Fərrux rüSTƏmov tamilla dadaşova ali MƏKTƏb pedaqogikasi
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
| hiriııd prinsipidir.
Lakin
bu, kifayət deyil. Çünki fəaliyyəti sona qədər sadə elementlərə parçalamaq mümkün deyil. Fəaliyyətdə daha mürəkkəb əlaqə və münasibətlər təzahür edir. Buradan pedaqoji fəaliyyətin
meydana gəlir: mənimsənilmiş elementlərdən mürəkkəb fəaliyyət növünü layihələşdirmək məqsədilə rəmzi vasitələrin müəyyənləşdirilməsi və translya- siyası. Rəmzi vasitələr pedaqoji fəaliyyətin layihələşdirilmə- sinə xidmət edən ünsürlərdir. Prosessual (qarşılıqlı münasibətlərin müəyyən olunmuş qaydası) - texnoloji baxımdan, təlim prosesi - iki ləlim situasiyasının ardıcıllığından ibarətdir. Bu situasiyalar elə qurulur ki, əvvəlki situasiyalar sonrakılar üçün vasitə və material rolunu oynayır. Yəni təhsil sistemi texnoloji proseslər sisteminə daxil edilir və nəticədə cəmiyyətin tələblərinə uyğun sosial-mədəni qabiliyyətlərə malik şəxsiyyət formalaşır. Təlim prosesində idarəetmə dedikdə, təhsil verənin təhsilalanlara məqsədəyönlü və sistemli təsiri başa düşülür. 98
idarə etmək - öyrənənə təzyiq göstərmək, onu təbiətinə zidd başqa bir istiqamətə yönəltmək demək deyil, əksinə, prosesin xarakterini, bütün tərkib ünsürlərini nəzərə alaraq pedaqoji təsirləri məntiqi olaraq uzlaşdırmaqdır. Təlim prosesinin idarə olunmasının
vardır. Bu xüsusiyyətlər aşağıdakılardır: •
•
(öyrədənlə)
(Öyrənən) arasında səbəb-nəticə əlaqələrinin mövcudluğu; •
idarə olunan sistemin dinamikliyi; •
etibarlılıq,
yəni idarə olunan sistemin müəyyən şəraitdə verilmiş funksiyaları həll edə bilməsi; •
davamlılıq, yəni idarə olunan sistemin daxili və xarici amillərin təsirinə baxmayaraq, müəyyən olunmuş fəaliyyət rejimini saxlaması. İdarəetmə - həm fasiləsiz, həm də dövrü prosesdir. Bu, bir sıra idarəetmə həlqələrinin eyni zamanda və ardıcıllıqla reallaşdırılması ilə əlaqədardır. İdarəetmə fəaliyyəti məqsədin qoyulması və vəzifələrin müəyyənləşdirilməsi ilə başlayır, onların həlli ilə başa çatır. Bundan sonra qarşıya yeni məqsədlər qoyulur və idarəetmə fəaliyyəti davam edir. Fasiləsiz idarəetmə prosesinin sxemi belədir:
Təlim və tərbiyə prosesi belə bir sxem əsasında idarə olunur. Təlim prosesinin effektiv surətdə idarə olunmasını təmin etmək üçün aşağıdakı tələblərə əməl olunmalıdır: •
•
idarə olunan prosesin real səviyyəsinin (vəziyyətinin) müəyyənləşdirilməsi; •
fəaliyyət proqramının hazırlanması; 99 •
təlim prosesinin vəziyyəti haqqında müəyyən
parametrlərə uyğun informasiyanın alınması (əks əlaqə); •
əks əlaqə kanalı ilə alınmış informasiyanın işlənməsi; •
təlim prosesinə korreksiyaların daxil edilməsi. İdarəetmə prosesində öyrədənin vəzifəsi idarə olunan prosesin inkişaf strukturunu dəyişmək və onu əvvəlcədən nəzərdə tutulan səviyyəyə çatdırmaqdır. Təlimin idarə olunması bu prosesin hər bir iştirakçısının yerini, vəzifələrini, hüquq və məsuliyyətini dəqiqləşdirməyi, məqsədə çatmaq üçün əlverişli situasiya yaratmağı tələb edir. İdarəetmə - informasiyaverici prosesdir, o siqnalların verilməsinin qapalı zənciridir. Obyektin davranışı üzərində daimi nəzarətdir. İdarəetmə orqanından (öyrədəndən) idarə olunan obyektə (öyrənənə) idarəetmə siqnalları verilir. Obyektdən idarə edənə (öyrədənə) əks-əlaqə siqnalları ötürür. Sonuncular isə obyektin faktik vəziyyəti haqqında məlumatlardır. Öyrədən aldığı informasiyanı işləməli, dərk etməli və təlim prosesinə ediləcək korreksiyaları didaktik ardıcıllıqla müəyyənləşdirməlidir. Təlim prosesində əks-əläqənin yaradılması iki məqsəd daşıyır; •
■ Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|