Fnfsc fnst org
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ticarət və qloballaşma Bu nə deməkdir
- Dünya Ticarət Təşkilatına
- Bu oxucular üçün niyə əhəmiyyətli və maraqlıdır
- Bundan irəli gələrək necə bir tarixçələr yaranır
- III FƏSİL. RƏQƏMLƏR VƏ STATİSTİKA
36 və sərmayədarlar nəçidirlər. Korrupsiya və cinayət barədəki əhvalatlar da çox maraqlidir (
ində edirdilər. O vaxtlar bazarlar və investisiya üzrə bank əməliyyatlari zirvə nöqtəsinə çatdi – Bernie Madoff $50 milyard saxtalaşdirdi. O yüksəkvəzifəli və təcrübəli amerikali sərmayəçisidir). Ticarət və qloballaşma Bu nə deməkdir? İkinci dünya müharibəsindən sonra beynəlxalq siyasətin yaradicilari (amerikalilar və britaniyalilar) anladilar ki
1930-cu illərdə həqiqi savaşda qismən də olsa məsuliyyət daşiyir. On- lar həmçinin inanirdilar ki, yoxsulluq pis siyasətə bais olurdu və Hitler kimi diktatorlar yaradirdi. Onlar hesab edirdilər ki, Beynəlxalq Mali- yyə Sisteminin xaosu, dəyişkən valyuta məzənnəsi bu işlərdə müəyyən rol oynayirdi. Beləliklə, onlar Beynəlxalq Monetar Fondunu, Dünya bankini yaradaraq gömrükxana tarifləri və ticarət üzrə razilaşmalar bağladilar (GATT), həmin razilaşma sonradan Dünya Ticarət Təşkilati- na çevrildi. Onlara bu üç təşkilat dünya iqtisadiyyatini idarə etmək üçün lazimdi ki, nəticədə iki dünya müharibəsindən sonra ticarət və investisiyalara qapini açmaqla sülhü qorumuş olsunlar. Növbəti 40 il ərzində The Gatt bir çox maneənin aşilmasinda nailiyyətli oldu. Həmin maneələr dünya ilə ticarətdə problemlər yaradirdi. Ancaq soyuq müharibə və dünyanin böyük bir hissəsinin kapitalist və antikapitalist ölkələrə ayrilmasi azad bazar iqtisad fiyyatinin yayilmasini əngəllədi. 1980-ci illərdə bu proses davam etdi (“Qloballaşma” kəlməsindən ilk dəfə 1983-cü ildə istifadə etdilər). Çində Deng Xiaoping islahatlari və Berlin divarinin uçurulmasi təximnən 10 il içərisində az qalsin dünyanin hər küncündə bazar iqtisadiyyati nəzəriyyəsinin yayilmasina səbəb oldu. Bu dövrdə bir neçə dəfə maliyyə böhrani baş verdi, an- caq qloballaşma və liberallaşma yenə də genişlənməkdə davam edirdi.
37 Qaydalar bu kimi inanclari əhatə edir: • inkişafda olan ölkələr varli ölkələrdən
etməlidirlər. Bu iş yerləri yaradir və özlərinin inkişaf et- dirə bilmədikləri texnologiyalari və qabiliyyətləri özü ilə bərabər gətirir. Bu ən yaxşi şəkildə kapitalin azad axini və bazarda yerləşmiş valyuta məzənnəsinin köməyi ilə həyata keçirilir. • əcnəbi investorilarla və məhsullarla rəqabət inkişafda olan ölkələrin istehlakçilari üçün malin və xidmətin keyfiyyətini daha da yaxşilaşdirir. • inkişafda olan ölkələr Dünya Ticarət Təşkilatına qoşul- malidirlar. Bunu etmək üçün onlar öz bazarlarini xarici idxalla daha artiq rəqabət aparmaq üçün açmalidirlar və bu öz növbəsində onlarin xarici bazara çixmalarina da imkan yaradir. 2008-ci ildə kütləvi qlobal böhran belə bu siyasətə bağliliğin kökünü qaza bilmədi Bu oxucular üçün niyə əhəmiyyətli və maraqlıdır? Ölkəyə qlobal iqtisadi liberallaşma qədər xarici ölkələrin göstərdiyi təsiri heç nə göstərmir. İş, ənənəvi qabiliyyətlər, mədəniyyət, sosial dəyərlər və s. ola bilsin ki, sürətli inkişaf və ölkənin qlobal rəqabətə və xarici məhsullara, dəyərlərə tabeçiliyi ilə əvəz olunsun. Siyasətin bəzi yaradicisi və köhnə sistemdə maraqlari olan insanlar bunun aley- hinədirlər. Bəzilərinə görə, bu siyasət yoxsulluğun və iqtisadi geridə qalmişliliğa son qoya bilər və xalqa daha keyfiyyətli həyat təklif edə bilər. Bu iki nəzərdən hansi ilə razilaşmağinizin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Bir jurnalist kimi oxucularinizda maraği sezə bilərsiniz. Siz- in üçün, məsələn, yürüdüləcək siyasətlə onun nəticələri arasinda nə kimi əlaqənin olduğunu izah etmək, Los-ajelesdə evlərin qiymətinin ucuzlaşmasi Karayan şaxtasinda işləyən fəhlənin işinin ixtisar olmasi, Bakida ev təmizləyənin ya Tbilisidə keramika istehsal edən zavod 38 fəhləsinin işdən azad olunmasi arasindaki baği açiqlamaq çətin ola- caqdir.
Ən əhəmiyytli tarixçələr siyasətlə bağ lidir: investisiyalari cəlb etmək üçün hökumət nəyi etməyi ya etməməyi planlaşdirir – daha çox idx- alami dəstək verəcək yoxsa ixracatami? ən yaxşi görəcəyiniz iş həmin siyasətin necə işlədiyini və adi xalqin həyatina necə təsir etdiyini ox- ucuya göstərməyinizdir. Yeni iş yerləri yaradilan yaxud da ənənəvi işlərin itirildiyi yerlərə baş çəkin. Turistləri dollarlar gətirdiyi ya ətraf mühiti korladiqlari, alicilarin daha geniş seçimləri olduğu yaxud da ailə tərəfindən idarə olunan mağazalarin və bizneslərin bağlandiği yer- lərə gedi. Bütün bunlari xalqa bilavasitə şahidi kimi xalqin dilində çatdirin.
39 III FƏSİL. RƏQƏMLƏR VƏ STATİSTİKA Rəqəmlər, statistika və spesifik verilənlər biznes tarixçələrində həyati məna daşiyir. Onlardan yayina bilmərik. Onlar, faktiki olaraq, bizim işlərimiz üçün önəmlidir və yeni xəbərlər haqqinda yazilan məqa- lələrə çəki və dəqiqlik aşilayir. Onlardan bizim xeyrimizə necə is- tifadə edəcəyimizi bilməliyik. Məsələn, həmin rəqəmlərdən xəbərləri gözəlləşdirmək üçün istifadə etməyi və ya həmin rəqəmlərdən bizə yaxşi şeyləri vəd etmədiyində necə yayinmali olduğumuzu dərk et- məkdir. Ümumi baxişla, biznes və iqtisadi tarixçələr üçün əhəmiyyətli rəqəmlər həddindən artiq olduğunda bu hədəf auditoriyanin qiciqlan- masina səbəb olur. Gəlin bu misala nəzərə yetirək:
Üç abzasda on alti rəqəm istifadə edilib! Bu auditoriya üçün həd- dindən artiqdir və ən təcrübəli oxucunu belə hürküdür. Deməli fənd budur bir neçə rəqəm elə seçilib siralanmalidir ki auditoriya onu dərk etməkdə çətinlik çəkməsin. Seçim jurnalistə qalibdir.
Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|