Fati MƏ fati MƏDİ R

 
130 
Amma  tarixi  ş ə rh  edə rə k  tə krarlamaq  kifayə t  deyil.  Necə  
anlamağ ı,  necə   öyrə nmə yi,  necə   ibrə t  götürmə yi  araş dırmaq 
lazım  gə lir.  Əgə r  Peyğ ə mbə r  (s)  Fatimə ni  (ə )  dünyanın  dörd 
ə
zə mə tli  qadınlarından  biri  kimi  tə qdim  edib,  Fatimə də n  “dünya 
qadınlarının xanımı olmaq istə mirsə nmi?”  soruş ursa, bu tə qdimat, bu 
sözlə r kompliment, quru tə `rif deyil. Peyğ ə mbə rdə  (s) kompliment 
yoxdur!  Peyğ ə mbə r  (s)  hə qiqə t  çə rçivə sində n  çıxmır!  O,  bir 
oğ ru qadının cə zadan azad edilmə si xahiş inin cavabında “Fatimə  də  
olsaydı,  ə lini  kə sə rdim”  deyir!  Peyğ ə mbə r  (s)  Fatimə yə   (ə ) 
axirə t hə yatı üçün çalış mağ ı tövsiyə  edir, “mə n sə nin üçün bir iş  
görə  bilmə yə cə yə m” deyir. Mə sə lə  bizim düş ündüyümüzdə n 
qat-qat  ciddidir.  O,  Fatimə yə   (ə )  xə bə rdarlıq  edir:  “Sə n  sə bir 
etmə lisə n,  öz  mə s`uliyyə tini  öhdə nə   götürmə lisə n,  bacıların 
sə nin qə də r mə s`ul deyil. Onlar ə r evində  rahat ömür sürürlə r və  
dinin ümumi qanunlarına ə mə l edirlə r. Amma sə n istisnasan!”. 
Hə zrə t  (s),  Fatimə də n  (ə )  büt  yaratmaq  fikrində   deyil.  O, 
Fatimə nin  (ə )  hə qiqə ti  axtaranlar  üçün  nümunə   olduğ unu 
nə zə rə  çatdırır.  
Bə s,  bu  nümunə də n  necə   öyrə nmə li?  Fatimə nin  (ə )  hə yatı 
mə `lumdur,  söhbə t  ibrə t  götürmə kdə n  gedir.  Mə sə lə n, 
Fatimə nin  ə lində n  alınmış   Fə də k  bağ ı  mövzusundan  hansı 
də rslə ri almaq olar? Fatimə  (ə ) ondan alınmış  bağ ı qaytarmaq üçün 
mübarizə   aparır.  Amma  bu  sadə cə   bağ   mübarizə si  deyil.  Bir  kiçik 
bağ dan ötrü bir belə  ə ziyyə t çə kmə k Fatimə nin (ə ) ə zə mə tli 
ş ə xsiyyə ti ilə  uyuş mur. Fatimə  (ə ) Fə də k uğ runda apardığ ı 
mübarizə   ilə   mövcud  hakimiyyə tin  ə dalə tsizliyini  sübuta 
yetirmə yə   çalış ır.  Yə `ni  söhbə t  maddi  tə mə nnalar  üzə rində  
qurulmamış dır. Əgə r müsadirə  olunan bağ  yox, bir tümə n pul olsaydı, 

---

 
131 
Fatimə də n (ə ) eyni müqavimə t müş ahidə  olunardı. Əgə r Fatimə  
(ə ) daimi olaraq saxta xə lifə  seçkisinə  qarş ı çıxırdısa, bu mövzunu bir 
nöqtə də  mə hdudlaş dırmamalıyıq.  
Bu  gün  nə   Fə də k  var,  nə   də   xə lifə   seçkisi.  Bunlara  tarixin 
ötə ri  hadisə lə ri  kimi  baxmaq  olmaz.  Bu  mövzular  hə r  zaman, 
hə mçinin bu gün də  aktualdır və  tə krarlanmalıdır. Amma bu tə krar 
hə r  il  keçirilə n  tarixi  ildönümlə ri  xarakterində   olmamalıdır.  Hə min 
qadın sadə cə  nümunə vi övlad, ana, hə yat yoldaş ı olmamış , ictimai 
hə yatda qadın üçün normalar yaratmış dır. Bu, ailə də , cə miyyə tdə , 
millə tin  taleyində   özünü  mə s`ul  hesab  edə n  qadındır.  O,  ictimai 
hadisə lə rdə   son  nə fə sinə də k  iş tirak  edir.  Hə tta  qalib 
gə lmə yə cə yini  bildiyi  bir  zamanda  yerində   oturmur.  Bu  ictimai 
mə s`uliyyə ti də rk etmə k Fatimə də n (ə ) alınası bir də rsdir.  
Bu  xanım  5-10  yaş lı  qızcığ az  ikə n  atasının  ardınca  gə zir, 
Peyğ ə mbə rin  (s)  ardınca!  7-8  yaş larında  ev  xanımı  olan  bu  qız 
Peyğ ə mbə rin (s) ə n ağ ır və ziyyə tlə rində  onun yanında tapılır, 
kömə k ə lini uzadır.  
Sə `d ibn Və qqas mühasirə  dövrünü də rin hə yə canla, ə n çə tin 
günlə r  kimi  yad  edir.  Hə min  bu  dövrdə   çə tinliyin  ə n  ağ ır  yükü 
yenə  də  Peyğ ə mbə r ailə sinin çiynində dir. Çünki onlar bütün çiyin 
yoldaş larının  mə s`uliyyə tini  daş ıyırlar.  Mühasirə nin  aclığ ını, 
sıxıntısını, tə hqirlə rini yaş ayan Fatimə  (ə ) öz kiçik ə llə ri ilə  ata-
anasına nə vaziş  göstə rir, özündə n böyük bacılarına toxtaqlıq verir.  
Hicrə t  dövründə   isə   ə n  böyük  ə zablar  Fatimə nin  (ə ) 
intizarındadır. Ailə  qurarkə n Əlini (ə ) seçə n Fatimə  (ə ) bu iş də  
də  öz ictimai mə s`uliyyə tini unutmur. O, yalnız öz xanımı üçün çalış an 
ə
r deyil. Əli (ə ) ş ə mş ir və  eş q kiş isidir, ə lində  baş qa bir 

---

 
132 
ş ey  yoxdur.  O,  sanki  bütün  bə ş ə riyyə tin  ə zab  yükünü  daş ıyan 
qə hrə mandır.  
Fatimə   (ə )  öz  seçimində   agahdır.  O,  bu  seçimin  mə s`uliyyə tini 
ölə nə də k  unutmur.  O,  elə   bir  ailə   qurur  ki,  bütün  bə ş ə r 
tarixində   bu  ailə nin  oxş arı  yoxdur.  Bu  ailə nin  hə r  bir  üzvü 
nümunə dir.  Əlbə ttə   ki,  idealların  bir  ailə də   toplanması  olduqca 
maraqlı bir faktdır.  
Ailə daxili  münaqiş ə lə rdə   Peyğ ə mbə rin  (s)  arvadı,  Əbu 
Bə krin  qızı  Aiş ə nin  xüsusi  rolu  olmuş dur.  Bu  qadını  qıcıqlandıran 
nə dir?  O,  Peyğ ə mbə ri  (s)  özünə   mə xsus  etmə k  istə diyi  halda, 
Peyğ ə mbə r (s) Fatimə nin (ə ) vurğ unudur. Bu ilahi sevgi Aiş ə ni 
üzür,  onda  hə sə d  yaradır.  Amma  bununla  belə ,  Aiş ə   deyir: 
“Peyğ ə mbə r  istisna  olmaqla,  Fatimə də n  üstün  bir  ş ə xs 
görmə dim.” Tə ə ccüblüdür, elə mi? Onu bu e`tirafa sövq edə n nə dir? 
Əlbə ttə  ki, Fatimə nin (ə ) inkaredilmə z ə zə mə ti!  
Bu  gün  hə r  bir  ziyalı  qadın  müə yyə n  mütaliə də n  sonra  uyğ un 
simaları tanıya bilə r. Adə t-ə n`ə nə lə rin yaratdığ ı müsə lman qadını 
yox,  ə sl  nümunə lə ri  qə rbin  modern  qadını  ilə   müqayisə   etmə k 
lazımdır. Sadə cə , hə qiqi İ slamı bilə n və  onu olduğ u kimi tə svir 
edə n  yazıçıların,  alimlə rin  ə sə rlə rinə   müraciə t  etmə k  lazımdır. 
Mə sə lə n,  Siffeyn  savaş ındakı  müsə lman  qadını  tanıyan  ş ə xs 
hə qiqi  müsə lmanı,  köhnə pə rə st  müsə lmandan  fə rqlə ndirə  
bilə r.  Hə min  döyüş də   müsə lmanları  Əlinin  (ə )  bayrağ ı  altında 
döyüş ə   ruhlandıran  kimlə r  idi?  Tə rə ddüdsüz  deyə   bilə rik  ki, 
hə min döyüş də  cihad ə hval-ruhiyyə sinin müə llifi natiq müsə lman 
qadınlar olub.  
Siffeyn  döyüş ü  bitir,  Əli  (ə )  dünyasını  də yiş ir.  Biz  hə min 
qadınları unutsaq da, Müaviyə  unutmur. Onlardan birinin hə bsi haqqında 

---