Eri ok ok pmd
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Arti realist ka kërkesa shumë të forta. Piktorët e sotëm i janë shmangur realizmit, realitetit
GAZETA SOT E E E E E S S S S Shtunë htunë
htunë htunë
htunë 30 M 30 M
30 M 30 M
30 Mars 2013 ars 2013
ars 2013 ars 2013
ars 2013 19 g “ k u l t u r e Piktori i njohur një "Retrospektivë" me veprat e 1964-2013, por dhe një apel për ruajtjen e veprave të artit LLAZAR MYZEQARI
Trashëgimia kulturore është paja e një kombi, po shohim skena tronditëse nga papërgjegjshmëria e MTKRS Intervistoi: Julia VRAPI P iktori Llazar Myzeqari ësh të një nga emrat më të njo hur në krijimtarinë sh qiptare, dhe në 80 vjetorin e lindjes prezantohet me një ekspozitë "Retrospektivë" në Muzeun Kombëtar. Me 59 tablo pikture dhe 19 vizatime, vjen retrospektiva e piktorit Myzeqari që i takon viteve 1964-2013. Sot ai është 80 vjeç, por dhe pse ka probleme shëndetë- sore duket se pasioni për artin nuk e nda- lon që të prezantojë në pikturë jetën ar- tistike. Llazar Myzeqari është ndër të fun- dit ish studentë që mundën të studionin pikturë në Pragë, edhe pse studimet e tyre u ndërprenë në mes, por që piktori shpre- het se Praga e ka ndihmuar shumë në krijimtarinë e tij artistike. Në intervistën dhënë për gazetën, piktori tregon se kra- has peizazheve të shumta dhe natyrave të qeta, ka ekspozuar edhe disa vizatime nudo të vitit 1963-1964, që i kishte ruaj- tur me kujdes për disa dekada. Në kr- ijimtarinë e tij, piktori Llazar Myzeqari ka përfshirë periudhat kryesore të jetës, fëmijërinë gjatë Luftës së Dytë Botërore, jetën në diktaturë dhe lirinë pas viteve '90, por ai tregon se i vjen keq kur shikon se si abuzohet sot me veprat e artit dhe trashëgiminë kulturore dhe nuk bëhet asgjë për ruajtjen e tyre. Para tre vitesh, piktori iu bashkua reagimit të artistëve të tjerë të cilët kërkuan që mozaiku në MHK të përfshihej në restaurim që të mos degradonte, dhe shprehet i habitur se si është e mundur që nga ajo kohë deri tani nuk është bërë asgjë. -V -V
-V -Vini me një retr ini me një retr ini me një retr ini me një retr ini me një retrospektivë të kr ospektivë të kr ospektivë të kr ospektivë të kr ospektivë të kr----- ijimtarisë suaj nga viti 1964 deri më ijimtarisë suaj nga viti 1964 deri më ijimtarisë suaj nga viti 1964 deri më ijimtarisë suaj nga viti 1964 deri më ijimtarisë suaj nga viti 1964 deri më 2013. Pse zgjodhët këtë prezantim 2013. Pse zgjodhët këtë prezantim 2013. Pse zgjodhët këtë prezantim 2013. Pse zgjodhët këtë prezantim 2013. Pse zgjodhët këtë prezantim para publikut? para publikut? para publikut? para publikut? para publikut? Kjo ekspozitë vjen pas disa ek- spozitave që unë kam hapur dhe më herët si në "Didart", "Kledio" etj. E veçanta e kësaj ekspozite qëndron në faktin se çelet në 80-vjetorin tim të lindjes. Kjo më obligonte për ta mby- llur me sukses këtë 80 vjetor me një ekspozitë personale, dhe e quajta "Ret- rospektivë". Mua më pëlqen dhe më emocionin shumë natyra e qetë. Tek natyra gjej çfarë i duhet një artisti që ta vizatojë e të hedhë ngjyra të buku- ra, dhe të transmetojë një emocion. Por krijimtaria ime ndahet në disa periudha dhe këtu kam ekspozuar tablo të krijimtarisë sime që i takojnë periudhave të ndryshme. E para ka qenë ajo e 1965 deri në '89, kur lëvizën dhe sistemet. Gjatë kësaj periudhe unë jam aktivizuar për 25 vjet me radhë në ekspozitat e "Nëntorit". Atë kohë ne merreshim me gjininë e ek- spozimit, sepse ajo ishte primare dhe duhej të bëhej dhe propaganda e ko- hës nëpërmjet tablove. Pjesëmarrja në ekspozita ishte një gëzim i madh. Tematika ishte e njohur, e Luftës Na- cional Çlirimtare, e heroizmit të klasës punëtore, nga bujqësia, etj. Por unë si artist nuk kam ndjerë imponim nga sistemi i asaj kohe se çfarë duhet të pikturoja. Tema ishte e tillë, që mjaf- ton që ti këndoje jetës së re. Por në këtë ekspozitë ka tablo pikture që janë realizime gjatë këtyre viteve. -Krijimtaria juaj më e madhe -Krijimtaria juaj më e madhe -Krijimtaria juaj më e madhe -Krijimtaria juaj më e madhe -Krijimtaria juaj më e madhe ka qenë para ndërrimit të siste- ka qenë para ndërrimit të siste- ka qenë para ndërrimit të siste- ka qenë para ndërrimit të siste- ka qenë para ndërrimit të siste- meve, më pas si vijoi krijimtaria meve, më pas si vijoi krijimtaria meve, më pas si vijoi krijimtaria meve, më pas si vijoi krijimtaria meve, më pas si vijoi krijimtaria juaj?
juaj? juaj?
juaj? juaj?
Pas '90 unë kam marrë pjesë në aktivitete të ndryshme. Kam marrë pjesë dhe tek "Onufri", por unë më pas nuk pajtohesha shumë me ato degë të reja të artit modernist. Aty dukej sikur ngatërroheshin ngjyrat me njëra-tjetrën dhe quheshin vepra arti. Mund ka kem gabim, por unë si individ nuk mund ta pranoja këtë vazhdimësi. U mendova se në çfarë gjinie të artit duhej të vijoja dhe gje- ta peizazhin, të cilin e kisha lëvru- ar dhe më përpara. Për mua ishte kënaqësi të dilja në natyrë, larg zhurmës dhe të merresha me punën time. Më ka pëlqyer shumë stina e vjeshtës, sepse ajo të imponohet dhe me ngjyrat e saj. -Disa nga krijimet tuaja nuk i -Disa nga krijimet tuaja nuk i -Disa nga krijimet tuaja nuk i -Disa nga krijimet tuaja nuk i -Disa nga krijimet tuaja nuk i keni ekspozuar kurrë më parë dhe keni ekspozuar kurrë më parë dhe keni ekspozuar kurrë më parë dhe keni ekspozuar kurrë më parë dhe keni ekspozuar kurrë më parë dhe për publikun vijnë në "Retrospe- për publikun vijnë në "Retrospe- për publikun vijnë në "Retrospe- për publikun vijnë në "Retrospe- për publikun vijnë në "Retrospe- ktivë".
ktivë". ktivë".
ktivë". ktivë". P P P
Por nuk mungojnë dhe viza- or nuk mungojnë dhe viza- or nuk mungojnë dhe viza- or nuk mungojnë dhe viza- or nuk mungojnë dhe viza- timet nudo, pse i keni mbajtur të timet nudo, pse i keni mbajtur të timet nudo, pse i keni mbajtur të timet nudo, pse i keni mbajtur të timet nudo, pse i keni mbajtur të fshehur për disa dekada? fshehur për disa dekada? fshehur për disa dekada? fshehur për disa dekada? fshehur për disa dekada? Për herë të parë janë disa peizazhe që janë të reja, natyra të qeta, që nuk kanë qenë të fshehura por nuk janë ek- spozuar më herët pasi janë bërë gjatë kohës që nuk kam marrë pjesë në ek- spozita. Pjesa e krijimtarisë sime artis- tike që ka qenë e fshehur dhe ekspozo- het për herë të parë, janë vizatimet nudo. Nudot unë i kam ruajtur me shumë kujdes dhe janë realizuar në vitin 1963. Portretet nudo meshkujsh dhe femrash janë shumë të domosdoshme për një skulptor apo piktor. Ato janë nga stu- dimet e shkollës. Të gjitha shkollat e botës e kanë nudon, e punojnë, por tek ne ato vite të shikonin një nudo kishin turp. Ne punonim shumë për të reali- zuar kërkesat e profesorëve tanë dhe për tu futur më thellë në rikonstruksionin e figurës. Kjo pjesë e krijimtarisë ka qenë e paekspozuar për shumë vite, por disa nga kolegët e mi i kanë para ato viza- time. Mua më ka pëlqyer gjithmonë të ndërtoj figurë nëpërmjet linjës, njëko- hësisht dhe formën e saj pa hyrë në gjëra të imta. Këto vizatime i kam ruajtur në studion time për shumë dekada, pasi në atë kohë nuk ekspozoheshin. -Në krijimtarinë tuaj nuk mu- -Në krijimtarinë tuaj nuk mu- -Në krijimtarinë tuaj nuk mu- -Në krijimtarinë tuaj nuk mu- -Në krijimtarinë tuaj nuk mu- ngon dhe figura e nënës shqiptare? ngon dhe figura e nënës shqiptare? ngon dhe figura e nënës shqiptare? ngon dhe figura e nënës shqiptare? ngon dhe figura e nënës shqiptare? Në vitet që kosovarët erdhën nga lufta në Shqipëri, ato pamje të tmerrshme unë i kam sjellë dhe në tablo pikture. Këtu kam bërë një ko- mpozim të vogël në formë boceti. Por në këtë krijimtari në qendër është nëna shqiptare. -Sipas jush, çfarë i mungon sot -Sipas jush, çfarë i mungon sot -Sipas jush, çfarë i mungon sot -Sipas jush, çfarë i mungon sot -Sipas jush, çfarë i mungon sot pikturës shqiptare? pikturës shqiptare? pikturës shqiptare? pikturës shqiptare? pikturës shqiptare? Më duket se shumë piktorë kanë përqafuar artet moderniste, të cilat mua më duket sikur kanë mbetur në gjysmë të rrugës. Në emër të lirisë dhe të veprim- it, bëj atë që dua, përgjigjet ai. Pas hedhjes së ngjyrave, të krijimit të një situate, kënaqen me atë, por arti kërkon lodhje fizike dhe mendore. Është bërë shumë zhurmë për artin e realizmit socialist. Por kjo nuk është kuptuar drejt. Realizmi mbetet realizëm dhe është i pavdekshëm. I kam bërë pyetje dhe vetes, se pse gjatë kësaj periudhe 22 vjeçare nuk ka tablo me përmbajtje që të ketë një domethënie. Nuk do të ishte keq që të kishe një tablo që ti krijosh punës, gëzimit të jetës, etj. E kanë lënë, sepse arti realist ka kërkesa shumë të forta. Piktorët e sotëm i janë shmangur realizmit, realitetit të ditëve. Këtë e them sepse ka shumë tablo që loz- in me ngjyrat, hidh këtej e andej. Unë e quaj të domosdoshme që ti kthehemi re- alizmit, për të bërë diçka në vazhdimësi. -K -K -K -K -Keni studiuar në Pr eni studiuar në Pr eni studiuar në Pr eni studiuar në Pr eni studiuar në Pragë, agë, agë,
agë, agë, si ka si ka si ka
si ka si ka
ndikuar në formimin tuaj artistik? ndikuar në formimin tuaj artistik? ndikuar në formimin tuaj artistik? ndikuar në formimin tuaj artistik? ndikuar në formimin tuaj artistik? Më ka ndihmuar shumë. Atje kam studiuar nga 1959-'61. Praga ka lënë gjur- më të thella tek mua. Unë atje pashë një lloj arti tjetër që këtu nuk e kisha parë as në libra. Në galerinë e Pragës kam parë artistë shumë të mëdhenj, por që flisnin në një gjuhë krejt ndryshe nga sa e njih- nim ne pikturën në Shqipëri. Nuk har- roj tablonë "Mirmëngjes zoti Gogen", që për mua mbetet idhulli i pikturës. -K -K -K -K -Keni ekspozuar krijimtarinë tuaj eni ekspozuar krijimtarinë tuaj eni ekspozuar krijimtarinë tuaj eni ekspozuar krijimtarinë tuaj eni ekspozuar krijimtarinë tuaj në MHK, dhe në fasadën e tij ndod- në MHK, dhe në fasadën e tij ndod- në MHK, dhe në fasadën e tij ndod- në MHK, dhe në fasadën e tij ndod- në MHK, dhe në fasadën e tij ndod- het dhe mozaiku "Shqipëria", dhe sot het dhe mozaiku "Shqipëria", dhe sot het dhe mozaiku "Shqipëria", dhe sot het dhe mozaiku "Shqipëria", dhe sot het dhe mozaiku "Shqipëria", dhe sot kanë filluar ti bien gurët dhe po sh- kanë filluar ti bien gurët dhe po sh- kanë filluar ti bien gurët dhe po sh- kanë filluar ti bien gurët dhe po sh- kanë filluar ti bien gurët dhe po sh- k k k k kon drejt degr on drejt degr on drejt degr on drejt degr on drejt degradimit. adimit. adimit.
adimit. adimit. P P P
Par ar ar ar ara tre vitesh a tre vitesh a tre vitesh a tre vitesh a tre vitesh ju u bashkuat me disa artistë të tjerë, ju u bashkuat me disa artistë të tjerë, ju u bashkuat me disa artistë të tjerë, ju u bashkuat me disa artistë të tjerë, ju u bashkuat me disa artistë të tjerë, duk
duk duk
duk duke kërkuar që Ministria e K e kërkuar që Ministria e K e kërkuar që Ministria e K e kërkuar që Ministria e K e kërkuar që Ministria e Kulturës ulturës ulturës
ulturës ulturës
të ndërhynte për ta restauruar këtë të ndërhynte për ta restauruar këtë të ndërhynte për ta restauruar këtë të ndërhynte për ta restauruar këtë të ndërhynte për ta restauruar këtë v v v v vepër epër epër
epër epër,,,,, por asgjë nuk u bë nga ajo por asgjë nuk u bë nga ajo por asgjë nuk u bë nga ajo por asgjë nuk u bë nga ajo por asgjë nuk u bë nga ajo kohë. Si artist, çfarë mund të na tho- kohë. Si artist, çfarë mund të na tho- kohë. Si artist, çfarë mund të na tho- kohë. Si artist, çfarë mund të na tho- kohë. Si artist, çfarë mund të na tho- ni kur e shikoni sot këtë vepër arti ni kur e shikoni sot këtë vepër arti ni kur e shikoni sot këtë vepër arti ni kur e shikoni sot këtë vepër arti ni kur e shikoni sot këtë vepër arti në këtë gjendje? në këtë gjendje? në këtë gjendje? në këtë gjendje? në këtë gjendje? Atë kohë së bashku me artistë të tjerë ne kemi bërë dhe një lloj proteste. Ajo vepër i ka rezistuar kohës, dhe ka zënë vend atje ku është në MHK. Por sot ne po shikojmë që është dëmtuar një pjesë e mozaikut dhe kjo nuk i lejohet institu- cioneve që kanë ruajtjen e veprës së artit. Veprat e artit janë pasuria më e çmuar e një shteti. Sa bukur jashtë shtetit ruhen veprat e artit, shtëpitë, etj, ndërsa neve po na ikin nga duart veprat e artit. Në ko- hën e diktaturës u dogjën ikona, dhe iku një pasuri e madhe e kombit, por dhe kohët e fundit ato po vidhen. Kjo është një mungesë kujdesi dhe i vë para përgjegjësisë institucionet që i kanë nën kontroll. E kam thënë që trashëgimia kulturore është paja e një kombi. Moza- iku në Muzeun Kombëtar është pjesë e kësaj pasurie dhe nuk duhej lejuar të mbërrinte në këtë degradim. Institucioni i parë përgjegjës është Ministria e Kul- turës dhe më pas janë institucionet në varësi të saj që merren me këtë trashëgi- mi kulturore. Para syve tanë po shfaqen skena tronditëse të kësaj trashëgimie kulturore. Përmend këtu qytetin e Gjirokastrës apo Beratit, që janë dhe në UNESCO por kanë jo pak probleme si qytete muze. -Ju çfarë ju shqetëson në këtë -Ju çfarë ju shqetëson në këtë -Ju çfarë ju shqetëson në këtë -Ju çfarë ju shqetëson në këtë -Ju çfarë ju shqetëson në këtë qytete? qytete?
qytete? qytete?
qytete? Të vjen keq kur shikon ato shtëpi të bukura të Gjirokastrës, që iu ka rënë ça- tia dhe po i bien muret. Kush mund të investojë për këtë? Këtu del detyrë e mad- he e shtetit, për të pasur kujdes të madh për ruajtjen e tyre. Ajo që shihet sot është shenjë e pakujdesisë. Ka mungesë inter- esi për ruajtjen e tyre. Ju thashë dhe pak më parë, institucionet shtetërore kanë përgjegjësi për këtë katrahurë në veprat e artit dhe trashëgiminë kulturore. Në Gjirokastër po mbinë si kërpudha disa shtëpi të reja që nuk puqen me atë bukuri të këtij qyteti. Në mes të qytetit ka banesa të mbuluar me tjegulla të kuqe, kur në fakt qyteti si infrastrukturë i ka çatitë me rrasa guri. Nuk lejohet në Gjirokastër të vihet tjegull, pasi ky qytet ka karakteris- tikën e saj në çatitë. Kritikuam periudhën e Enver Hoxhës që shkatërroi kisha e xhami, por nga ajo kohë duhet të kishin vënë mend dhe kjo nuk ka ndodhur. Trashëgimia kulturore është e paprek- shme, dhe duhet ruajtur, restauruar.
Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|