F.Ə. Sadıxova
Yüklə 240,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
171 2 tərəfli pnevmoniyanın inkişafında təngnəfəslik, sianoz, yaş öskürək qeyd olunurdu. Xəstəliyin bütün gedişi ərzində temperatur yüksək olmuş, temperatur salan preparatların qəbulu zamanı müvəqqəti olaraq düşmüş və sonra yenidən yüksəlmişdir. Yüksək temperatur və diareya xəstəliyin bütün gedişi ərzində davam etmişdir. Ağ ciyərlərin auskultasiyası zamanı iki tərəfli müxtəlif kolibrli nəm xırıltılar müəyyən edilmişdir. Patoloqoanatomik təzahür belə idi: Hemorragik şişlərlə birgə hemorragik plevritli iki tərəfli hemorragik pnevmoniya, ürəkdə, qara ciyərdə, böyrəklərdə distrofik dəyişikliklər, eroziv – deskvamativ enterit. A/H5N1/ qripi ilə yoluxmuş xəstələrdən alınmış materialın klinik-patoloji- anatomik tədqiqatının nəticələrini yekunlaşdırarkən etioloji cəhətdən A/chick/Scotland/59/H5N1/-/Aav5N1/ qripi virusu ilə bağlı olan insan qripi infeksiyasının xarakterik spesifikasını ayırmaq lazımdır. Buna aiddir: xəstəliyin 7-ci günü ərzində yüksək temperatur, diareya, sidiyə çıxmanın ləngiməsi, ümumi zəiflik, boğazda kataral təzahürlərlə proqressiv surətdə axını. Sonra, ölümdən əvvəl son 4 gün ərzində ağ ciyərlərdə subtotal iltihablı dəyişikliklər. Bu isə iki tərəfli pnevmoniya ilə üzə çıxır və kəskin tənəffüs çatışmazlığı zamanı ölümlə nəticələnir(Səkil 21,22). Patoloqo-anatomik təzahür belədir: fəsadlaşmış hemorragik plevritli ikitərəfli hemorragik pnevmoniya. 172 Fəsadlaşmalar bunlardır: ağ ciyərlərin hemorragik şişi, ürək, qara ciyər, böyrəklərin distrofik dəyişiklikləri, eroziv –deskvamativ enterit. Beləliklə, klinik–patoloji-anatomik tədqiqatlar A/chicken/Scotland/59/H5N1/-/Aav2N1/ qripi virusu ilə etioloji cəhətdən bağlı olan insan qripi infeksiyasının spesifikasını aydınlaşdırdı. Bu həqiqət insanların A/H5N1/ quş qripi ilə Azərbaycan ərazisində yoluxması halları heyvan virusunun tək bir dəfə insan populyasiyasına gətirilməsi və növspesifik baryeri aşmasına misaldır. Bu, həmin hal üçün münbit olan epidemik situasiya zamanı, yəni, yoluxmuş vəhşi quşlarla (qu quşları) sıx kontakt zamanı baş vermişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, vəhşi köçəri quşların (qu quşları, qağayılar, ördəklər, qaşqaldaqlar) Salyan Tərtər ərazisindən keçən miqrasiya yollarının olması virusla yoluxmuş quanonun ətrafa yayılması üçün şərait yaratmışdır. İnfeksion xəstəliklərin, xüsusən, etioloji cəhətdən H5N1 virusu ilə bağlı insan qripi virusnun immunoloji aspektlərinə gəldikdə, güman etmək olar ki, xəstəliyin klinikasının dərinləşməsi “Ekzogen allergik alveolit” – “Fermerin ağ ciyəri” xəstəliyi fonunda baş vermişdir. Bu xəstəlik üşütmə, titrətmə, təngnəfəslik və öskürəklə üzə çıxır. Bu effekti quş mənşəli müxtəlif materialların aerozol halında inqalyasiyası, məsələn, quş zərdabı, lələklər və zıl (“quş sevənlərin xəstəliyi”), bitki mənşəli toz və s. verə bilər. 173 Bu sindrom insan və ya heyvanın hava ilə keçən hissəciklərə qarşı sensibilizasiyası ilə əlaqədardır və tənəffüs traktatının distal şöbələrinin (interstisial və alveolyar iltihabı) zədələnməsi şəklində təzahür edir. Qeyd etmək lazımdır ki, növspesifik (növarası) baryerin keçilməsi halı yeni deyil. 1979-cu ildə Sabunçu qəsəbəsində (Bakı ətrafı, Xəzər sahili) 179 saylı uşaq kollektivində yüksək temperatur və abdomen ağrıları ilə baş verən KRX alovlanması zamanı uşaqlardan 9-10 günlük toyuq embrionlarını yoluxdurmaqla 3 hemaqqlütinasiya edən agent alınmışdır. Bunlar A/Chicken/Germany/”N”/49 virusu ilə identik olan A/H10N7/-/Hav2Neq1/ quş qripi virusu kimi identifikasiya edilmişdir. Bu o dövr üçün dünyada 3-cü hal idi. (De Lay, Cambell, 1970; Sadichova, 1979). Qeyd etmək lazımdır ki, epidemioloji məlumatlar quş qripi virusunun əlverişli şəraitində insan populyasiyasına gətirilməsinə şəhadət edir, yəni ev quşları ilə yaxın kontakt və vəhşi quşların qeyd olunmuş ərazidən köçmə yollarının olması qeydə alınmışdır. Elmdə ilk dəfə təbii şəraitdə insandan A/H0Nav2/-/H1N3/ rekombinant qrip virusunun alınması da maraq doğurur. Virus Hövsan qəsəbəsində (Bakı ətrafı) 6 yaşılı uşaqdan alınmışdır. Sonrakı virusoloji – epidemik tədqiqatlar göstərdi ki, bu halda KRX ailəvi alovlanması (8-18 oktyabr 1979-cu il) baş vermiş və əvvəllər KRX qriplə 174 xəstələnmiş uşağın anasının qanından A/H0Nav2/ qripi virusnun analoji ştammı alınmışdır. Bu tapıntı A qripi virusları ştammlarının antropozoonoz yolla meydana çıxması nəzəriyyəsini zənginləşdirdi. Təqdim olunmuş material, görünür, onu deməyə əsas verir ki, insan və heyvanda virus infeksiyası prosesi ekoloji faktorların bütövlüklə determinə olunmuş kompleksi prosesidir. Hazırda virusların ekologiyası məsələsi onların törətdiyi infeksiyanın epidemiologiyasının dərindən öyrənmək üçün müstəsna dərəcədə böyük əhəmiyyət kəsb edir. Quşların /H5N1/-A/chick/Scot/59/59/Hav2N1/ A qripi virusunun növspesifik baryeri aşması və persistent infeksiyanın produktiv infeksiyaya keçməsi haqda alınmış məlumatlar virusların müxtəlif sahiblərin orqanizmində reproduksiyası üçün dəyişən şəraitə uyğunlaşması və ətraf mühitdə qorunması mexanizminin anlaşılması üçün perspektivlər açır. Bu səbəbdən virus infeksiyaları ilə mübarizə ayrı-ayrı və hətta, sistem şəkilli epidemiya əleyhinə tədbirlər çərçivəsindən kənara çıxır və ümumbioloji xarakterli ciddi problemə çevrilir. FƏSİL 5 Yüklə 240,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|