açmış; müslümanların İslâm devletiyle olan ilişkilerinde aykırı hareketlerde bulunan ve diplomatik nezaket kurallarını ihlâl edenlere gereken cezayı vermek için askerî faaliyete girişmiştir. Elçilerine yönelik yapılan kötü muamele ve davranış, hakaret ve hatta öldürülme olaylarına karşı elçi dokunulmazlığını öngören uluslararası hukuku açık şekilde ihlâl edenleri cezalandırmak amacıyla askerî operasyonlar düzenleyen Hz. Peygamber, müslüman veya gayri müslim elçilerinin öldürülmemesi; düşman elçilerine müslümanların çokluğunu, gücünü, şevketini ve heybetini göstermenin câiz ve müstehap oluşu; 76
devlete karşı harekete geçen ve ihânet edenlere gereken cezanın verilmesi; müslümanların bazı meselelerde ve fevkalade önemli durumlarda hakem tayin etmeleri ve tahkîmin meşrûiyeti; bunun sadece iç işlerde değil beynelmilel sorunların hallinde de geçerli olacağı gibi birçok kural
74 “Kendilerine Kitap verilenlerden Allah’a ve ahiret gününe inanmayan, Allah ve Resûlü’nün haram kıldığını haram saymayan ve hak dini kendine din edinmeyen kimselere, küçülerek elleriyle cizye verinceye kadar savaşın”. (et-Tevbe 9/29). 75 İbn Hişâm, IV, 132-133; Vâkıdî, III, 1025-1032; İbn Sa‘d, I, 250-252, II, 151-152; Belâzürî, Ensâb, I, 491; a. mlf: Fütûh, s. 71; Taberî, Târîh, III, 108-109; a. mlf; Câmi‘u’l- Beyân, I-XXX, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1984, X, 109; Beyhakî, V, 250-252; İbn Hibbân, s. 369- 371; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II, 280; İbn Seyyidünnâs, II, 282-283; Zehebî, s. 646-647; Dimyâtî, s. 250. Şâmî, V, 662-663, VI, 337-340. Muhammed Hamîdullah, Mecmûatü’l-
s. 293-294; Mustafa Fayda, Allah’ın Kılıcı Halid bin Velid, Çağ Yayınları, İstanbul 1992, s. 217-219; a. mlf: “Cerbâ”, DİA, İstanbul 1993, VII, 391; Mustafa L., Bilge, “Akabe”, DİA, İstanbul 1989, II, 210; Ahmet Güner, “Dûmetülcendel”, DİA, İstanbul 1994, X, 1; Musil. A, “Eyle”, İA, MEB, İstanbul 1988, IV, 420-421; Lammens. H, “Cerbâ”, İA, MEB, İstanbul 1988, III, 105; Recep Uslu, “Ezruh”, DİA, İstanbul 1995, XII, 70; Oleg Georgieviç Bolşakov, İstoriya Halifata, I-III, Vostoçnaya Literatura, Moskova 2000, I, 173; Mehmet Erkal, “Cizye”, DİA, İstanbul 1993, VIII, 42. 76 İbn Kayyim, II, 188-191; Yaman, İslâm Devletler Hukukunda Savaş, s. 132-133; Zühaylî, Âsâru’l-Harb, s. 390-391; Rızkullah Ahmed, es-Sîre, s. 577-578; Îsâvî, Fıkhü’l-Gazavât, s. 399-400. Hz.Muhammed’in savaşlarından (Gazve ve Seriyyelerinden) elde edilen bazı askerî, diplomatik ve hukukî sonuçlar 41
koymuştur. 77 Ayrıca Hz. Peygamber devlete karşı isyana, ayaklanmaya, başkaldırı ve saldırıya teşvik ederek büyük tehlike arzeden, İslâm’ın kutsal addettiği ahlâkî ve dinî değerlerine hakaret ederek kendisini inciten ve eziyet eden kişileri çeşitli şekillerde cezalandırma yoluna da gitmiştir. Bu olayların sadece öldürme ve yok etme düşüncesinden kaynaklandığı anlayışının yanlış olduğuna dikkat çeken uzmanlar bu tür operasyonların yalnızca, azgın, zâlim, inatçı ve küfrün başını çeken ve bu iş için sarfedilen güce denk kişilere karşı uygulandığını vurgulamaktadırlar. 78
Hz. Peygamber’in savaşlarında vuku bulan olaylardan hareketle başka hükümler de vazedilmiştir. Hadis’te “Munâvele” yoluyla rivayetin sıhhati Hz. Peygamber’in gönderdiği Batn-ı Nahle seriyyesinden yola çıkılarak elde edilmiştir. 79 Ayrıca bir müslümanın, özellikle de müslüman kadının bir gayri müslimi barındırarak ona eman hakkı tanıma hakkına sahip olabilmesi hükmü
80 Zeyd b. Hârise’nin Îs Seriyyesi 81 sonucunda vuku bulan olaylardan hareketle hükme bağlanmıştır. Bir kadının ne teyzesi, ne de halası üzerine nikâhlanamaması; kimsesiz kadın ve çocukların himaye edilip beslenmesi, evlendirilmesi, şahıslar üzerinde velâyet hakkının olması; 82 hac aylarında umre ihramına girmenin sahih ve câiz oluşu; hac ya da umre için ihrama girdikten sonra mahsur kalan bir kimsenin mahsur kaldığı yerde kurbanını keserek ihramdan çıkabilmesi 83 gibi uygulamalar Hudeybiye Gazvesi ve 77 Nevevî, Şerhu Sahîhi’l-Müslim, I-XVIII, Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, Beyrut 1972, XII, 92; Yaman, İslâm Devletler Hukukunda Savaş, s. 159-160; Bûtî, II, 128-129; Îsâvî, Fıkhü’l- Gazavât, s. 207; Rızkullah Ahmed, s. 463; Khadduri, War and Peace in the Law of Islam s. 233-234. 78 Münîr Muhammed Gadbân, el-Menhecü’l-Harekî li’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Mektebetü’l- Menâr, Ürdün 1992, I, 357-358. 79 Buhârî, İlim 7; Süheylî, er-Ravdu’l-Ünüf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyyeti li’bni Hişâm, (thk: Abdurrahman el-Vekil), I-VII, Dâru’l-Kütübi’l-Hadîse, Kahire 1967, V, 78-79; Halebî, III, 140; Mücteba Uğur, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, TDV. Yayınları, Ankara 1992, s. 269. 80 Serahsî, Şerhu Kitâbi’s-Siyeri’l-Kebîr, I, 253-254; Zühaylî, Âsâru’l-Harb, s. 233; Îsâvî, Fıkhü’s-Serâyâ, s. 131-133; Nebi Bozkurt, “Eman”, DİA, İstanbul 1995, XI, 76. 81 Vâkıdî, II, 553-554; Dimyâtî, s. 209; İbn Kesîr, VI, 241; Kastallânî, I, 478; Şâmî, VI, 133- 135; Diyârbekrî, II, 9; Halebî, III, 176-178. 82 Vâkıdî, II, 738-739; İbn Sa‘d, II, 115; İbn Kayyim, II, 170-171; Kastallânî, I, 544-545; Ebû Zehra, II, 946-947; Ekrem Ziyâ el-Ömerî, es-Sîretü’n-Nebeviyyetü’s-Sahîha, I-II, Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, Medine 1994, II, 465. 83 İbn Kayyim, II, 141, 143; Ebû Zehra, II, 857-858. Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|