Erkin umarov mahmud abdullayev

balki o ‘z 
tasaw urlari, tushun- 
chalarini 
ham yaratadilar. Ongni ishlab chiqarish tarixan 
konkret 
shakllar (turlar)da 
amalga oshiriladiki, uning har bir shakli 
(siyosiy, 
axloqiy, estetik va h.k.) 
m a’naviy ishlab chiqarishning 
alohida 
tarm og‘ini tashkil etadi.
M a’naviy ishlab chiqarish ijtimoiy 
ongni, ma’naviy 
qadriyat­
larni yaratishdan iboratdir. M a’naviy 
qadriyatlar (ilmiy 
g'oyalar, 
q a r a s h la r , b a d iiy a s a r la r , ra s s o m lik
asarlari) 
m a ’n av iy
m u lo qotlarning m ohiyatini ifodalaydi. 
Bulling natijasi 
o ‘laroq 
ijtimoiy ong om m a o'rtasid a keng 
tarqaladi.
M a’naviy ishlab chiqarishning o ‘ziga 
xosligi uning 
m ahsulot- 
lari bilan bog‘liqligidadir. M a ’naviy ishlab 
chiqarish 
m ahsulotlari

---

o 'zining yangiligi, ohori to ‘kilmaganligi (yangi badiiy asar, yangi 
k a rtin a , yangi ilm iy b ilim lar) b ilan ajralib tu ra d i. U larn in g
aksariyati m oddiy tusga kiradi, ya’ni kitob, rassom lik asarlari 
singari tarkib topib, o ‘z yaratuvchilari va iste’m olchilaridan alohida 
yashashi ham m um kin. Boshqa xillari esa ularni yaratish va ijro 
etish jarayonida voqe bo'ladi. M asalan, artist sahnaga chiqqanda, 
m a’ruzachi (lektor)-o‘qituvchi auditoriyaga kirganda shunday holat 
ro ‘y beradi. D em ak, m a ’naviy faoliyat jarayonining o ‘zi uning 
mahsuli bo'lib nam oyon bo'ladi.
M a’naviy ishlab chiqarish aqliy va intellektual m ehnatga asos- 
lanadi. Jam iyatning rivojlanish asnosida aqliy-intellektual m ehnat 
inson va uning faoliyati uchun yanada keng im koniyatlam i vujudga 
keltiradi. U ning o ‘ziga xos xususiyatlaridan biri ham ana shunda. 
Aqliy m ehnatning jozibadorligi, ayniqsa, adabiyot va fan sohasida 
ana shu holat bilan belgilanadi.
Shuni aytish kerakki, m a’naviy ishlab chiqarish eng avvalo, 
m ehnatning ijodiy xarakterini nam oyon qiladigan sohadir. S an’at- 
k o r, o lim , rasso m , b a sta k o rn in g m e h n a ti h a q iq a ta n ijo d iy
m ehnatdir. Kengroq m a’noda oladigan bo'lsak, insonning har qan­
day m ehnati m a’naviylik bilan sug'orilgan, «m a’naviylashgan»- 
dir, sababi — m oddiy faoliyatda inson nafaqat jism oniy, balki 
m a’naviy kuchlarini ham sarf qiladi. Shu boisdan, adabiyotlarda 
m oddiy ishlab chiqarishning m a ’naviy im koniyatlari, negizlari 
degan tushuncha amal qiladi.
Yuqorida m a ’naviy ishlab chiqarish ongni ishlab chiqarish bilan 
bog‘liq hodisa, deb aytildi. U nga q o ‘shim cha sifatida ta ’kidlash 
k erak k i, m a ’naviy ishlab c h iq a rish y o lg 'iz m a ’n av iy -n a zariy
faoliyatdan, o ‘zi ta ’sir etadigan obyektni fikran o ‘zgartirishda.ngina 
iborat emas. Aytaylik, inson tarbiya va ta ’lim jarayonida yangi 
g‘oyalar, qarashlar, bilimlarni egallaydi. U nda dunyoqarash, sotsial 
m aq sad , h ay o tiy po zitsiy a sh ak llan ad i. B un day fao liv atn in g
mahsuloti ushbu