Fati MƏ fati MƏDİ R

 
136 
 
 
 
QADIN SEMİ NARI 
B
İ Rİ NCİ  ÇIXIŞ 
Mə n  belə   bir  nə ticə yə   gə lmiş ə m  ki,  müasir  İ slam 
cə miyyə tində   ailə   bir  tə rə fdə n  qə rbə ,  digə r  tə rə fdə n 
cahiliyyə tə  meyillə nmiş dir. Yə `ni biz ictimai fə rd olaraq qə rbə  
tə rə f gedir, eyni zamanda cahiliyyə ti yaş adırıq. Cə nab Bə lağ inin 
buyurduğ u  kimi,  harada  cahiliyyə t  varsa,  bizi  cə zb  edir.  Qısası, 
İ slamdan uzaq düş müş  ş ə xs cahiliyyə tə , çə rçivə siz azadlığ a 
meyilli olur. Belə  bir ictimai tip cahil ə n`ə nə lə r buxovunda qə rbə  
üz tutur. Mə sə lə n, özünü Avropa mə də niyyə tinin daş ıyıcısı hesab 
edə n  bizim  qadın,  quldarlıq  dövründə n  qalmış   “baş lıq”dan  imtina 
etmir. 
Qeyd edildi ki, baş lığ a münasibə t qadının tə hsil sə viyyə sində n 
asılıdır. Bə li, elm və  cahiliyyə t zidd mə fhumlardır. Bə s necə  olur ki, 
tə hsil  sə viyyə si  praktiki  olaraq  baş lığ a  münasibə ti  də yiş mir? 
Əksinə , tə hsil artdıqca baş lıq da artır!  
Bizim  tə `lim-tə rbiyə miz  qə dim  dövrdə   islami  bünövrə  
üzə rində  qurulub. Bu gün də  kifayə t qə də r dini tə `lim-tə rbiyə  
mə rkə zlə ri fə aliyyə t göstə rir. Bu mə rkə zlə rdə  tə hsil azaddır. 
Yə `ni,  hə tta  ucqar  bir  kə nddə   ə kinçiliyi  bacarmayan,  ə li  hə r 
yerdə n  üzülmüş   ş ə xs,  heç  bir  çə tinlik  çə kmə də n,  bu 
mə rkə zlə rə   daxil  ola  bilə r.  Tə hsil  alanların  isə   minimum 
ehtiyacları  ödə nilir.  Bu  mə sə lə   tə bə qə lə ş mə yə   gə tirib 

---

 
137 
çıxarır. Böyük İ slam alimlə rinin ə ksə riyyə ti, demə k olar ki, 90 % -i 
cə miyyə tin mə hrum tə bə qə sinin nümayə ndə lə ridir. 
Amma  müasir  universitet  tə hsili  almaq  üçün  kifayə t  qə də r  xə rc 
lazımdır  və   kasıb  tə bə qə   bu  xə rcin  öhdə sində n  gə lə   bilmir. 
Cə miyyə tdə ki  tə bə qə lə ş mə   elmə   də   sirayə t  edir.  İ ran 
və   Avropada  doktorluq  də rə cə si  almış   ə ksə r  alim  varlı 
tə bə qə də n  çıxmış   adamlardır.  Baş qa  sözlə ,  müasir  elm 
sahə lə rini  burjuaziyanın  nümayə ndə lə ri  tə msil  edir.  Çox  üzr 
istə yirə m,  demə k,  baş lıq  elmi  sə viyyə   artdıqca  artmır.  Baş lığ ı 
artıran,  tə hsil  də rə cə sinin  sosial  tə bə qə   də rə cə sində n 
asılılığ ıdır.  
İ Kİ NCİ  ÇIXIŞ 
ƏSAS MƏSƏLƏLƏRDƏN Bİ Rİ  Aİ LƏDİ R 
Əvvə la, ə rin öz xanımı qarş ısında hansı öhdə liklə ri var? 
1.Ailə nin bütün ehtiyaclarını ödə yə cə k büdcə nin tə `mini. 
Yə `ni  ailə nin  dolanış ıq  xə rclə ri  kiş inin  öhdə sinə dir.  Kiş i 
qadının bütün ş ə r`i və  qanuni ehtiyaclarını ödə mə lidir. Bu ehtiyaclar 
sırasında qadının geyimi, yemə yi, mə skə ni də  nə zə rdə  tutulur. Bu 
mə sə lə lə r  nə   qə də r  sadə   ə xlaqi  və   insani  mə sə lə lə r 
olsa da, ailə  sə adə ti üçün tə `yinedicidir. Bir yazıçı deyir: “Sə adə t bir 
neçə   sadə   kə lmə   üzə rində   qurulmuş dur”.  Unutmamalıyıq  ki, 
klassik  ə n`ə nə lə rdə ki  qadın-kiş i  münasibə tlə ri,  uyğ un 
mə sə lə də  İ slamın baxış larından köklü surə tdə  fə rqlə nir. 
2.Qadına ehtiram kiş inin ə sas və zifə lə rində ndir. 
3.Güzə ş t. 
Kiş i  qadının  yol  verdiyi  nöqsanlara  sə brlə   yanaş malı,  yaxş ı 
xüsusiyyə tlə rinə  rə ğ mə n, onu bağ ış lamağ ı bacarmalıdır. 

---

 
138 
4.Kiş i  yalnız  evdə n  çıxarkə n  bə zə nmə mə lidir.  O,  ailə də  
hə yat  yoldaş ı  üçün  öz  tə mizliyinə ,  sə liqə sinə   diqqə t 
yetirmə lidir.  
5.Qadının  cinsi  ehtiyaclarını  ödə mə k  kiş inin  və zifə sidir.  Hə tta 
ibadə tlə r zamanı ifrata varıb, qadına diqqə tsizlik göstə rmə k olmaz. 
6.Hə yat  yoldaş ında  baş qalarının  gördüyü  sirr  və   eybi  ondan 
gizlə tmə k.  
7.Qohumlarla görüş  üçün qadına icazə  verib, onu azad buraxmaq. Qadın 
qohumlarına kömə k etmə k istə diyi zaman ona imkan vermə k. Qadını 
ailə  çə rçivə sində  mə hdudlaş dırmamaq. 
8.Qadının də rdinə  ş ə rik olmaq.  
9.Qadının  fə rdi  mülkiyyə t  hüququna  ehtiram  göstə rmə k.  Yalnız 
İ slam  dinində   qadının  bu  hüququ  qorunur.  Bütün  ehtiyacları  ə r 
tə rə fində n  ödə nə n  qadın  öz  mülkünün  sahibidir  və   bu  mülkün 
istifadə sində  azaddır. 
 
Qadının da öz ə ri qarş ısında və zifə lə ri mövcuddur: 
1.Ailə nin  ə sas  ə ziyyə tini  çə kə n,  ailə nin  dayağ ı  olan  ə r 
qarş ısında tə mkin, dözüm. 
2.Evdə  hə r hansı yad adamı qə bul edə rkə n ə rdə n icazə  almaq.  
3.Ərlə  xoş  davranış . 
4.Kiş inin  çə tinliklə rində   ona  yardımçı  olub,  kasıblığ a  dözmə k. 
Əri,  ailə nin  ehtiyaclarını  ödə mə k  üçün  qeyri-mə qbul  yollara  vadar 
etmə mə k. 
Qarş ılıqlı  hüquqları  sadaladıq.  İ ndi  mühüm  bir  nöqtə yə   toxunmaq 
istə yirə m.  Qə rbdə   qadın  azadlığ ı  haqqında  danış arkə n  onu 
ailə də n  ayırıb,  fə rd  kimi  götürürlə r.  Fə rdiyyə tçilik  ictimai  varlıq 
üçün  öldürücüdür.  Qə rb  cə miyyə tində   ə n  dağ ıdıcı  nə ticə lə r 

---

 
139 
fə rdi  yanaş madan  doğ muş dur.  Qə rbdə   bu  gün  ailə   barə də  
möhkə m danış maq qeyri-ciddi görünür. İ slam ailə ni, qə rb isə  insanı 
ə
sas götürür. Qə rb ailə  dedikdə  bir dam altda yaş ayan iki ayrı-ayrı 
insanı nə zə rdə  tutursa, İ slam ə r və  arvadı bir tam kimi götürür. Ona 
görə  də  İ slamda qadın üçün ayrıca hüquq nə zə rdə  tutulmur, çünki o, 
ailə nin yarısıdır. Ərin arvad, arvadın isə  ə r qarş ısında hüquqları və  
və zifə lə ri vardır. 
ÜÇÜNCÜ ÇIXI
Ş   
 “Əlcə zair azadlıq tə ş kilatı” 1954-1961-ci illə rdə  Fransaya qarş ı 
azadlıq  müharibə si  apardığ ı  zamanlarda  “Əlcə zair  sə nə dlə rdə ” 
adlı  2  cildlik  kitab  nə ş r  edir.  Bu  kitablarda  e`lanlar  toplanır.  Hə min 
e`lanlardan  biri  diqqə ti  cə lb  edir:  “Çox  arvadlılıq!”.  Mə `lumdur  ki, bu 
mə sə lə  xüsusi ilə  son dövrlə rdə  ziyalıları və  bir çox baş qalarını 
narahat edir. Bu insanlar İ slamın ruhunu  də rk etmə k üçün araş dırma 
aparmaq  gücündə   deyillə r.  Onlar  yalnız  bə `zi  ş ə hvə tpə rə st 
müsə lmanların  hə yatını  ə sas  götürə rə k  İ slama  hücum  edirlə r. 
Amma hə qiqə t tam baş qadır!  
Biz bir çoxarvadlıdan bu iş in sə bə bini soruş duq. Belə  cavab verdi: 
“İ mkan  varsa,  nə   qə də r  istə sə n,  arvad  ala  bilə rsə n”.  Bunu 
İ slam  yox,  bir  düş gün  müsə lman  deyir.  Bə s,  İ slam  öz  hökmünü 
necə  ə saslandırır. 
“İ ctimai  zə rurə t”  adlı  bir  gerçə klik  var.  Bə `zə n  tarixdə   çox 
ağ ır  dönə mlə r  olur.  Dul  qadınlar,  yetimlə r  aclıqdan  kütlə vi 
ş ə kildə   qırılır.  Kimsə   inkar  etmə z  ki,  bu  çox  acı  faktdır.  Bə s, bu 
problem  necə   hə ll  olunmalıdır?  Əgə r  bir  dul  qadından  söhbə t 
getsə ydi,  çıxış   yolu  tapılardı.  Əgə r  hə r  hansı  sə bə bdə n 
(mə sə lə n,  müharibə )  cə miyyə tdə   qadın-kiş i  nisbə ti 

---