Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 499
Müharib ədən sonrakı illərdə mətbuatdan başqa, təbliğat vasitələrindən daha güclüsü - radio, insanların həyatında mühüm rol oynamağa başladı. O dövrd ə xalq arasında “tava”, “boşqab” adı ilə məşhur olan dəyirmi s əsötürücü qurğular adamların evində səslənərək onlara yer üzündə baş ver ən hadisələrdən xəbər verməklə yanaşı, onların əhval-ruhiyyəsini yüks əltmək, dünya görüşlərini genişləndirmək və sairə funksiyaları da “öz öhd ələrinə götürmüşdülər”. Bu baxımdan Azərbaycan radio komitəsinin musiqi redaksiyasının işi xüsusil ə böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Redaksiyanın fəaliyyəti təkcə musiqi s əsləndirməkdən deyil, həmçinin onun təbliği və musiqi sahəsində dinl əyicilərin biliyinin artırılmasından ibarət olmalı idi. Belə bir işin öhd əsindən isə şübhəsiz, hərtərəfli musiqi savadına malik, peşəkar musiqiçi g ələ bilərdi. Məhz buna görə də redaksiyaya rəhbərlik etməyə Əfrasiyab B ədəlbəyli dəvət olundu. B əstəkar öhdəsinə götürdüyü vəzifəni böyük həvəslə yerinə yetirirdi. İlk növbədə, musiqi verilişlərinin sadəcə olaraq hansısa bir əsərin və ya müğənninin konsertinə çevrilməməsi, verilişlərin canlı, maraqlı alınması m əsələsini qarşısına məqsəd qoyan Əfrasiyab Bədəlbəyli, redaksiyanın işini “dinl əyici-redaksiya və redaksiya-dinləyici” prinsipi üzrə qurdu və verilişləri radio dinləyicilərinin, musiqi sevərlərin məktubları əsasında təşkil etm
əyə başladı. Dinləyicilər redaksiyaya göndərdikləri çoxsaylı m əktublarında xalq mahnılarını və bu mahnıları ifa edən müğənniləri eşitmək, sevimli bəstəkarların əsərləri, onların həyat və yaradıcılığı barədə, musiqi al əmində baş verən yeniliklər haqda məlumat almaq arzusunda olduqlarını bildirirdilər. Bu arzuları nəzərə alan sənətkar özünün aparıcı olduğu verilişlərə musiqişünasları, bəstəkarları dəvət edir, onlarla xalq musiqisi, xüsusil ə muğam sənəti haqqında maraqlı söhbətlər aparırdı ki, bu da öz növb əsində verilişlərin daha rəngarəng alınmasına gətirib çıxarırdı. Əvvəllər efirdə səslənən keyfiyyətsiz musiqi, bayağı ifaçılardan yaxa qurtarmaq m əqsədi ilə bəstəkar, bunlara qarşı ciddi mübarizə apararaq əsl peşəkar, xalqın sevimlisi olan ifaçılarla bir sıra məsləhətləşmələr, müşavirələr və ictimai iclaslar keçirdi. Bunun müsbət nəticəsi kimi redaksiya, Az ərbaycan xalq mahnı və muğamların ifasındakı nöqsanları h ərtərəfli müzakirə etdikdən, ayrı-ayrı ifaçıların uğursuzluqlarının İbrahim Quliyev 500
s əbəblərini əsaslı surətdə araşdırdıqdan sonra, xüsusilə muğamların ifası keyfiyy ətinin yaxşılaşmasına nail oldu. Dünya musiqi ədəbiyyatını gözəl bilən Əfrasiyab Bədəlbəyli bu istiqam ətdə də geniş radio dinləyiciləri kütləsinin marağını nəzərə alaraq klassik, rus v ə sovet bəstəkarlarının əsərlərinin – Mixail Qlinkanın “İvan Susanin”, Pyotr Çaykovskinin “ İolanta” və başqalarının təbliğini davam etdirir, opera əsərləri haqqında silsilə verilişlər hazırlayırdı. Onu da qeyd etm ək vacibdir ki, bu verilişlərdə sadəcə olaraq əsərdən yazılmış maqnitofon lentinin v ə ya plastinkanın vasitəsi ilə efirə gedən musiqi sədaları deyil, həm d ə hər bir səhnənin məzmununu, hadisələrin cərəyanını dinləyiciyə anladan maraqlı mətn də səslənirdi. Keç ən əsrin 50-ci illərinin birinci yarısında, opera və balet teatrında yaradıcılıq baxımından böyük canlanma hökm sürürdü. Belə ki, onilliyin ilk üç ili
ərzində üç gözəl səhnə əsəri – Soltan Hacıbəyovun “Gülşən”, Qara Qarayevin “Yeddi göz əl” baletləri və Fikrət Əmirovun “Sevil” operası tamaşaçıların mühakiməsinə təqdim olunmuşdu. Bunlardan ikisi - “Gülşən” baleti v ə “Sevil” operasının səhnəyə yol tapması Əfrasiyab Bədəlbəylinin adı ilə bağlı idi. Sənətkar hər iki əsərin ilk tamaşasının dirijoru olmuşdur. Əfrasiyab Bədəlbəyli nəinki musiqiçi, eləcə də ədəbiyyatçı və dilçi kimi d ə böyük nüfuza malik idi. O, doğma dilini, xüsusən də Azərbaycan ədəbi dilini səlis bilirdi. Onun danışıq tərzi, cümlə və söz quruluşu çoxlarının diqqətini cəlb edirdi. Buna görə də, heç təsadüfi deyil ki, 1952-ci ild ə, Elmlər Akademiyası Nizami adına ədəbiyyat institutunun islahat komit əsinin iclaslarında müzakirə edilmiş “Azərbaycan dilinin orfoqrafiyası”nın təshih edilmiş bir nüsxəsi Əfrasiyab Bədəlbəyliyə gönd
ərilmiş və ondan bu haqda rəy vermək xahiş olunmuşdu. El ə həmin 1952-ci ildə Əfrasiyab Bədəlbəyli tərcüməçi kimi həqiqətən böyük bacarığa malik olduğunu bir daha sübut etdi. Sənətkarın görkəmli rus b əstəkarı P.Çaykovskinin “İolanta” operasını ekvoritmik cəhətdən doğma dili- miz ə tərcümə etməsi musiqi ictimaiyyətinin yüksək qiymətinə layiq görüldü. 1953-cü ild ə Azərbaycan Uşaq və Gənclər Ədəbiyyatı nəşriyyatı b əstəkarın ilk kitabçasını çapdan buraxır. “Musiqi haqqında söhbət” adlı broşurada müəllif musiqidə işlənən bəzi söz və terminləri izah edir, musiqi janrları və formaları, musiqi alətləri və ansambllar haqqında söhbət açır. Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|