125
Ġrəvanda Hacı Novruzəli
məscidinin ümumi
görünüĢü (XVIII yüzil).
HACI NOVRUZƏLĠ MƏSCĠDĠ
Ġrəvan Ģəhərində məscid.
XVIII yüzilin 2-ci yarısında Qara Seyid adlı
Ģəxs tərəfindən tikilmiĢdir.
Məscid Ģəhərin Hacı Novruzəli məhəlləsində
(indiki dəmiryol vağzalı rayonunda) yerləĢdiyindən
məhəllənin adı ilə Hacı Novruzəli məscidi də
adlanmıĢdır. Bu məhəllədə XX yüzilin əvvəllərinə
qədər bir nəfər də erməni yaĢamamıĢdır. Hacı
Novruzəli bu məscidi tikdirən Qara Seyidin nəvəsi
olmuĢdur.
Тəк minarəli bu məscid XX yüzilin
əvvəllərində
erməni
millətçiləri
tərəfindən
yandırılaraq məhv edilmiĢdir.
Məsciddə uzun illər Molla Qasım axundluq
etmiĢdir.
ƏDƏBİYYAT: И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее
присоеденения к Российской империи, С-П., 1852, стр.687; Seyfulla Cəfərli. Насı Novruzəli
məscidi, "Vətən həsrəti" qəz., 23 iyul, 1993-cü il; Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu -
"Ermənistan", В., 1994, səh.184-187; C.Qiyasi, İ.Bozyel. Erməni kültür terrörü, Ankara, 1996,
səh.8.
126
Ġrəvan hamamlarından birinin giriĢ qapısı
(XVIII yüzil).
ĠRƏVAN HAMAMLARI
Ġrəvan Ģəhəri orta yüzillərin ən
böyük Qafqaz Ģəhərlərindən biri kimi,
çoxlu mədəni tikililərə də malik olmuĢdur.
Belə tikililər sırasında hamamlar mühüm
yer tutur. Ġ.ġopen 1829-1832-ci illərdə
belə hamamlardan 9-u siyahıya almıĢdır:
Ġrəvanın ġəhər hissəsində: 1.
ġeyxülislam, 2. Zal xan, 3. Mehdi bəy;
TəpəbaĢı hissəsində: 4) Hacı Bəyim, 5.
ġeyxülislam, 6. Hacı Əliyev, 7. Qafar, 8.
Kərim bəy; Dəmirbulaq hissəsində:
9.Həsənəli (Cəfər bəy adı ilə də tanınır)
hamamları.
ƏDƏBİYYAT: И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее
присоеденения к Российской империи, С-п., 1852, стр.867; В.М.Арутюнян, М.М.Асратян,
А.А.Меликян. Ереван, М., 1968, стр.41; Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В.,
1994, səh.184-187.
127
Ġrəvanda Bazar meydanının ümumi görünüĢü
(XVIII-XIX yüzillər).
ĠRƏVANDA BAZAR MEYDANI
Köhnə Ġrəvan Ģəhərinin baĢ
meydanı.
Burada böyük ticarət mərkəzi
(bazar) yerləĢdiyindən o, Bazar meydanı
adlanmıĢdır. ġəhərin əsas dükan və
karvarsaraları burada yerləĢirdi.
ƏDƏBİYYAT: В.М.Арутюнян, М.М.Асратян, А.А.Меликян. Ереван, М., 1968, стр.41;
Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan" В., 1994, səh. 184-187.
128
Qədim türk kəndi Urudda Urud
körpüsünün müxtəlif görünüĢləri (XIX
yüzil).
URUD KÖRPÜSÜ
Zəngəzur mahalının Qarakilsə
(02.03.1940-cı ildən - Sisian) rayonunun
Urud (03.07.1968-ci ildən - Vorotan)
kəndində, Bazarçay çayı üstündə birtağlı
körpü.
Bədir və Qala qayalarının arasında
iki iri daĢın üzərində 1855-ci ildə bölgənin
müsəlman
bəyləri
tərəfindən
inĢa
edilmiĢdir. 15-20 addım uzunluğunda olan
bu körpü Urud azərbaycanlı kəndini onun
kövĢənləri, bağları ilə birləĢdirir, mahalın
ġam, Dərəbas, Ġrmis, Bəhrülü, Ġlizin və s.
Azərbaycanlı kəndlərinə gediĢ-gəliĢi təmin edirdi.
Körpünün tikintisində çay daĢları, əhəng və
s. təbii tikinti materialları ilə yanaĢı, yüz minlərlə
yumurta sarısından da istifadə olunmuĢdur.
Qədimdən Türk-Oğuz boylarının anayurdu
olan Urud kəndində 1988-ci ilə qədər ancaq
Azərbaycan türkləri yaĢamıĢlar. Kəndə ilk
ermənilər Qərbi Azərbaycan türklərinin 1988-ci il
soyqırımından sonra ayaq basmıĢlar.
ƏDƏBİYYAT: Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В., 1994, səh. 77-82; M.Urud.
Urud, В., 2000, səh.54.
129
Ġrəvan Ģəhərinin ümumi görünüĢü (XIX yüzil).
Ġrəvan sərdarı Hüseynqulu xanın qardaĢı
Pənah xanın evi (XIX yüzil).
Ġrəvan xanı Əli xanın Ģəhər küçəsində Ģəxsi
evi (XIX yüzil).
Köhnə Ġrəvanda azərbaycanlı evi (XIX yüzil).
KÖHNƏ ĠRƏVANDA AZƏRBAYCANLILARIN ġƏXSĠ EVLƏRĠ
Orta yüzillər Ġrəvan Ģəhəri Qafqazın ən böyük siyasi-mədəni
mərkəzlərindən biri olmaqla həm də nadir maddi mədəniyyət nümunələri ilə zəngin
Azərbaycan türk Ģəhəridir. Burada azərbaycanlı memarların ucaltdığı türk
zadəganlarına məxsus Ģəxsi mülklər, yaĢayıĢ evləri də öz bitkin memarlıq həlli
baxımından abidə adı daĢımağa layiqdir.
ƏDƏBİYYAT: В.M.Арутюнян, М.М.Aсратян, А.А.Меликян. Ереван, М., 1968, стр.43;
Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В., 1994, səh.184-187.
Dostları ilə paylaş: |
