«...Sug 'd iyon la r - ja su r odamlar, gavdalari ju d o barvasta, ular asir
tushganlarida ham o'iim don sira qo'rqmaydilar, o 'iim oididan ashula
a y tib
,
o 'z xu rsa n d ch ilikla rin i nam oyon q iladilar», degan fik r la r n i
bayon qiladi. Herodot m assagetlarni ham k o 4tarinki ruhda ta ’riflaydi:
«M assagetlar ham otliq, ham p iyo d a ja n g qiladilar, o ‘q-yoy, nayza
va sham shir bilan qurollangan. Ular qurollarini je z d a n yasaydilar,
bosh kiyim , kam arlarini, q urollarni oltin bilan beza yd ilar, otlariga
ko
'k ra k qalqonlarm - sovutlarni ham jezdan yasab, yu ga n va boshqa
jabduqlarga oltin bezaklar qadaydilar, chunki ularning m am lakatida
oltin bilan je z benihoya ko 'p».
0 ‘r t a O s iy o n in g b e h i s o b bo y ligi E r o n A x m o n i y s h o h la r in i
tin c h itm a s edi. U la r e r a m i z d a n b u ru n g i V II a s r d a 0 ‘r t a Osiyo
yerlarini k a tta kuch bilan b o s ib olib, boy liklarini ta la d ila r va IV
a s r g a c h a q a r i y b u c h yuz yil h u k m r o n l i k q i l i s h d i . C h u n o n c h i ,
A x m o n i y l a r n i n g S u z a x s a r o y i d e v o r l a r i d a g i y o z u v l a r d a k o ‘r-
satilishicha, D o ro davrida j u d a k o ‘p
O 'rta osiyolik qullar
saroylar
q u r g a n , saro y b ezaklariga esa B a q triy a d a n o ltin , S u g ‘d iy o n a va
X o r a z m d a n q im m a tb a h o to s h la r, o ‘chm as r a n g l a r old irib kelgan.
U la r ta b ia td a va h a y o td a o d a m g a yaxshilik va y o m o n lik keltiruvchi
xu d o lar, ruhlar. devlar, jin la r, a jd a h o la r singari tu rli sirli kuchlar
mavjudligiga ishonardi. C h u n k i, kun d alik h a y o ti v a
tirikchiligi tabiat
hodisalari bilan b o g l i q b o ‘lgani bois yil fasllarini h a m yaxshilik va
yom onlik r u h l a r i - d i n bilan b o g l a r cdilar. S h u n i n g u c h u n ular b ahor
va yoz faslini o ‘zlariga yaxshilik keltiruvchi, q ish n i esa yom onlik
k e ltiru v c h i jo n li r u h la r , d e b q a r a s h a r d i . M a n a s h u ta s a v v u r la r
z a m in id a q a d im iy CVzbekiston h u d u d i d a M i t r a , A n a x i t, M itrix,
Q ayu m ars, Jamshid (lima), X u b b i kabi j u d a k o ‘p x u d o la r , miflar,
u lar bilan b o g ‘liq diniy riv o yatlar m ay d o n g a keldi.
Turli yozma m anbalar va tasviriy s a n ’at
yod go rlik larida qadimgi
0 ‘r t a Osiyo m ifologiyasining n a m u n a va izlari s a q la n i b qolgan.
C h u n o n c h i, H e ro d o t q a d im iy 0 ‘r ta Osiyo x a lq l a r i d a n m assaget-
larning quyosh, yer, suv va otash g a sig‘inishlarini, S tro b o n esa, suvga
topinganlarini hikoya qiladi. B ular Totem izm va A n im izm kabi diniy
m arosim larga misoldir.
y--
www.ziyouz.com kutubxonasi