Fərrux rüSTƏmov tamilla dadaşova ali MƏKTƏb pedaqogikasi
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Təhsil sistemində vahidlik və varislik
Təhsil sistemində vahidlik və varislik eyni tip tədris müəssisələrinin tədris planı və proqramlarının vahidliyində və dövlət standartlarına uyğun olmasında, cəmiyyətin bütün üzvlərinin təhsili üçün eyni şərait yaradılmasında, xalqımızın mənafeyinə xidmət etməsində ifadə olunur. Təhsil sistemində varislik prinsipi onun tamlığım təmin edir və təhsil sisteminin pillələri arasındakı əlaqədə təzahür edir. Bu, o deməkdir ki, təhsil müəssisələrinin hər biri öz fəaliyyətini özündən əvvəlkinin fəaliyyəti əsasında qurur. Varislik, həmçinin, hər bir təhsil alanın ixtisası üzrə təhsilin sonrakı, daha yüksək pilləsinə keçmək imkanının olmasında ifadə olunur. Nəticə etibarilə, təhsil sisteminin vahidliyi və tamlığı təmin olunur. •
Dövlət təlim-tərhlyə müəssisələrində təhsilin diinyəviUy Dünyəvilik prinsipi təhsil alanlara gerçəklik haqqında real, obyektiv, düzgün elmi biliklər verilməsinə əsaslanır. •
Təhsilin demokratikləşdirilməsi və dövlət-ictimai xarakter daşıması Bu prinsip cəmiyyətimizin üzvlərinin təlim dilini və təhsilin formasını seçməkdə sərbəst olmasında, təhsil alanların arzu və maraqlarına uyğun peşə-ixtisas seçməsində, öz istedad və qabiliyyətlərini təkmilləşdirmək imkanlarının olmasında, təhsilin keyfiyyətinin daim yüksəldilməsi istiqamətində iş aparılmasında, tədris-tərbiyə müəssisələrində özünüidarə orqanlarının yaradılmasında, tədris-tərbiyə müəssisələrində 75
təlim-tərbiyə işlərinin müvafiq şuralar tərəfindən idarə olunmasında, hər bir məktəbin öz müəllimini seçmək hüququna malik olmasında, tədris-tərbiyə müəssisələrinin rəhbərləri, müəllimlər və təhsil alanlar arasında demokratik münasibətlərin qurulmasında, öyrənənlərin pedaqoji prosesin mərkəzinə qoyulmasında ifadə olunur. Bir sözlə, bu prinsip təhsil sisteminin demokratik əsaslar üzərində qurulmasını təmin edir. Təhsilin demokratikləşdirilməsi dövlətin təhsillə bağlı irəli sürdüyü demokratik qanunlara riayət etmək əsasında reallaşdırılır. •
Tuhs'ilin fardihşdminmi ra
diferensiallaşdırılması Təhsilin diferensiallaşdırılması təhsil alanların fərdi im kanları və psixoloji xüsusiyyətləri əsasında həyata keçirilir. Diferensiallaşdırma təhsilin, demək olar ki, bütün mərhələlərində özünü göstərir. •
Bu o deməkdir ki, Azərbaycanda dövlət orqanları ilə bərabər, ictimai təşkilatlar, kooperativlər, ayrı-ayrı vətəndaşlar təhsilin inkişafına yaxından kömək edir, onun yeniləşməsi və təkmilləşdirilməsi üçün şərait
yaradır, tədris-tərbiyə müəssisələrinin normal fəaliyyət göstərməsinə himayədarlıq edir. Yeri gəlmişkən, onu da qeyd edək ki, təhsil üçün ayrılan maliyyə vəsaitinə vergi qoyulmur. Hazırda Azərbaycan təhsil sistemində dünya standartlarına uyğun istiqamətdə ciddi islahatlar aparılır. Azərbaycanda təhsil islahatlarının reallaşdırılmasmda ümummilli liderimiz H.Əliyevin böyük rolu olmuş, onun tərəfindən verilmiş «Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində İslahat Proq- ramı» (1999-cu il) isə bu sahədə bütün konseptual göstərişləri özündə əks etdirmişdir. Proqramda respublikamızın təhsil sisteminin dünya standartlarına uyğunlaşdırılması, ümum- təhsil məktəbləri üçün dünya standartlarına uyğun proqram və dərsliklərin hazırlanması, ali məktəblərdə struktur və məzmun dəyişikliklərinin edilməsi, ali təhsil müəssisələrində çoxbalh qiymətləndirmə sisteminə keçilməsi, təhsilin bütün sahələrində əsaslı islahatlar aparılması, respublikanın aparıcı ali məktəblərinə müstəqillik statusu verilməsi və digər fəaliyyət istiqamətləri müəyyənləşdirilmişdir. 76
3.5.
DÜNYA TƏHSIL SİSTEMİNİN
İNKİŞAF
STRATEGİYASI:
İNTEQRASİYA VƏ
UNİFİKASİYA
PROBLEMLƏRİ Müasir dünya təhsil məkanı məqsəd və vəzi (ələrinə. səviyyəsinə və keyfiyyətinə görə müxtəlif təhsil sistemlərini özündə birləşdirir. Hər bir ölkənin təhsil sistemi özünəməxsus xüsusiyyətləri qoruyub saxlasa da, dünya təhsil sistemi vahid, tam bir sistem təşkil edir və burada qlobal tendensiyalar nəzərə çarpır və bu tendensiyalar sırasında ali təhsil müəssisələrinin şəbəkəsinin genişləndirilməsi, ali
məktəbin tədris
proqramlarının yeniləşdirilməsi və korrektə edilməsi, ali təhsilin mobilliyinin artırılması, dünya təhsil sistemlərinin qarşılıqlı yaxınlaşması, «Avropa eyniliyinin» və «vətəndaşiığı- nın» təmin edilməsi; xarici dillərin öyrənilməsinin genişləndirilməsi, təlimin keyfiyyətinə və kadr hazırlığına yüksək tələblər verilməsi, təhsilə ayrılan dövlət büdcəsinin artırılması, yüksək ixtisas təhsilinə keçilməsi, təhsil sahəsində dövlətlər- arası əməkdaşlığın gücləndirilməsi, dünya təhsilinin humanitar tərkibinin əsaslı surətdə artırılması, şəxsiyyətyönümUi təhsilə üstünlük verilməsi, dünya təhsil məkanının polimədən! və sosial yönümlü olması kimi istiqamətləri göstərmək olar. Müasir dövrdə dünya təhsil sisteminə «bazar» və «salıib- karlıq» baxımından yanaşılması prioriteti də qeyd edilməlidir. Qlobal və regional xarakteri ilə fərqlənən dünya təhsil sisteminin əsas məqsədi insanı gələcəkdə gözləyən problemlərin səmərəli həlli yollarına istiqamətləndirmək, onda işgüzarlıq və sahibkarlıq keyfiyyətləri aşılamaq, onu proqnozlaşdırma, modelləşdirmə, layihələşdirmə və yüksək səviyyəli peşə ixtisas fəaliyyətinə hazırlamaqdır. İnsanlarda irqlərə, dinlərə, sosial quruluşlara, onların mədəni ənənələrinə tolerant münasibət tərbiyə etmək, böyük və kiçik etnosların tolerant birgəyaşayışını təmin etmək, polimədəni tərbiyəyə diqqəti artırmaq, dünya təhsil
sisteminin prioritetlərindəndir. Müstəqil, demokratik respublikamız dünya təhsil sistemində baş verən inteqrativ və unifikasiya (uni + latınca facio - edirəm deməkdir. Vahid şəklə, formaya, yaxud sistemə salma) proseslərindən geri qala bilməz. O, millinin 77
üzərində özünün polimədəni və sosial yönümlü ləhsil məkanını formalaşdırır. Qloballaşdırma təcrübəsi dünyanın digər regionlarında olduğu kimi Azərbaycanda gedən proseslərə öz pozitiv təsirini göstərir. Respublikamızda bu istiqamətdə ciddi iş gedir, islahatlar aparılır. Azərbaycan sürətlə müasir dünya təhsil məkanına qoşulur, çox mürəkkəb, lakin tam, bütöv bir sistem olan dünya təhsil sistemini qoruyub saxlamaq, möhkəmləndirmək, təkmilləşdirmək, polietnik tərbiyə mədəniyyətlərinin qarşılıqlı əlaqəsini təmin etmək istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyət göstərir. Respublikamızın bütün sosial ictimai həyatında baş verən köklü dəyişikliklər milli təhsil sistemində də öz əksini tapır. Təhsilin
Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|