Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Знать и любить музыку”
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 501
Xüsusil ə qeyd etmək lazımdır ki, Əfrsiyab Bədəlbəylinin bu əsəri keçmiş SSRİ ərazisində belə məzmunlu kitabçaların (D.Şostakoviçin “Знать и
nin “ Назначение музыки и ее возможности” (“Musiqinin təyinatı və onun inkanları”, 1962-ci il) broşuraları) ilk nümunəsi idi. Bu faktın özü s ənətkarın novatorluğunu bir daha parlaq şəkildə nümayiş etdirmişdir. Az ərbaycanın görkəmli sənətkarları ilə yaxın ünsiyyətdə olan Əfrasiyab Bədəlbəyli, onlar barədə tez-tez mətbuat səhifələrində çıxış etm
əklə yanaşı, bu incəsənət xadimləri haqqında daha dolğun, daha geniş m əlumat verməyi vacib sayırdı. Məhz buna görə də o, 1955-ci ildə dahi Əsəd oğlu Mirzə Sadığın yetirməsi, məşhur Azərbaycan tarzəni Qurban Primov
haqqında monoqrafiya yazır. Kitabçada müəllif, Qurban Primovun h əyatında baş vermiş hadisələr bərədə maraqlı məlumatlar verir, görkəmli ifaçının yaradıcılığı, milli musiqi sənətimizin inkişafı, xüsusən də opera və xalq musiqisi sah əsindəki fəaliyyəti haqqında geniş söhbət açır. O dövrd
ə Azərbaycanda musiqi terminləri ancaq rus və ya başqa əcnəbi dillərdə işlədilirdi. Doğma dilə böyük hörmətlə yanaşan, eyni zamanda xalqın maariflənməsini daim diqqət mərkəzində saxlayan Əfrasiyab Bədəlbəyli 1956-cı ildə “Musiqi terminləri lüğəti” kitabçasını çap etdirm
əklə azərbaycandilli əhalinin musiqi terminlərini daha aydın anlamağa və Azərbaycan dilinin daha da zənginləşməsinə şərait yaratdı. 1957-ci ild ə Əfrasiyab Bədəlbəyli qələminin yeni nümunəsi işıq üzü görür. Uşaqların sevimlisi, taxta adamcığaz balaca Buratino Azərbaycan s əhnəsinə gəlir. Bəstəkar Boris Zeydmanın “Qızıl açar” baletinin libretto mü əllifi olan Əfrasiyab Bədəlbəyli, A.Tolstoyun eyni adlı məşhur nağılının əsas süjet xəttini saxlamaqla onu balet sənətinin özünəməxsus dilinə m əharətlə keçirir. Sənətkar, əsərdə dostluq və sədaqət, cəsarət və səadət uğrunda inadlı mübarizə kimi müsbət keyfiyyətləri təsvir etməklə yanaşı, bunları şər, paxıllıq, köləlik, istismar kimi mənfi keyfiyyətlərə qarşı bacarıqla qoyur. 1958-ci ilin axırları, 1959-cu ilin əvvəllərində Azərbaycan incəsənət xadiml
əri əlamətdar hadisəyə - Moskvada keçiriləcək ongünlüyə ciddi hazırlaşmağa başladılar. Yazıçılar, bəstəkarlar, rəssamlar, teatr və kino xadiml əri coşğun həvəs və ruh yüksəkliyi ilə xalqımızın həyatında mühüm İbrahim Quliyev 502
rol oynayan, onu tanıtdıran, qiymətləndirən, şöhrətə çatdıran amillərdən birinin - m ədəni irsinin baxışına çox böyük əhəmiyyət verirdilər. Ongünlük zamanı respublikamızın demək olar ki, bütün teatr-konsert təşkilatları, xüsusil
ə də Opera və balet teatrı Moskva tamaşaçıları qarşısında çıxış ed əcəkdi. Birinci dekadadan sonra keçən iyirmi ildən artıq müddət ərzində opera v ə balet teatrının repertuarı daha da zəngin və rəngarəng olmuş, burada istedadlı solistlər yetişmişdi. Ömrünün böyük bir hissəsini bu teatrın inkişafına həsr etmiş dirijorlardan Əfrasiyab Bədəlbəyli, Əşrəf Həsənov, rejissor Soltan Dadaşov, aktyorlardan Bülbül, Şövkət xanım Məmmədova, Hüseynağa Hacıbababəyov, Qəmər xanım Almaszadə, Həqiqət xanım Rzayeva, Ağababa Bünyatzadə, İdris Ağalarov, tarzən Qurban Primov kimi görk əmli sənətkarlarla yanaşı, teatrda tamaşaya qoyulmuş əsərlərdə bir çox ç ətin və mürəkkəb rolları məharətlə ifa edən gənc aktyorlardan Firəngiz xanım Əhmədova, Leyla xanım Vəkilova, Rübabə xanım Muradova, Maqsud M əmmədov, habelə dirijor Kamal Abdullayev və başqalarının yaradıcılıq müvəffəqiyyətləri milli musiqi mədəniyyətimizin yüksəlişinə parlaq nümun ə idi.
Teatr Moskva s əhnələrində üç opera və üç balet əsəri göstərməyə hazırlaşırdı. “Koroğlu” istisna edilməklə ongünlüyün repertuarında olan tamaşalardan beşi son iyirmi ilin məhsulu idi. 1938-ci ildə bir balet əsəri bel ə göstərə bilməyən teatr, indi artıq Ə.Bədəlbəylinin “Qız qalası”, Q.Qarayevin “Yeddi göz əl” və S.Hacıbəyovun “Gülşən” baletlərini tamaşaçıların mühakiməsinə təqdim edirdi. Əfrasiyab Bədəlbəyli və teatrın bütün yaradıcı kollektivi Moskvadakı çıxışların müvəffəqiyyətlə keçməsi üçün gərgin əmək sərf edərək həqiqətən d ə gözəl tamaşa hazırladılar. Müəllif 1940-cı ildə tamaşaya qoyulmuş baletin üz ərində yenidən işləmiş və məxsus bu dekada üçün əsərin ikinci redaksiyasını hazırlamışdı. Dekada iştirakçıları, qonaqlar, tamaşaçılar “Qız qalası”ndan böyük zövq aldılar. 1959-cu il may ayının 24-ü və 29-u göst ərilən əsər anşlaq ilə keçdi və musiqisevərlər tərəfindən yüksək qiym ətləndirilərək geniş əks-səda doğurdu. Məşhur balet rəqqasəsi O.V. Lepeşinskaya yazırdı: “Bu günlərdə, Moskvada, Böyük teatrın s əhnəsində biz üç baletə tamaşa etdik. Mənim fikrimcə, bu üç əsər arasında ən müvəffəqiyyətlisi Əfrasiyab Bədəlbəylinin “Qız qalası” baletidir”.
Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|