136
17 Aprel – Ədəbiyyatşünas Vüqar Əhmədin 55 illiyi, (1963)
Əhmədov Vüqar Mikayıl oğlu 1963-cü il aprel ayının
17-də Bakı şəhərində hərbiçi-dənizçi, ziyalı ailəsində
anadan
olmuşdur.
1984-1987-ci
illərdə
Şamaxı
rayonu Dərəkənd kəndində dil-ədəbiyyat müəllimi işləyib.
Müxtəlif illərdə "Novruz" qəzeti və "Azərbaycan dünyası"
nəşriyyatlarında baş redaktor, Azərbaycan Kütləvi
İnformasiya Vasitələri Həmkarlar Komitəsinin sədr
müavini vəzifəsində, 1987-ci ildən 2006-ci ilə kimi
Azərbaycan Teleradiosunda məsul vəzifələrdə çalışıb.
Hazırda AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun baş elmi işçisidir.
2005-2011-ci illərdə AMİ-nin professoru olmuşdur. Rəhbərliyi altında gənc ailimlər
yetişməkdədir. 1980-ci ildə Bakıdakı M.Müşfiq adına 18 saylı orta məktəbi, 1984-
cü ildə indiki ADPU-nu fərqlənmə diplomu ilə, 1990-cı ildə Pedaqoji Universitetin
aspiranturasını bitirib. 1992-ci ildə filologiya elmləri namizədi, 2005-cü ildə isə
filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsi alıb. "Rus uşaq ədəbiyyatı və Azərbaycan"
(Bakı, 1992), "Mircəfər Pişəvərinin həyat mühiti və yaradıcılığı" (Bakı, 1998),
"Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı" (Bakı, 2006), "Ədəbiyyatşünaslıq" (Bakı, 2007),
"Anam mənim" (Tehran.2008), "Ş.M.Xiyabani" (Bakı 2010) və s. kimi 30 kitab və
300-dən çox elmi, publisistik məqalə müəllifidir. Nəğməkar şair kimi 500-dən çox
mahnının söz, eləcə də musiqi müəllifidir. Üç roman və 10 şeir kitabının, yüzlərlə
teleradio verilişinin müəllifidir. İki dərslik, iki tədris proqramı çap olunub.
Filologiya elmləri doktoru, professor, eləcə də AMEA-da ədəbiyyatşünaslıq üzrə
dissertasiya şurasının üzvüdür. "Qızıl Qələm", AHİK-nın (2 dəfə) və AMEA-nın
"Fəxri Fərman"ları ilə təltif olunmuşdur. 50 illiyi ilə əlaqədar "Vüqar Əhmədin
yaradıcılıq yolu" adlı monoqrafiya yazılmış, telekanallar tərəfindən silsilə verilişlər
və filmlər lentə alınmışdır. Müxtəlif illərdə Moskva, Tehran və İsveçdə yaradıcılıq
gecələri keçirilib. Dəfələrlə Asiya və Avropa ölkələrində beynəlxalq elmi
konfranslarda məruzələr edib. Eyni zamanda "Azad Azərbaycan" teleradio şirkəti
Bədii şurasının üzvüdür.
Kitabları: “Səyavuşun faciəsi” (1993), “Hər kəsin öz səsi” (1993), “Şahnaz sədası”
(1994), “Səsi Quran sədasıdı” (2002) və s .
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
137
20 Aprel – Ədəbiyyatşünas, tənqidçi Vaqif Yusiflinin 70 illiyi, (1948)
Vaqif Yusifli 1948-ci ildə Masallı rayonunun Ərkivan
kəndində anadan olmuşdur. Orta məktəbi həmin kənddə
bitirmiş (1966), ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil
almışdır (1967-1972). 1968-ci ildən dövri mətbuatda çıxış
edir. Universiteti bitirdikdən sonra üç il (1972-1975)
Masallı rayonunda, orta məktəblərdə dil-ədəbiyyat
müəllimi işləmişdir. 1975-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun əyani
aspiranturasına daxil olmuş, 1979-cu ilin oktyabr ayında
“Müasir Azərbaycan nəsrində konflikt və xarakter” mövzusunda namizədlik
dissertasiyası müdafiə etmişdir. Həmin ilin dekabr ayından “Azərbaycan” jurnalının
tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyətə başlamış, 1997-ci ilin
noyabrından həmin jurnalın baş redaktor müavini vəzifəsinə təyin edilmişdir.
2002-ci ildən 0,5 ştat vahidi ilə Ədəbiyyat İnstitutunda aparıcı elmi işçi kimi də
çalışmaqdadır. 2011-ci ildə “Müasir Azərbaycan poeziyasında ənənə və novatorluq”
mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1985-ci ildən Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Vaqif Yusifli müasir ədəbi prosesdə fəal iştirak edən
görkəmli tənqidçilərdən biridir. Onun ədəbiyyatın müxtəlif problemlərinə həsr
olunmuş 1000-ə qədər irili-xırdalı məqaləsi vardır. Bu məqalələr keçən əsrin ikinci
yarısından başlayaraq Azərbaycan nəsrinin, poeziyasının, dramaturgiyasının və
ədəbi tənqidinin inkişaf prosesini, mənzərəsini əks etdirir. O, tənqidin müxtəlif
janrlarında (problem məqalə, esse, resenziya, ədəbi məktub, icmal və s.) qələmini
sınamışdır. Məqalələri Azərbaycanın hüdüdlarından kənarda – Türkiyədə və
Almaniyada da çap olunmuşdur. Respublikanın Əməkdar Mədəniyyət işçisi fəxri
adına layiq görülmüşdür (2003). Beynəlxalq Rəsul Rza mükafatı və Məmməd Araz
ədəbi mükafatı laureatıdır.
Kitabları: “Yolun düşsə Şirvana” (1993), “Ürəyimi sərdim günəşə” (1997),
“İlhamın kitabı” (1999), “Yollar hayana aparır” (1999) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
138
26 Aprel – Yazıçı, ədəbiyyatşünas Mir Cəlalın 110 illiyi, (1908-1978)
Mir Cəlal Paşayev 1908-ci ildə İranın Ərdəbil şəhərinin
Əndəbil kəndində doğulmuşdur. Kiçik yaşlarında atası
Gəncəyə köçdüyündən uşaqlığı burada keçmişdir. 1918-ci ildə
atası vəfat etmiş, böyük qardaşının himayəsində yaşamışdır.
1918-1919-cu illərdə xeyriyyə cəmiyyətinin köməyi ilə ibtidai
təhsil almışdır. Kazan Şərq Pedaqoji İnstitutunun ədəbiyyat
şöbəsində (1930-1932), Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat
İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirməklə
yanaşı, müəllimlik etmişdir (1932–1935). "Füzulinin poetikası" mövzusunda
namizədlik dissertasiyası (1940), "Azərbaycanda ədəbi məktəblər" mövzusunda
doktorluq dissertasiyası (1947) müdafiə etmişdir. Onun ədəbiyyat nəzəriyyəsinə dair
araşdırmaları, xüsusilə məşhur "Ədəbiyyatşünaslığın əsasları" dərsliyi Azərbaycan
filoloji mühitində diqqətəlayiq yer tutur. Ədibin "Klassik irs və müasirləri"mizə dair
məqalələri, monoqrafik tədqiqatları, "Azərbaycanda ədəbi məktəblər" mövzusunda
yazdığı doktorluq dissertasiyası, "Füzuli sənətkarlığı", "Cəlil Məmmədquluzadə
realizmi haqqında" və sair bu kimi əsərləri onun ədəbi-nəzəri düşüncə ilə ardıcıl və
sistemli şəkildə məşğul olmasını təsdiqləyən çox ciddi faktlardır.1928-ci ildən ədəbi
fəaliyyətə başlamışdır. "Kommunist" qəzetində şöbə müdiri, "Gənc işçi" qəzetində
məsul katib, həm də Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat
İnstitutunda elmi işçi olmuşdur (1932-1935). Azərbaycan Dövlət Universitetində
dosent, 1948-ci ildən professor kimi fəaliyət göstərmişdir. Azərbaycan ədəbiyyatı
kafedrasının müdiri olmuşdur (1961-ci ildən). 1978-ci il sentyabrın 28-də vəfat
etmiş, ikinci Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. Bakı küçələrindən birinə onun adı
verilmişdir.
Kitabları: Sağlam yollarda (oçerklər). (1932), Boy (novellalar və oçerklər). (1935),
“Dirilən adam” (1936), “Bostan oğrusu” (1937), “Axundun iştəhası” (1938),
“Gözünaydın” (1939), “Füzulinin poetik xüsusiyyətləri” (1940), “Vətən”
(hekayələr). (1942), “İlyas” (1942), “İsrafil” (1942), “Şərbət” (1943), “Vətən
yaraları” (1943), “Həyat hekayələri” (1945), “İki rəssam” (1947), “Yeni kəndin
adamları” (1948), “İlk vəsiqə” (1949), “Təzə şəhər” (1951), “Söyüd kölgəsi” (1951),
“Fitnə” (1955), “Yaşıdlarım” (1955), “Yuxu və külək” (1956), “Dirilən adam”
(1978), “XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı” (1982), “Bir gəncin manifesti” (1984),
“Seçilmiş əsərləri (iki cilddə). I c.(1986), “Seçilmiş əsərləri” (iki cilddə). II c. (1987),
“Ədəbiyyatşünaslığın əsasları” (dərs vəsaiti). (1988) və s.
Filmoqrafiya: Bir ailə (film, 1943), Mətbuat fədaisi (film, 2007), Üç zirvənin fatehi
(film, 2008).
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
Dostları ilə paylaş: |