F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
649
bərkdən ağlamağa başladı. Mən bilmirdim ona nə deyim. Bu zaman qoca İxmenev içəri girdi. Bizim hamımızı gözdən keçirtdi, məni dizi üstə görüb təəccüb etdi: – Mən sənin yanına iş üçün gəlmişəm. İvan, xoş gördük! – İxmenev son vaxtlarda həmişə xəstə olurdu. Arıqlamışdı, rəngi solmuşdu, lakin o elə bil ki, kiminsə qarşısında özünü qoçaq göstərərək, öz xəstəliyindən qorxmurdu. Anna Andreyevnanın sözünə baxıb yatmırdı, öz işindən ötrü harasa gedib-gəlirdi. Aleksandra Semyonovna diqqətlə qocaya baxıb dedi: – Hələlik sağ olun! Filipp Filippıç mənə tapşırıb ki, mümkün olduqca tez qayıdım. İşimiz var. Axşam, hava qaralanda gəlib bir-iki saat sizdə oturaram. Görünür, qocanın fikrinə başqa bir şey gəlmişdi: pıçıldayaraq soruşdu: – Bu kimdir? – mən onun kim olduğunu izah etdim. – Bəli, İvan, mən sənin yanına iş üçün gəlmişəm... Mən bilirdim o nə iş üçün gəlmişdir; onun gəlməsini gözləyirdim. O gəlmişdi ki, mənimlə və Nelli ilə danışsın. Onu məndən alsın. Nəhayət, Anna Andreyevna bu yetim downloaded from KitabYurdu.org
650
qızı evlərinə gətirməyə razı olmuşdu. Mən onunla gizlincə danışaraq onu razı salmışdım: mən onu başa salıb demişdim ki, bu yetim qızın da anasına atası qarğımışdır, bəlkə də qoca bu qızın halını görüb ürəyi yumşaldı. Nataşa haqqında öz fikrini dəyişdi. Mən öz planımı ona elə aydın surətdə izah etdim ki, indi özü yetim qızı gətirib saxlamaq üçün ərinə dinclik vermirdi. Qoca məmnuniyyətlə işə girişdi: o istəyirdi ki, əvvəla, Anna Andreyevnanın könlünü alsın, ikincisi də, onun öz fikri vardı... Bunu mən sonra ətraflı surətdə izah edərəm... Mən demişdim ki, Nelli elə ilk dəfə qocanı görəndə ondan xoşu gəlməmişdi. Sonra gördüm ki, Nellinin yanında İxmenevin adını çəkəndə onun üzündə hətta nifrət hissi ifadə olunur. Qoca başqa yollara əl atmayaraq elə o saat işə başladı. Nelli üzünü balışa qoyaraq hələ də uzanmışdı; İxmenev birbaş ona yaxınlaşdı, onun əlini əlinə alıb soruşdu: “İstəyirmi mənim qızımın yerinə gəlib bizdə yaşasın?” – Mənim bir qızım vardı, mən onu özümdən çox istəyirdim, indi daha o mənim yanımda deyil. O ölmüşdür. downloaded from KitabYurdu.org 651
İstəyirsənmi, sən gəlib bizim evdə... mənim qəlbimdə onun yerini tutasan? Qocanın qızdırmadan qızarmış gözləri yaşardı. – Yox, istəmirəm, – dedi. – Bala, niyə axı? Sənin heç kəsin yoxdur. İvan da həmişə səni öz yanında saxlaya bilməz, mənim evimdə də sən elə olacaqsan ki, elə bil öz ana yurdundasan. Ona görə istəmirəm ki, siz kinlisiniz, – sonra başını qaldırdı, öz yatağında qoca ilə qabaq-qənşər oturaraq əlavə etdi: – Bəli, sin kinlisiniz, kinlisiniz! Mən özüm də kinliyəm, hamıdan kinliyəm, amma siz məndən də kinlisiniz!.. – bunu söyləyərkən Nellinin rəngi ağardı, gözləri parıldadı; hətta onun titrəyən dodaqları da ağardı, qüvvətli bir hissin təsiri ilə əyildi. Qoca heyrətlə ona baxırdı. – Bəli, siz məndən də kinlisiniz, çünki siz öz qızınızı bağışlamaq istəmirsiniz; istəyirsiniz ki, onu lap yaddan çıxarasınız, ayrı bir uşaq götürüb saxlayasınız; adam da heç öz doğma balasını yaddan çıxarar? Siz yoxsa elə bilirsiniz ki, məni sevəcəksiniz? Siz mənə baxan kimi yadınıza düşəcək ki, mən özgə bir qızam, sizin özünüzün bir qızınız downloaded from KitabYurdu.org
652
vardı, bu qızı siz yaddan çıxartmısınız, ona görə yaddan çıxartmısınız ki, siz zalım adamsınız. Mən zalım adamların yanında yaşamaq istəmirəm, istəmirəm, istəmirəm! Nelli birdən qızarıb gözucu mənə baxdı. – Sabah yox o birisi gün İsanın dirilən günüdür. Hamı öpüşür, qucaqlaşır, barışır, bütün günahlar bağışlanır... Mən axı, bilirəm... Ancaq tək siz, siz... Ax! Zalımsınız! Gedin burdan!
Nellinin gözündən yaş sel kimi axdı. Görünür, bu sözləri o çoxdan düşünmüş, dəfələrlə təkrar edib yadında saxlamışdır ki, qoca bir də onu öz evinə çağırsa – söyləsin. Qoca quruyub qalmışdı; rəngi ağarmışdı. Onun üzündə xəstə bir hissin ifadəsi vardı. – Niyə hamı məndən ötrü belə narahat olur, niyə, niyə? – birdən o özündən çıxaraq həyəcanla dedi: – Mən bunu istəmirəm, istəmirəm! Mən gedib dilənəcəyəm! Mən qeyri-ixtiyari olaraq bərkdən dedim: – Nelli, sənə nə olub! Nelli, əzizim! – Lakin mənim bu sözüm onu daha da qızışdırdı. O hönkür-hönkür ağlayaraq çığırırdı: downloaded from KitabYurdu.org
653
– Hə, mən gedib küçələri gəzib dilənəcəyəm, burda qalmayacağam. Mənim anam da dilənirdi; öləndə mənə dedi ki, kasıb ol, get dilən, amma gedib... Dilənmək ayıb deyil: dilənəndə mən bir adamdan pul istəmirəm, hamıdan istəyirəm, hamı bir adam deyil; bir adamdan dilənmək ayıbdır, hamıdan dilənmək ayıb deyil, – bir dilənçi arvad bunu mənə dedi. Mən axı balacayam, pulu haradan tapım. Ona görə də hamıdan dilənərəm. Burda qalmaq istəmirəm, istəmirəm, istəmirəm; mən kinliyəm, acıqlıyam, mən hamıdan kinliyəm; mən bax, belə kinliyəm! Birdən o, fincanı stolun üstündən götürüb yerə atdı. – Budur, sındı. İkicə fincan vardı, o birisini də sındıracağam... Onda nədə çay içəcəksiniz? Nelli elə bil ki, çılğınlaşmışdı, o elə bil ki, öz çılğınlığından həzz alırdı; o sanki bunun ayıb olduğunu, həm də yaxşı bir iş tutmadığını bilirdi, eyni zamanda elə bil ki, daha başqa yaramazlıqlar etmək üçün özünü qızışdırırdı. Qoca dedi: – Vanya, mən elə bilirəm ki, bu qız xəstədir, ya da... Heç başa düşə bilmirəm ki, bu nə uşaqdır. Sağ ol! downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|