15
praktikasını pislədiyini və Müstəmləkə ölkələrinə və xalqlarına
istiqlaliyyət verilməsi haqqında 1960-cı il 14 dekabr tarixli
Bəyannaməsində (Baş Məclisin 1514(XV) nömrəli qətnaməsi)
bütün bunlara təcili surətdə və qeyd-şərtsiz son qoyulmasının
zəruriliyini təsdiq və təntənəli surətdə elan etdiyini nəzərə
alaraq, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İrqi ayrı-seçkiliyin bütün
formalarının ləğv edilməsi haqqında 1963-cü il 20 noyabr tarixli
Bəyannaməsində (Baş Məclisin 1904 (XVIII) nömrəli
qətnaməsi) bütün dünyada irqi ayrı-seçkiliyin bütün forma və
təzahürlərinin tezliklə ləğv edilməsinin və şəxsiyyətin, insan
ləyaqətinin dərk edilməsinin və ona hörmətin təmin olunmasının
zəruriliyinin təntənəli surətdə təsdiqləndiyini nəzərə alaraq, irqi
fərqlərə əsaslanan hər hansı üstünlük fəlsəfəsinin elmi cəhətdən
saxta, əxlaqi cəhətdən çirkin, sosial cəhətdən ədalətsiz və
təhlükəli olduğuna və irqi ayrı-seçkiliyə harada olursa-olsun nə
nəzəri, nə də praktik baxımdan bəraət qazandırmağın
mümkünsüzlüyünə əmin olaraq, insanlara irqinə, dərisinin
rənginə, yaxud etnik mənşə əlamətlərinə görə ayrı-seçkilik
qoyulmasının millətlər arasında dostluq və sülh münasibətlərinə
mane olduğunu və xalqlar arasında sülh və təhlükəsizliyin,
habelə eyni dövlət daxilində insanların ahəngdar birgə
yaşayışının pozulmasına gətirib çıxara biləcəyini təsdiq edərək,
irqi əngəllərin hər hansı insan cəmiyyətinin ideallarına zidd
olduğuna əmin olaraq, dünyanın bəzi bölgələrində hələ də
müşahidə edilən irqi ayrı-seçkilik təzahürlərindən, habelə irqi
üstünlüyə, yaxud irqi nifrətə əsaslanan dövlət siyasətindən,
məsələn, aparteid, seqreqasiya, yaxud ayrı-seçkilik siyasətindən
təşviş keçirərək, irqi ayrı-seçkiliyin bütün forma və təzahürlərini
tezliklə ləğv etmək üçün bütün zəruri tədbirləri görmək və irqlər
arasında qarşılıqlı anlaşmaya yardım etmək və irqi
seqreqasiyanın və irqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarından azad
beynəlxalq birlik yaratmaq məqsədilə irqi nəzəriyyələrin
16
kökünü kəsmək əzmi ilə, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının 1958-
ci ildə təsdiq etdiyi İşə götürmə və əmək sahəsində ayrı-seçkilik
haqqında Konvensiyanı və Təhsil, elm və mədəniyyət məsələləri
üzrə Birləşmiş Millətlərin Təhsil, Elm və Mədəniyyət
Təşkilatının 1960-cı ildə təsdiq etdiyi Təhsil sahəsində ayrı-
seçkiliyin qarşısının alınması haqqında Konvensiyanı nəzərə
alaraq; Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İrqi ayrı-seçkiliyin bütün
formalarının ləğv edilməsi haqqında Bəyannaməsində ifadə
olunmuş prinsiplərin həyata keçirilməsini və bu məqsədə nail
olmaq üçün təcili praktik tədbirlərin görülməsini təmin etməyi
arzulayaraq, aşağıdakılar barədə razılığa gəldilər:
I hissə
Maddə 1
1. Bu Konvensiyada «irqi ayrı-seçkilik» ifadəsi məqsedi,
yaxud nəticəsi siyasi, iqtisadi, sosial, mədəni və ictimai
həyatın hər hansı digər sahəsində insanın hüquq və
azadlıqlarının bərabər əsasda tanınmasını, istifadə
olunmasını, yaxud həyata keçirilməsini ləğv etmək və ya
pisləşdirmək olan, irqi, dərinin rəngi, nəsil, milli, yaxud
etnik
mənşə
əlamətlərinə əsaslanan hər hansı
fərqləndirməni, istisnanı, məhdudiyyəti, yaxud üstün
tutulmanı bildirir.
2. Bu Konvensiya onun iştirakçısı olan dövlətlərin öz
vətəndaşları ilə onların vətəndaşları olmayanlar arasında
qoyduğu fərqlərə, istisnalara, məhdudiyyətlərə, yaxud
üstün tutmalara şamil edilmir.
3. Bu Konvensiyada heç nə iştirakçı dövlətlərin milli
mənsubiyyətə, vətəndaşlığa, naturalizasiyaya dair
qanunvericilik müddəalarına hansısa şəkildə təsir
göstərmək kimi yozula bilməz, bir şərtlə ki, belə
qərarlarda hər hansı müəyyən milliyyət barəsində ayrı-
seçkilik nəzərdə tutulmasın.
17
4. Müstəsna olaraq, müdafiəyə ehtiyacı olan bəzi irqi və
ya etnik qrupun, yaxud ayrı-ayrı şəxslərin lazımi
tərəqqisini təmin etmək məqsədilə belə qrup və şəxslərin
insan hüquqlarından və əsas azadlıqlardan bərabər
istifadə etməsinin təmin olunması üçün zəruri ola bilən
xüsusi tədbirlərin görülməsinə ancaq bir şərtlə irqi ayrı-
seçkilik kimi baxılmır ki, belə tədbirlər müxtəlif irqi
qruplar üçün əlahiddə hüquqların saxlanılmasına gətirib
çıxarmasın və onlar hansı məqsədlərlə tətbiq
edilmişdirsə, həmin məqsədlərə nail olunduqdan sonra
qüvvədə qalmasın.
Maddə 2
1. İştirakçı dövlətlər irqi ayrı-seçkiliyi pisləyir və təxirə
salınmadan bütün mümkün vasitələrlə irqi ayrı-
seçkiliyin bütün formalarını ləğv etmək siyasəti
yürütməyi və bütün irqlər arasında qarşılıqlı anlaşmaya
yardım göstərməyi öhdələrinə götürürlər və bu
məqsədlə:
a) hər bir iştirakçı dövlət ayrı-ayrı şəxslərə, qruplara,
yaxud təsisatlara münasibətdə irqi ayrı-seçkiliklə bağlı
heç bir hərəkət etməməyi və ya fəaliyyət göstərməməyi
öhdəsinə götürür və bütün milli, eləcə də yerli dövlət
orqanlarının və idarələrinin bu öhdəliyə müvafiq hərəkət
edəcəklərinə təminat verir;
b) hər bir iştirakçı dövlət hər hansı şəxsin, yaxud
təşkilatın həyata keçirdiyi irqi ayrı-seçkiliyi təşviq və
müdafiə etməməyi, yaxud ona dəstək verməməyi
öhdəsinə götürür;
c) hər bir iştirakçı dövlət hökumətin milli və yerli
miqyasda siyasətinə yenidən baxılması, habelə irqi ayrı-
seçkiliyin meydana gəlməsinə, yaxud hər hansı şəkildə
möhkəmlənməsinə aparan hər hansı qanun və qərarların
Dostları ilə paylaş: |