218
106. «Ey iman gətirənlər! Sizə bəlli olunca qanınızı qaraldacaq
şeylər barəsində soruşmayın. Əgər onlar haqqında Quran nazil
edildikdə soruşsanız, onlar sizə aydın olar. (Lakin pis vəziyyətdə
qalar və kədərlənərsiniz). Allah onları (indiyə qədər verdiyiniz bu
cür sualları) bağışladı. Allah bağışlayandır, həlimdir! (Bəndələrinə
əzab verməkdə tələsən deyildir!)». (əl-Maidə 101). «(Allah)
buyurdu: “Ey Nuh! O sənin ailəndən deyildir. Çünki o (küfr
etməklə) pis bir iş görmüşdür. (Və ya sənin Məndən onu xilas etmək
xahişin yaxşı iş deyildir). Elə isə bilmədiyin bir şeyi Məndən
istəmə. Sənə cahillərdən olmamağı tövsiyə edirəm (məsləhət
görürəm)». (Hud 46). «Bir baxın, siz o kimsələrsiniz ki, bildiyiniz
şeylər barəsində mübahisə edirsiniz (bu aydındır) Bəs bilmədiyiniz
şeylər barəsində niyə mübahisəyə girişirsiniz?! Əlbəttə, (həqiqəti)
Allah bilir, siz bilməzsiniz!». (Ali İmran 66). Şabi – rahmətullahi
aleyhi – deyir ki: «Bilmirəm demək elmin yarısıdır». İmam Əhməd
– rahmətullahi aleyhi – dən insanların fikrincə hər şeyi bilən alim
barəsində soruşdular. O: «İnsanların bütün suallarına cavab verən
şəxs məcnundur». İbn Sirin – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «İnsanın
cahil (savadsız) kimi ölməsi onun üçün bilmədiyini danışmasından
daha xeyirlidir». Səd b. Cubeyr – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Vay
olsun bilmədiyinə bilirəm deyən hər bir kəsə»
372
.
107. Həsənul Bəsri – rahmətullahi aleyhi - deyir ki? «Sizdən
birinizin elm öyrənməyi yalnız Alimdir deyilsin deyə olmasın». İbn
Sirin – rahmətullahi aleyhi – dən bir şey soruşduqda rəngi
dəyişərdi». Nəsəi – rahmətullahi aleyhi - dən bir şey soruşduqda
ikrah hissi oyanardı və deyərdi: «Soruşmağa məndən başqa adam
tapmadın». İmam Məlik – rahmətullahi aleyhi - deyir ki: «Bir şey
soruşulduqda elə bil ki, Cənnət və Cəhənnəm arasında durmusan.
Sənin fikrin onu tez başından uzaq etmək olmasın. Dərdin özünü
necə xilas etmək olsun. Özün üçün Qiyamət günü bir çıxış yolu
olacaqsa onda danış, əks halda sus».
372
«Ədəbuş Şəriyyə» 2/64-69, «Məalimu Fi Tarixi Tələbəi Elm» s. 207,208.
219
108. Sələflər deyərdilər: «Elm rahat bədənlə əldə edilməz.
Rahatlıq yalnız yorğunluqla əldə edilir. Nemətlərə çatmaq yalnız o,
yolda olan çətinliklərə dözməklə olur. Bu rahatlığa yalnız
Cənnətdə çatılır». Rabi b. Xuseym – rahmətullahi aleyhi – yə deyirlər
ki: «Öz nəfsinə bir az rahatlıq ver». O: «Mən onun rahatlığını
istəyirəm» dedi. İmam Əhməd – rahmətullahi aleyhi – dən nə vaxt
rahatlıq tapırlar. O: «Birinci ayağını Cənnətə qoyduğun zaman».
Sələflər deyərdilər: «Dünya var ikən mən yox idim. Dünya qaldığı
zaman mən olmayacağam. Buna görə də istəmirəm ki, günlərim
zay olsun».
109. Cəfər İbn Muhəmməd deyir ki, mən Quteybənin belə
dediyini dinlədim: «Bir kimsənin Yəhya b. Səid, AbdurRahman b.
Mehdi, İmam Əhməd, İshaq b. Rahaveyh və s. zikr edərək – hədis
əhli olan kimsələri sevdiyini görsən heç şübhəsiz ki, o kimsə
sünnəyə uyan birisidir. Onlara müxalif olan kimsə də bil ki, o
bidətçi birisidir»
373
.
110. Həsənul Bəsri – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Bir kimsə
əgər ilk gedənlərə (sələfə) yetişənlərdən olsaydı və sonra bu gün
dirilmiş olsaydı İslamdan tanıdıq bir şey görməzdi. Bu namaz
müstəsna»
374
.
111. İbn Sirin – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Həm bir bidəti
qəbul edib, həm də bir sünnəyə əməl edən heç kimsə ola bilməz»
375
.
112. Əli - radıyallahu anhu – deyir ki: «İnsanlarla onların başa
düşdükləri tərzdə danışın. Əgər Allah və Rəsulunun təqzib
olunmasını istəmirsinizsə»
376
.
373
Laləkai «Şərhu Usulu Etiqad Əhli Sünnəti vəl Cəmaat».
374
İbn Vaddah «əl-Bidau vən Nəbiyyu».
375
Darimi 1/69, İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 133.
220
113. İmam Əhməd – rahmətullahi aleyhi – ilə məkkədə İbn
Quteylə Əshəbul Hədisdən söz açınca: «Əshəbul Hədis pis bir
topluluqdur» dedi. İmam paltarını silkəliyərək qalxdı və: «O,
zındıq birisidir, zındıq birisidir» sözlərini evə girənədək təkrar
etdi
377
.
114. Həsənu Bəsri – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Qorxu və
ümüd möminin iki miniyidir»
378
.
115. Fudayl İbn İyad – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Mömin az
danışar, çox iş görər. Münafiq isə çox danışar, az iş görər. Möminin
danışması hikmətdir, susması təfəkkürdür, baxışı ibrətdir, işi gücü
yaxşılıq etməkdir. Belə olduğu zaman daima ibadət içində olmuş
olursan»
379
.
116. Malik İbn Dinar – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Möminin
misalı harada olursa olsun gözəlliyi yanında olan inci kimidir»
380
.
117. Vəhb İbn Munəbbih – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Mömin
öyrənmək üçün başqalarına qarışar, səhf etməmək üçün sükut
edər, başa düşməsi üçün danışar, rahat və hüzur içində olmaq
üçün tək qalar»
381
.
118. Muhəmməd İbn Munkə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki:
«Allah mömin qulu ilə birlikdə onun uşağını və uşağının uşağını
da qoruyar. Onun evini də ətrafdakı evləri də qoruyar. Mömin qul
376
Buxari 1/95.
377
əl-Bərbəhari «Şərhu Sunnə».
378
İmam Əhməd «Zuhd» 2/238.
379
Əbu Nuaym əl-Əsfəhani «Hiylətul Övliya» 3/98.
380
Əbu Nuaym əl-Əsfəhani «Hiylətul Övliya» 2/377.
381
Əbu Nuaym əl-Əsfəhani «Hiylətul Övliya» 4/68.
Dostları ilə paylaş: |