Əlyazması hüququnda tanriverdiyev elmir nəSİB oğlu

1.2. Elektrikləşdirilmiş Bakı – Sumqayıt dəmir yolunda elektrik yüklərinin 
təhlili 
a) Hərəkət qrafikinin təhlili. 
Magistral dəmir yolunda hərəkət qrafikinin yerinə yetirilməsi qatarların işinin 
dəqiq və səlis yerinə yetirilməsinə səbəb olur. Hərəkət qrafikinin tərtib edilməsi 
yollarda qatarların sabit yerləşdirilməsi ilə təyin edilir. Yollarda qatarların 
yerləşdirilməsi dispetçer tənzimləməsi amillərinin yerinə yetirliməsidir. Elektrik 
təchizatı sisteminin işi qatarların hərəkət qrafikinə əsasən müəyyən edilir ki, bu da 
yarımstansiyalar arasında yüklərin bərabər paylanmasını əvvəlcədən təyin etməyə 
imkan verir. ETS-nin parametrləri elə seçilir ki, qatarların hərəkət qrafiki planlı yerinə 
yetirilsin. DY-larında qatarların yol üzrə paylanması elektrik təchizatının əsas 
göstəriciilərindən biridir.
 
Qatarların hərəkət qrafikində iki model mövcuddur. 

---

9 
İlk variantda aşağıdakı qeyd olunan qaydalar qəbul edilir: 

bütün qatarlar sabit sürət ilə hərəkət edir; 

sürətlə hesablanılan hərəkət qrafiki xətləri minimum qatarlar arası intervala 
uyğunlaşdırılır; 

qatarlar bu qrafikin xəttinə uyğun yerləşir, yəni eyni istiqamətdə qatarlararası interval, 
minimum intervala görə təyin edilir; 

qrafikdə T vaxtında keçən N saylı qatarlar yerləri eyni olur; 

müəyyən T vaxtında (adətən gün ərzində) qatarların sayı stabildir, yəni N- ə bərabərdir. 
Maksimum qatar buraxma qabiliyyətinə əsasən tərtib edilmiş qrafikdə 
N
0
–xətti 
vardır. Yaxın xətlər arasındakı məsafə minimum qatarlararası intervalla 
θ 
təyin edilir, 
yəni

T
N

0
. Əgər maksimum qatarların sayı 
n
, qatarın yolda hərəkət vaxtı 
t
olarsa, 
olar

t
n

(şəkil 1.1). 
Şəkil 1.3. Maksimum buraxma qabiliyyəti olan yolun hərəkət qrafiki. 
Bu o, deməkdir ki, verilən dəmir yolu sahəsində yerləşən qatarların maksimum 
sayı 
t
vaxtı ərzində xəttlərin sayı ilə eynidir. Hərəkət qrafiki ilə ETS-in hesablanması 
metodu qrafo-analitik metoddur. Hərəkət qrafikinə ℓ(t), qatarların cərəyan qəbulu 

---

10 
əyrilərinə 
i(ℓ) 
əsasən D/Yst-larının fiderlərinin cərəyanı, onların gücü və elektrik 
təchizatının digər parametrləri hesablanır. 
b) Qatarların yerləşməsinin və qəbul etdikləri cərəyanların təyini. 
Hərəkət qrafikindən cərəyanların təyin edilməsinə nümunə kimi 
t
x
=35 dəqiqədə 
A-B-V istiqamətində qatarların qəbul etdikləri cərəyanları müəyyən edirik. Qatarların 
qəbul etdikləri cərəyanlar və onların yarımstansiyalar arasında paylanılması göstərilir. 
Bu hərəkət qrafikində EŞ-2 sürətli qatarın qəbul etdiyi cərəyan əyriləri istifadə 
edilmişdir.
Bakı Elektrik Təchizatı Sahəsindən alınan məlumata əsasən 1 saylı 
şəkildə A-B, B-V; dartı yarımstansiyaları arasında 
bir saat
müddətində A-B-V 
istiqamətdə hərəkət qrafiki və EŞ-2 lokomotivinin qəbul etdiyi cərəyanının yolun 
quruluşundan asılılıq diaqramı verilmişdir. 
Bir saylı şəkildə 
t
x
=35 dəqiqə
üçün uyğun nöqtədən x oxundan şaquli yola 
paralel xətt çəkirik. Həmin xəttin hərəkət qrafikini kəsişmə nöqtələri qatarın 
yerləşməsini və onların qəbul etdiyi cərəyanlarını müəyyən edir (şəkil 1.4). 
A-B-V istiqamətində: 
1)
A-B dartı yarımstansiyaları arasındakı
t
x
=35 dəqiqə
vaxtında 3 qatar yerləşir 
a)
qatar N17 A - dartı yarımstansiyasından 3,4 
km
məsafədə yerləşir və
1950 A cərəyan qəbul edir: 
km
A
4
,
3
17


,
A
I
1950
17

;
b)
qatar N15 A - dartı yarımstansiyasından 10,8 
km
məsafə də yerləşir və1050 A cərəyan 
qəbul edir:
km
A
8
,
10
15


,
A
I
1050
15

;
v)
qatar N13,
km
A
4
,
19
13


,
A
I
1900
13

; 
2)
B-V- dartı yarımstansiyaları arasında 2 qatar var; 
q)
qatar N11 B – dartı yarımstansiyasından 5 
km
məsafədə yerləşib və 
1950 A cərəyan qəbul edir:
km
B
5
11


,
A
I
1950
11

; 
r)
qatar N9 B – dartı yarımstansiyasından 12 
km
məsafədə yerləşib və 
1150 A cərəyan qəbul edir:
km
B
12
9


,
A
I
1150
9

; 

---

11 
Hərəkət qrafikindən alınan nəticələrə əsasən dartı yarımstansiyalarının arasında 
ani sxemlər tərtib edirik.