Elşən Misir oğlu Nəsibov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
82 görə də tərəqqi, təkmilləşmə bu elmin başlıca pozitiv məqsədidir. Futurologiyanın əsas obyekti xəyali olaraq gələcək komplekslər, komponentlər vəhdəti hesab olunur. Sabit dövlət, cəmiyyət və demokratik idarəçiliyin əsasları Sabitlik yaşayış tərzidir və bu hal sabit, sakit ruhlu idarəçilikdən davamlı və ardıcıl inkişafdan, rəvan əlaqələrdən, toqquşmaların radikal əsaslarla mövcud olmadığı müstəvidən meydana gəlir. Sabitlik həm də bir vasitədir və idarəçiliyin rəvan inkişafına, rəvan tənizmləməyə şərait yaradır. Sabit dövlət və cəmiyyət sakinlərin, xalqın tarazlı maraqlarından meydana gəlir. Sabitlik burada forma və məzmuna çevrilir. Sabit dövlət daxildə və beynəlxalq ə laqələrdə sülh siyasətini tətbiq edən dövlətdir. Sabit dövlət xarici əlaqələr fonunda dövlətin və xalqın rəvan maraqlarını nəzərə alan dövlətdir. Xarici siyasətin sülh əsasları da buradan formalaşır. Daxili və xarici siyasətin sülh məqsədləri ilə bir-birini tamamlaması özülüyündə sabit və rəvan əsaslı bütöv dövləti yaradır. Buna görə də sabit dövlət ideal və real siyasi və ictimai bir qurumdur. Çünki siyasət də ideallıqdan və reallıqdan ortaya çıxır. Sülh siyasəti dövləti beynəlxalq müstəvidə zəmanətli edir və onun sərhədlər immunitetini artırır. Həm də hərəkət sferasını genişləndirir. Sülh siyasətini tətbiq edən dövlətlər öz resurslarını daha çox sivil istiqamətlərə yönəldirlər və mülki inkişaf başlıca strateji hədəfə çevrilir. Sülh siyasəti sayəsində resursların sərbəst axını meydana gəlir. Sərbəst axın sərbət təminatın dayağını yaradır. Resurslar sərhədlərdən daxilə və xaricə axın edərək ikiistiqamətli təminat funksiyasını yerinə yetirir. Bu, o deməkdir ki, dövlətlər pay bölgüsü ilə özlərini və bir-birilərini maddi-mənəvi baxımdan təmin edirlər. İnsanlar dünya sakinləri olduğundan dünya nemətlərindən birgə yararlanırlar. Bu da özlüyündə maddi-mənəvi dəyərlərdən birgə istifadəni zəruri edir. Beynəlxalq ə laqələr dünya nemətlərindən, dəyərlərdən birgə istifadəni başlıca məqsəd kimi qarşıya qoyur ki, bu da dünyanın vəhdətliyinə xidmət edir. Sabit dövlətlərdə sistemlər təkmilləşmiş olur. Sabitliyin də təbii ki, öz dərəcə təsnifatı var və bu da müqayisədən doğur. Tərkib elementlər və onların məkanda hərəkət sürətləri sabitliyi meydana gətirir. Sistemlər-siyasət sistemləri- həmçinin sabit rejimlərlə xarakterizə edilir. Sabit vəziyyət sakit axardır. Burada resurslar yalnız dinc məqsədlərə və sosial-rifaha yönləndirilir. Sistemlərin sabitliyi onu təşkil edən elementlərin əlaqələr və vəhdət xassələrindən meydana gəlir. Sabit şəkildə və ardıcılı olaraq maraqları təmin olunan şəxlsər sabit həyat sürürlər. Sabit dövlətlər demokratik idarəçilik əsasında formalaşır. Sabitlik prosesləri özü demokratiyanı yaradır. Demokratik idarəçilik isə xalqın müəyyən qaydalarla və normalarla (hamı tərəfindən razılaşdırılmış və qəbul edilmiş norma və qaydalar) özü tərəfindən özünün idarə olunmasıdır. Bu 83 qaydalar və normalar da zamana, şəraitə və məkana cavab verməli olur. Demokratik idarəçiliyin formalaşması (bu idarəçiliyin tərkibində -hər kəs qanunlara və qaydalara tabedir- prinsipi əsas götürülür) bütün subyektlərin hüquqlarının lazımi səviyyədə təmin olunmasından meydana gəlir. Demokratik idarəçiliyin əsası dövlətin elementlərinin özü tərəfindən idarəolunması ilə meydana gəlir. Demokratik idarəetmə dolğunluğu tərkib elementlərin miqdarından və onların aktiv və passiv hərəkətlərindən meydana gəlir. Demokratik idarəçilik maraqlara vaxtına cavab verməni əsas prinsip kimi götürdükdə, maraqlar tarazlı olaraq təmin edilir. Dövlət öz məkan və resurslar üzrə şaxəli qurum olduğundan idarəçilik də piramidal əsaslarla şaxələnir. Hər bir sırada müəyyən funksiyalar mövcud olur. Sıralar ümumi və məxsusi kateqoriyalar üzrə formalaşır. Hər bir sıranın öz hüquq və səlahiyyətləri mövcud olur. Təsir də buradan ortaya çıxır. Təbii ki, sıralardakı strukturların də fərqli hüquq və səlahiyyətləri formalaşmış olur. Bu, idarəetmənin xarakterini yaradır. Xarakterə subyektlərin məkanı, obyekti, tabeçilik prinsipləri aid olur. Hər bir sıra obyektinin və subyektinin də öz məxsusi hüquq və səlahiyyətləri mövcud olur. Deməli, məkan, maraq müxtəlifliyi və digər kateqoriyalar idarəçiliyin universal və məxsusi əsaslarını, eyni və fərqləndirici əsaslarını meydana gətirir. İdarəçilik xətləri (şaquli və üfiqi trayektoriya üzrə) hüquq və səlahiyyətləri birləşdirir. Bu xətlər aşağıdan yuxarıya doğru və ya da əksinə istiqamət üzrə vahid idarəçilik xətlərini meydana gətirir. Bu baxımdan da demokratiyanın vahid prinsipləri, insan hüquqları təminatının vahid xətləri meydana gəlmiş olur. İdarəçilik həm bütövləşir, həm də tərkib hissələrə ayrılır. Bu fərqlilik də səlahiyyətlərin fərqli bölgüsündən meydana gəlir. İ darəçiliyin demokratik əsasları tarazlı rejimlərdən meydana gəlir. Piramidanın şərti olaraq yuxarı, orta və aşağı mərhələsi formalaşır. Bu iyerarxik quruluş idarəçilliyin şəbəkəli və bütöv əsaslarını yaradır. Resurslar iyerarxik quruluşda paylanılır. İyerarxik quruluş resurslar üzərində təsir imkanları əldə edir. Hər bir mərhələnin, sıranın öz səlahiyyəti mövcud olur. Yuxarı (baş sıra) ə sasən resursların paylayıcı funksiyasını təmin edir. Məsələn, dövlət büdcəsi qanunla qəbul olunur və layihə mərkəz və yerli paylanmanı təmin edir. Hər bir səlahiyyətli qurum bölgü üçün payları əldə edir. Burada mərkəzi və yerli qurumlar maliyyə resursları əldə edirlər. Maliyyə resursları həm qurumların saxlanmasına sərf edilir, həm də əhalinin maddi tələbatlarının ödənilməsinə yönləndirilir. Yuxarı sıra resursları ətrafa doğru yönləndirir. Resurslar mərkəzi (orta) və aşağı sıralarda paylanılır. Dövlətdə digər fondlar da yaradılır. Həmin fondların vəsaitləri də dövlətin ali idarəetmə mərkəzi tərəfindən yerlərə paylanılır. Ümumiyyətlə, əksər vəsaitlər orta və aşağıya yönləndrilir. Çünki insan maraqları əksərən bu sıralarda təmin olunur. Ali hakimiyyət insan Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|