45
11 Fevral – Şair, publisist Əbülfəz Naxçıvanlının 70 illiyi, (1948-2014)
Əbülfəz Naxçıvanlı 1948-ci ildə Naxçıvanda anadan olub. Naxçıvan şəhər
7 nömrəli orta məktəbi bitirib. 1972-ci ildə BDU-nun filologiya fakültəsini bitirib.
“Qatar gedir” adlı ilk şeiri 1965-ci ildə Naxçıvanda çıxan “Şərq qapısı” qəzetində
dərc edilmişdir. Əbülfəz Naxçıvanlı Hüseyn Cavidin böyük qardaşı Şeyx
Məhəmmədin nəvəsidir. 1992-ci ildən “Maarif” nəşriyyatının redaktoru olmuş
Ə.Naxçıvanlı çoxsaylı dərslik, dərs vəsaiti, monoqrafiya və bədii kitabları redaktə
edib, onların ideya-məzmun, dil-üslub cəhətdən qüsursuz çapında əməyini
əsirgəməyib. Ə.Naxçıvanlının 400-dən çox publisistik məqalədən, şeir və poemadan
ibarət 11 kitabı, 2 monoqrafiyası nəşr edilib. Əsərləri özbək, türkmən, rus, gürcü
dillərinə çevrilmişdir. Bir sıra şeirlərinə musiqi bəstələnmişdir. Şair, publisist
Əbülfəz Naxçıvanlı 2014-cü ildə dünyasını dəyişib.
Kitabları: “Toy günü” (1972), “Yadına düşəcəyəm” (1980), “Səyavuşun faciəsi”
(1993), “Qırılmaz ədəbi əlaqə” (1997), “Sevda yoxuşları” (2003), “İşığım ol
gözümdə” (2003), “Sönməyən ulduzların işığında” (2003) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
46
12 Fevral – Şair, dramaturq İslam Səfərlinin 95 illiyi, (1923-1974)
İslam Səfərli 12 fevral 1923-cü ildə Naxçıvanın
Babək rayonunun Şəkərabad kəndində dünyaya göz
açmışdır. Müharibə illərində qələmə aldığı “Ordumuza
ithaf”, “Ədəbi gənclik”, “Onüçlər”, “Əmin ol ata!”, “Qoşa
söyüd”, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, general-mayor
Həzi Aslanovun əziz xatirəsinə həsr ediyi “Təzə çiçəklər”,
“Üçüncü hərb istəmirik” və s. şeirləri onun hafizəsində
buraxdığı dərin izlərin təsirindən yaranmışdır. Müharibə
mövzusu gənc şairin poemalarında da öz əksini tapmışdır.
“Sınaq gecəsi”, “Çex qızının məhəbbəti”, “Yaralı nəğmə”, “Qığılcım”, “Fırtınalar
adası”, “Dəfinə”, “Ələsgər”, “Birinci katib”, “İnsan ləpiri”, “İki bacı”, “Qeyrət
qapısı”, “Abşeron yatağı” və s. biri-birindən maraqlı poemaları diqqəti çəkmiş,
yaddaqalan olmuşdu. İslam Səfərli dramaturq kimi də böyük uğurlar qazanmışdır.
“Göz həkimi”, “Ana ürəyi”, “Yol ayrıcı”, “Xeyir və Şər”, “Dədəgünəş əfsanəsi” və
s. müxtəlif vaxtlarda, ayrı-ayrı bölgələrdə tamaşaya qoyulmuş, tamaşaçı rəğbəti
qazanmışdır. İslam Səfərli oçerk, novella, libretto və kinossenari, məqalələr müəllifi
kimi də tanınmışdır. Onun “İki könül bir olanda” (1947) balet-librettosu, “İki
qardaş” (1950), “Badamlı kəndinin qızı” (1955) oçerkləri, “Şərqin qalibləri” (1960),
“Bir stəkan çay” (1971) kinossenariləri, “Təzə qəsəbədə gülüş”, “Məzhəkli itki”
(1973) novellaları, və xeyli sayda məqalələri dövrünün nəbzini tutmaq baxımından
çox əhəmiyyətlidir. İslam Səfərli tərcüməçilik fəaliyyəti ilə də məşğul olmuşdur. O,
A. S. Puşkin, M. M. Svetlov, S. Marşak, M. Kərim, M. Tursunzadə, K. Koladze,
Y. Dolmatovski və b. kimi tanınmış sənətkarların əsərlərindən müvəffəqiyyətlə
tərcümələr etmişdir. Şairin “Bakı, sabahın xeyir”, “Zərif gülüşlüm”, “Bir könül
sındırmışam”, “Qonaq gəl bizə”, “Bakılı qız”, “Nə vaxta qaldı”, “Ay qaşı, gözü qara
qız”, “Ağ xalatlı həkimlər”, “Gəncliyimi gəzirəm”, “Aylı gecələr” və s. bu kimi
yüzlərlə mahnısı dillər əzbəri olmuş, klassikaya çevrilmiş və indinin özündə də
sevilə-sevilə dinlənilir. Şair 6 noyabr 1974-cü ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra
əbədiyyata qovuşmuş və Fəxri Xiyabanda dəfn olmuşdur.
Kitabları: “Bahar nəğməsi” (1954), “Qığılcım” (1963), “Qağayılar yorulanda”
(1964), “Qoşa söyüd” (1965), “Göz həkimi” (1980) və s.
Filmoqrafiya: “Ulduzlar sönmür” (film, 1971), “Göz həkimi” (film, 1985).
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
47
20 Fevral – Şair, dramaturq Əliağa Kürçaylının 90 illiyi, (1928-1980)
Əliağa Kürçaylı 1928-ci il fevralın 20-də Salyan
rayonu Kür Qaraqaşlı kəndində doğulmuşdur. O, orta
məktəbin 9-cu sinfindən çıxaraq, Zaqafqaziya dəmir
yolu idarəsinin Salyan şöbəsində mühasib işləmişdir.
Bakı dəmir yolu texnikumunda birillik mühasiblər
kursunda oxuduqdan sonra baş mühasib olmuş, Salyan
dram teatrında eyni vəzifəyə dəyişilmişdir (1946-1947).
Bu dövrdə onda poeziyaya güclü maraq oyanmışdır.
“Sənin gözlərin” adlı ilk şeiri ilə (“Azərbaycan
gəncləri”, 1946) ədəbiyyata gəlişi uğurlu olmuş, mərkəzi və respublika dövri
mətbuatda müntəzəm çıxış etmişdir. Salyan radio qovşağında redaktor işləmiş, gənc
yazıçıların I Respublika müşavirəsində iştirak etmişdir (1947). Bakıda fəhlə gənclər
orta məktəbinin son sinfini bitirib ADU-nun filologiya fakültəsinə daxil olmuşdur.
Onu M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna təhsil almağa göndərirlər, ab-havası
düşmədiyindən geri qayıdıb universitetdə təhsilini davam etdirir (1949-1954), eyni
zamanda “Kommunist” qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi, “Ədəbiyyat və incəsənət”
qəzetində şöbə müdiri (1953-1955) işləyir. Moskvada ali ədəbiyyat kursunun
dinləyicisi (1955-1957), “Azərbaycan gəncləri” qəzeti redaksiyasında şöbə müdiri
(1959-1965), “Azərbaycan” jurnalı redaksiyasında məsul katib, Azərbaycan
Yazıçılar İttifaqı nəşriyyat şöbəsinin rəisi (1965-1966), “Literaturnıy Azerbaydjan”
jurnalı redaksiyasında məsul katib, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında redaktor
(1966-1967) işləmiş, sonra bir müddət yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul olmuş,
Yazıçılar İttifaqında dramaturgiya bölməsinə rəhbərlik etmiş (1975), “Yazıçı”
nəşriyyatında (1978-ci ilin mayından ömrünün axırınadək) baş redaktor olmuşdur.
Ə.Kürçaylı 30.07.1979-cu ildə Azərbaycan SSRİ əməkdar incəsənət xadimi adına
layiq görülmüşdür. Əliağa Kürçaylı
1910-ci il fevralın 11-də vəfat etmişdir.
Kitabları: “Arifin bağçası” (1953), “Səfərə çıxıram” (1956), “Cavabsız məktublar”
(1960), “Nargindən əsən külək” (1961), “Səfərə çıxmıram” (1965), “Durnalar
cənuba uçur”, “Həyatın dolayları” (1973), “Dünya ovcumdadır” (1976),
“Ülkər”(1980), “Qəlbin sıxılsa əgər...” (1987), “Seçilmiş əsərləri” (2004) və s.
Tərcümələri: Sergey Yesenin “Şeirlər və poemalar” (1965), Dante Aligyeri “İlahi
Komediya” (1973).
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.