Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dissertasiya işinin məqsədi.
- Tədqiqatın obyekti.
- Tədqiqatın predmeti.
- Tədqiqatın metodoloji bazası.
- FƏSİL I DÖVLƏT BÜDCƏSİNİN XƏRCLƏRİNİN NƏZƏRİ METODOLOJİ ƏSASLARI 1.1. Dövlət büdcə xərclərinin mahiyyəti və təsnifatı
4 hazırda Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilir və gələcəkdə də bu vəziyyət cüzi bir dəyişikliklə davam edəcəkdir. Beləliklə, qeyd etdiyimiz kimi suveren respublikamızda büdcə məsələsi sisteminə də ciddi təsir göstərir və zəruri dəyişikliklərə səbəb olur. Bundan asılı olaraq da bazar iqtisadiyatı şəraitində büdcənin mahiyyəti və əhəmiyyəti, xərclərinin təsnifatı, proqnozlaşdırılması, icrası və ona maliyyə nəzarəti və sonunda xüsusən də maliyyələşdirilmənin təkmilləşdirilməsi müstəsna əhəmiyyətə malik olması ilə aktualdır. Bazar iqtisadiyyatı dövründa büdcə xərclərinin maliyyələşməsi kimi əsas və vacib bir məsələnin həyata keçirilməsi və faktiki son illərdəki maliyyələşdirmənin dinamikası və nəzərdə tutulmuş məbləğlərlə icranın vəziyyəti və istiqaməti göstərilmişdir. Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya üçün bu istiqamətdə vacib olan uçot və nəzarətin xüsusi rolu aydın tədqiq edilmişdir. Daha sonra bazar iqtisadiyyatı tələblərinə uyğun büdcə xərclərinin səmərəliliyinin artırılması məsələləri indiki vəziyyətdə mümkün qədər
istifadə etməklə tədqiq edilir. Dissertasiya işinin məqsədi. Tədqiqatın məqsədi Azərbaycanda dövlət büdcə xərclərinin müasir vəziyyətini təhlil etmək, optimallaşdırılması və ümumiyyətlə Azərbaycan Respublikasının büdcə sisteminin səmərəsinin yüksəldilməsinə səbəb ola biləsi elmi-praktiki tədbirlər işləyib hazırlamaqdan ibarətdir. Tədqiqatın obyekti. Tədqiqat işinin obyekti Azərbaycan Respublikasında müasir dövrdə ölkənin maliyyə siyasəti, bu siyasətin icrası gedişində dövlətin, büdcə sistemi orqanlarının fəaliyyəti, ölkədə həyata keçirilmiş maliyyə sahəsində müasir təcrübədən ibarətdir. Tədqiqatın predmeti. Tədqiqat işinin predmeti Azərbaycan Respublikasında bütün səviyyələrdə büdcə xərclərinə aid nəzəri və praktiki problemlərin məcmusu, bu sahədə dövlət orqanlarının vəzifələrindən ibarətdir. Baxmayaraq ki, bu sahədə ölkəmizdə son 20 ildə xeyli irəliliəyişlər hiss edilir, hələ də bu sahədə öz həllini tələb edən xeyli problemlər mövcuddur.
5
Respublikası hökumətinin Azərbaycan Respublikasının büdcə sisteminin qərar və qətnamələri, Milli Məclisin qərarları, müzakirə materialları, büdcə, maliyyə və vergi orqanları rəhbərləri və aparıcı mütəxəssislərin iqtisadiyyat, maliyyə və pul dövriyyəsinə aid təklif və tövsiyyələrindən ibarətdir. Dissertasiya işinin yazılışında bir sıra Azərbaycan və xarici ölkə iqtisadçı alimlərin, monoqrafiya və məqalələrindən istifadə edilmişdir. Dissertasiya işi girişdən üç fəsil, nəticə və istifadə olunan ədəbiyyat siyahısından ibarət olaraq yazılmışdır. Birinci fəsildə dövlət büdcəsinin xərclərinin nəzəri və metodoloji əsasları nəzəri cəhətdən izah olunur. İkinci fəsildə dövlət büdcə xərclərinin səmərəli təhlili araşdırılır. Üçüncü fəsildə dövlət büdcə xərclərinin səmərəliliyinin artırılması yolları informasiya axınının avtomatlaşdırılması tədqiq olunmuşdur. Dissertasiya işinin sonunda müəyyən nəticəyə gəlinmişdir.
6
FƏSİL I DÖVLƏT BÜDCƏSİNİN XƏRCLƏRİNİN NƏZƏRİ METODOLOJİ ƏSASLARI 1.1. Dövlət büdcə xərclərinin mahiyyəti və təsnifatı Büdcə xərcləri dövlətin öz vəzifə və funksiyalarını yerinə yetirməsi ilə əlaqədar olaraq yaranan məsrəflərdir. Bu məsrəflər dövlətin mərkəzləşdirilmiş pul vəsaiti fondlarının müxtəlif istiqamətləri üzrə istifadəsi prosesində əmələ gələn iqtisadi münasibətləri əhatə edir. Büdcə xərcləri iqtisadi funksiyası çoxlu növləri ilə xarakterikdir. Xərclərin hər bir növü kəmiyyət (miqdarı) və keyfiyyət xarakteristikasına malikdir. Keyfiyyət xarakteristikası hər bir xərc növünün iqtisadi təbiətini və ictimai təyinatını, kəmiyyət xarakteristikasını isə onun həcmini (miqdarını, ölçüsünü) müəyyən etməyə imkan verir. Büdcə xərclərinin növləri bir sıra amillərlə təyin edilir: dövlətin təbiəti və funksiyaları ilə, ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf səviyyəsi ilə, büdcənin xalq təsərrüfatı ilə əlaqəsinin genişliyi, dövlətin inzibati-ərazi quruculuğu, büdcə vəsaitlərinin verilmə forması vəs ilə müəyyən edilir. Bu amillər sosial-iqtisadi inkişafın müəyyən mərhələsində bu və digər dövlətin büdcə xərcləri sistemini əmələ gəlir. Cəmiyyətin iqtisadi həyatında büdcə xərclərinin rolu və əhəmiyyətini aydınlaşdırmaq məqsədi ilə onları müəyyən əlamətlərinə görə təsnifləşdirilir. Büdcə təsnifatının əhəmiyyətin ondan ibarətdir ki, məlumatlardan (rəqəmlərdən) bacarıqla istifadəyə, büdcə elementləri üzrə xərclərin qruplaşdırılmasına, büdcə vəsaitlərinin real hərəkətinin vəziyyətini görməyə, sosial proseslərin və iqtisadiyyatın inkişafına aktiv təsir göstərməyə imkan yaradır. Hesabat və plan məlumatlarının tutuşdurulması, təhlil və müqayisə etməyə imkan verir. Büdcə fondlarından səmərəli istifadə etmək üçün əsaslı nəticə və təkliflərin əsaslandırılmağa, sosial-iqtisadi inkişafın istiqamətləri müəyyən etmək üçün əsas pul vəsaitlərinin istifadəsi əsas açarını cəmləşdirməyə imkan verir. Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|