Energetika fakulteti

2.1 Tokli kesim 

Tokli kesim – bu maksimal turdagi tezkor tokli himoya hisoblanib, 

tanlovchanlikka ishlash zonasini cheklash orqali erishiladi.

Bir tomonlama ta’minlanuvchi tarmoqlarda tokli kesim himoyalanayotgan 

qismning manba tomonida o‘rnatiladi.

Qisqa tutashuv toklari manbadan shikastlanish joyigacha bo‘lgan masofaga 

bog‘liq holda tokli kesimning ishlash tokini shunday tanlash mumkinki, bunda

kesimning ishlash hududida faqat nazarot qilinayotgan uskuna kiradi. Tokli 
kesimning (2.1 – rasmdagi TK1) ishlash toki qo‘shni tutashmalarda bo‘lishi
mumkin bo‘lgan eng katta qisqa tutashuv tokidan ya’ni L2 tarmoqdagi qisqa 
tutashuv tokidan katta bo‘lishi kerak. Chunki L2 tarmoqning boshidagi qisqa
tutashuv toki L1 tarmoqning oxiridagi qisqa tutashuv tokiga diyarli teng, 

---

19

o‘rnatmalarni tanlashda odatda B podstansiyadagi qisqa tutashuv toklarini
hisoblashadi (tarmoqlar chegarasidagi K1 nuqtadagi qisqa tutashuv). 
Ushbu holatda tokli kesimning ishlash toki qo‘yidagicha yozilishi mumkin: 

(3)
ish.

. max(K1)

TK

q t

I

I
,
bu yerda 

(3)
. max(K1)

q t

I
- energetika tizimining maksimal ish holati vaqtidagi K1 
nuqtadagi qisqa tutashuv tokining haqiqiy qiymati.


2.1.2. Tokli kesimning o‘rnatmalarini tanlash. 

Tezkor himoyalarning (tokli himoya ham shular jumlasiga kiradi) 

o‘rnatmalarini hisoblashda qisqa tutashuv tokining aperiodik tashkil etuvchisini

ham inobatga olish lozim. Ushbu maqsadda tanlash shartiga zahira koeffitsientini 
ham kiritilib, uning qiymati himoyalanayotgan qurilmaga hamda qo‘llanilayotgan
relening turiga bog‘liq. 

---

20

2.1 – rasm. Tokli kesimli elektr tarmoqning sxemasi va qisqa tutashuv toklarining 
diagrammalari.

Zahira koeffitsientining qiymati relening turiga bog‘liq holda 1 – jadvalga

keltirilgan. 
1-jadval.