Fənn: reologiyanin əsaslari müəllim: dosent. F. R. Zeynalova
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bərk sistemlərin yerdəyişmə xarakteristikaları
73
85 , 0 Р 3 1 / 0 .
(6.3) Qatılaşdırılmış şəkərli süd məhsulları üçün ən böyük nyuton özlülüyünün qiyməti 2-5 Pa∙s-dir. Belə məhsulların özlülüyü strukturun yaranması nəticəsində, xüsusilə ilk günlərdə sürətlə artır. Özlülüyün nəzərəçarpan artımı birinci üç ay ərzində davam edir, bundan sonra isə artım sürəti kəskin azalır və özlülüyün qiyməti asımptotik olaraq, qismən son həddə yaxınlaşır. Qatılaşdırılmış süd məhsullarının özlülüyünə tətbiq olunan qatılaşdırma metodu əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Məsələn, südün uzun müddət vakuumlu buxarlandırıcılarda saxlanması nəticəsində onun özlülüyü plyonkalı buxarlandırıcılarda qatılaşdırılmış südə nisbətən çoxdur. Qatılaşdırılmış şəkərli süd məhsullarının özlülüyü, həm də şəkərin südə daxil edilməsi üsulundan da asılıdır. Turşudulmuş süd məhsullarının özlülüyü tətbiq olunan mayanın növü, eləcə də stabilləşdiricinin növündən və miqdarından asılıdır. Qaymağa natrium-kazeinatın əlavə edilməsi laxtanın strukturunun möhkəmlənməsinə və ən yaxşı strukturun bərpasına səbəb olur. Məsələn, yağlılığı 20% olan qaymağa 1,2% natrium-kazeinat əlavə edərək, ondan həmin qatılıqda, həm də 30% yağlılığa malik xama almaq olar.
nyuton, həm də qeyri-nyuton mayelərinə aid edirlər. 30%-ə qədər yağlılığa malik qaymaqda anormal özlülük çox az təzahür edir və mühəndis hesablamalarında onu nyuton mayelərinə aid etmək olur. Nyuton mayelərinə həm də yağlılığı daha çox və yağı ərinmiş halda olan qaymaq da aid edilir. Yağlılığı 0,3 – 0,5 kq/kq qaymağın özlülüyü V.A. Eresko düsturu ilə müəyyən edilir: RT 0,4
0,09 0,6
5527 exp
0,07 4,22
.
(6.4) Yağlılığı 0,6 – 0,83 kq/kq olan qaymaq üçün:
0,15
0,09 1,0
5,9 8709
exp 0,9
. (6.5) Формула справедлива при значениях Düstur 1 1300s 30 ; K 363
293 о T ; R = 8,314 C/(mol∙К) olduqda etibarlıdır. Qaymağın aktivləşmə enerjisi onda olan yağın miqdarından, həmçinin sürət qradientinin qiymətindən asılıdır. Bir çox hallarda qaymağın özlülüyü yuxarı və aşağı temperaturlarda əriyən yağ 74
hissəcikləri, davamiyyəti və saxlanma şəraiti ilə təyin edilir. Qaymaq yetişdikdən sonra və yağa daxil ediməmişdən əvvəl, təzə süddən alınan və yetişməyən qaymağa nisbətən yüksək özlülüyə malik olur.
yağ tərkibinə malik qaymağın özlülüyünə uyğundur. "Reotest" viskozimetrində yağ hissəciklərinin faza keçidinə uyğun temperaturdan aşağı temperaturda alınan yağın özlülüyü η ef
(Pa∙s) aşağıdakı düsturla hesablanır: 1 n ef
.
(6.6) Fasiləsiz çalınma üsulu ilə alınan yağın özlülüyünü aşağıdakı düsturla təyin etmək olar: at А ef ехр
1 n
.
(6.7)
Bərk sistemlərin yerdəyişmə xarakteristikaları
Adi şəraitdə kazein, kazeinat, koprisipitatların məhlulları və suspenziyaları, bəzi kəsmik məmulatları, pendir zərdabından alınan məhlulşəkilli zülal kütləsi və ərinmiş pendir kütləsi bərk halda ola bilər. Bu məhsulların yerdəyişmə xassələrini başlıca olaraq, gərginlik həddi və özlülük göstəriciləri ilə qiymətləndirirlər.
olunarkən, daha çox nüfuzetmə və reoloji zondlama üsulları tətbiq olunur. Nüfuzetmə “Labor” (Macarıstan) və ya AP 4/1 (Almaniya) yarımavtomat cihazlarda həyata keçirilir. Nüfuzetmə göstəricilərində (1nüfuzetmə vahidi 1∙10 –4 m-ə bərabərdir) cihazın hərəkətli hissəsinin səmərəli kütləsinin təsiri altında konus və ya kürəşəkilli indentorun məhsula batırılma dərinliyini ölçürlər. Konusla nüfuzetmə göstəricisinin qiymətinə görə nüfuzetmə möhkəmliyini θ т , Pa hesablayırlar. Rebinder düsturundan istifadə edərək yerdəyişmənin gərginlik həddini aşağıdakı düsturla tapmaq olar:
2 0 max 2 max α h KM h gM K ,
(6.8)
burada: М – konusa təsir göstərən yük kütləsi, kq (indentor yayının sürtünmə və müqavimət qiymətini çıxmaqla); К α – konus sabiti olub, təpə bucağından asılıdır. Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|