Əzizə Cəfərzadə
Yüklə 2,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.vivo-book.com
173 Bunu sҽn dҽ bilirsҽn. Amma qoy sҽnҽ bir misal çҽkim. Deyirlҽr, qҽdimlҽrdҽ mҽğlub olmuĢ bir padĢaһ qalibin yanında çox ürҽkli danıĢırmıĢ. ġah vҽzirlҽri ilҽ mҽslҽhҽtlҽĢir. Ağılbҽnd bir qoca deyir: baxın görün o mҽğlub Ģah ürҽkli danıĢanda harda dayanır vҽ hҽmin yeri qazın. Növbҽti müsahibҽ zamanı Ģahın durduğu yeri qazıb bir neçҽ küp qızıl, lҽl-cҽvaһirat tapırlar. Mҽlum olur ki, mҽğlub Ģaһı ürҽkli danıĢdıran üstündҽ dayandığı xҽzinҽ imiĢ. Ġndi mҽn dҽ ҽmin oldum ki, sҽni danıĢdıran düĢmҽndҽn aldığın ҽnamlardır. Sҽn xҽyanҽt yolu tutmuĢsan, Ҽbülfҽttaһ bҽy!
Gözlҽmҽdiyi һalda Sultanım xanımın onun sirrinҽ vaqif olması bҽyi sarsıtdı. «Haradan bilir? Bҽlkҽ, Ģaһ iqamҽtgaһında adamları var?» – deyҽ düĢündü. Elçinin aqibҽtini indicҽ görmüĢdü. DҽһĢҽtdҽn damarlarında qanı dondu. Ġnkarın lüzumsuzluğunu anladı, taxtın önündҽ Sultanım xanımın ayaqlarına döĢҽndi: – Aman, aldadıblar mҽni, Ģaһzadҽ xanım. Möһtҽrҽm qayınatanın ruһuna bağıĢla mҽni... Ҽn çҽtin iĢ tapĢır, canımı
www.vivo-book.com
174 qurban verim.
Sultanım xanım: – Mҽn qarasına demiĢdim, bҽy, – qıĢqırdı. – Xҽyanҽtini özü iqrar edҽndҽn sonra casusun, doğma yurduna mҽğlubiyyҽt arzu edҽn xainin cҽzası ölümdür. Aparın!
Gözlҽnilmҽz iqrar һökmdҽn özünü itirmiĢ saray ҽyanı Ҽbülfҽttaһı sürüyüb cҽllada tҽslim etdi. Sultanım xanım dedi:
– Carçılar darğanın xҽyanҽtini xalqa elan etsin. Ġndi isҽ, ağalar, buyurun mҽĢvҽrҽtҽ. Görҽk Ģҽһҽrimizi necҽ müdafiҽ etmҽliyik.
Sҽrkҽrdҽ vҽ ҽyanlar mҽĢvҽrҽt otağına keçib ҽylҽĢdilҽr, onları özlҽrinin dҽ dҽrk etmҽdiyi mҽnҽvi bir qüvvҽt Bibixanıma – Sultanıma tabe vҽ tҽslim etmiĢdi. Ġndi Sultanım xanım qҽrargaһın baĢçısı olan bir sҽrkҽrdҽ idi va yığılanlar onun һҽr bir һökmünü ġirvanĢahın ҽmri kimi qҽbul vҽ icra edirdilҽr.
www.vivo-book.com
175 ***
Dҽdҽlҽr belҽ qızlarımız һaqqında: «Vҽtҽn çağıranda igid bҽllҽnҽr; aslanın erkҽyi, diĢisi olmaz» – deyiblҽr. Elҽ mҽn dҽ, Xҽzҽrim! Sҽnin saһillҽrindҽki qıvıl qumların, dünyanın qҽndili GünҽĢin, xırdaca mavi lҽpҽlҽrin yetirmҽsiydi Bibixanım – Sultanım, doğma dҽnizim mҽnim.
Düz iki gün Xülҽfa bҽy va Bayram bҽyin sarkҽrdҽliyi ilҽ Bakı qalası müһasirҽdҽ saxlandı. Arasıkҽsilmҽz һücumlar һeç bir nҽticҽ vermҽdi. Bakılılar tҽslim olmağı düĢünmür, mҽtanҽtlҽ, inadla Ģҽһҽri müdafiҽ edirdilҽr. Ġkinci günün axĢamı Ģam namazına bir az qalmıĢ ġaһ Ġsmayıl, Lҽlҽ Hüseyn bҽy vҽ baĢının adamları ilҽ birlikdҽ ġamaxıdan gҽlib müһaribҽ meydanına yetiĢdi. Qalanın һҽlҽ dҽ alınmadığını görüncҽ, müһasirҽyҽ rҽһbҽrlik iĢini öz ҽlinҽ aldı. Ҽvvҽlcҽ mҽiyyҽtindҽn iki gҽnclҽ birlikdҽ Xülҽfa bҽyi dҽ özü ilҽ götürüb qalanın ҽtrafını dörd dolandı. Mazqallardan birindҽn atılan oxa һҽdҽf olmamaq üçün ox çatmayan mҽsafҽdҽn www.vivo-book.com
176 atları cövlana gҽtirdilҽr.
Sonra Ģaһ tҽzҽcҽ qurulmuĢ qızıl qübbҽli, gülҽbҽtin qotazlı yaĢıl çadırın yanına gҽldi. Atdan yerҽ atıldı, içҽri girdi, niqabını qaldırıb ҽn yaxın mürid vҽ sҽrkҽrdҽlҽrini yanına çağırtdırdı. Çadırın girҽcҽyi ilҽ üzbҽüzdҽ qoyulmuĢ taxtında ҽylҽĢdi. Xülҽfa bҽy, Lҽlҽ Hüseyn bҽy Bҽydili, Bayram bҽy, Mҽһҽmmҽd bҽy mҽiyyҽtҽ yaxın olan bir neçҽ mürid, sҽrkҽrdҽ çadıra daxil olduqda Ģaһ onları sҽbirsizliklҽ gözlҽyirdi. Ustaclı, Ģamluv ҽfĢar, zülqҽdҽr, qacar, rumlu sҽrkҽrdҽlҽri artıq burada idi. – Buyurun, ҽylҽĢin, – deyҽ onlara yer göstҽrdi.
Sҽrkҽrdҽlҽr Ģaһın sağ vҽ sol tҽrҽfindҽ çadırın dairҽsi boyu düzülmüĢ sҽfҽr döĢҽkcҽlҽrinin üstündҽ diz çökҽrҽk, qalxanlara tҽkyҽ edib ҽylҽĢdilҽr. ġaһ sözҽ baĢladı: – Müһasirҽ uzana bilҽr. Bu yolla getsҽk, Bakı qalasını fҽtһ etmҽyimiz xeyli çҽkҽcҽk. Ҽbҽs qurbanlar verҽcҽyik. Mҽslҽһҽt bilirҽm ki, qala qapılarından birinin altına lağım www.vivo-book.com
177 ataq vҽ qüllҽni partladaq.
Lҽlҽ Hüseyn bҽy cavan Ģaһın vҽziyyҽti tez qavramasına vҽ tҽcili nҽticҽyҽ gҽlmҽsinҽ һeyran olmuĢdu: «Bҽxtin sҽnҽ yar olsa, bu ağılla uzaq gedҽcҽksҽn», – deyҽ düĢündü vҽ dillҽndi:
– Qibleyi-alҽm, mҽslҽһҽt bilsҽniz, elҽ durduğumuz QoĢa qala qapısının yanındakı qüllҽlҽrin birinҽ lağım atdıraq. ġaһ azacıq düĢünüb cavab verdi: – Yox, mҽn bilҽni yuxarıda QoĢa qala qapısının üst tҽrҽfindҽ, bir yüz-yüz ҽlli qҽdҽm aralıda Ģimal qapının yanındakı qüllҽni partladaq. Çünki müһasirҽ olunanların ҽsas diqqҽti QoĢa qala qapısındadı. Yuxarı qapı dardı, nҽzҽri o qҽdҽr dҽ cҽlb elҽmҽz. Bayram bҽy Qaramanlı da Lҽlҽ Hüseyn bҽyin düĢündüyünü bҽyҽnir vҽ cavan Ģaһın һҽrbi istedadını tҽqdis edirdi. Dedi: – Qibleyi-alҽm һaqlıdı. Elҽ orada lağım atılsa, mҽslҽһҽtdi.
ġaһ yığıncağa xitam vermҽk üçün sözü tamamladı: – Çox www.vivo-book.com
178 gözҽl! Ġndi ki belҽdi, onda Bayram bҽyin dҽstҽsi elҽ bu gecҽdҽn lağım atmaqla mҽĢğul olsun. Sabaһ sҽһҽr müһasirҽdҽkilҽrҽ Lҽlҽ bҽy qara verҽr... Tҽkbir һücumlarla baĢ aldadarıq, ҽsas mҽqsҽdimizҽ nail olanacan. Ġndi һҽrҽ öz xeymҽsinҽ gedib istiraһҽtҽ mҽĢğul ola bilҽr. Amma diqqҽtli olmaq lazımdı. YüzbaĢılara tapĢırın ki, qaravulu birҽ-iki artırsınlar. ġҽbxundan özlҽrini qorusunlar. Çünki Bakı müdafiҽçilҽrinin Ģҽbxundan ayrı ҽlacları oxdu, ҽgҽr qaçmaq istҽsҽlҽr. Amma eһtiyatlı olun, elҽ elҽyin ki, baĢınıza Ġstanbul qҽziyyҽsi gҽlmҽsin. – O nҽ olan iĢdir, һökmdar? – Sultan Meһmet Fateһ Ġstanbulu alanda bir neçҽ yerdҽn qala altına lağım atdırır. Bizans һökmdarı da bunu bilib üzbҽüz lağım atdırır. Bir neçҽ lağım uçur, һҽr iki qoĢun nҽfҽrlҽri altda qalır; bir neçҽ lağımda isҽ iki düĢmҽn qarĢılaĢır, müһaribҽlҽr tarixindҽ birinci, bҽlkҽ dҽ axırıncı dҽfҽ yeraltı döyüĢ olur. Tarixçilҽr yazır ki, lağım qanlı bҽdҽnlҽrlҽ dolub, torpaq ҽvҽzinҽ yeri tıxayır, bҽrkidir. 5
5 Həmin һadisә 28 may 1463-cü ildə, türklәrin Meһmet Fateһ Yüklə 2,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|