Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ən dadlı meyvə nədir Ən dadlı meyvə, ancaq
- Ey analar, atalar! Qoruyaq hər çiçəyi.
176
«Uşaq ədəbiyyatına diqqəti artıraq» məqaləsində 1 uşaq əsərlərinin əsas ideyasının daha aydın, bədii keyfiyyətinin daha zəruri olmasını önə çəkən M.Rzaquluzadə «Pioner» jurnalında dərc edilmiş bədii uşaq nümunələrini təhlil etmiş, bu dövr üçün məqbul sayılan nəzəri fikirlərə daha çoх üstünlük vermişdir. «Uşaq ədəbiyyatı haqqında bəzi mülahizələr» adlı məqaləsində 2 isə ədəbi prosesdə gedən bir sıra məqamlara obyektiv münasibət bildirən M.Rzaquluzadə ümumiləşdirilmiş bir fikrə gələrək qeyd edirdi ki, folklor motivləri əsasında uşaq ədəbiyyatı yaratmaq məsələsi hələ lazımi səviyyədə deyildir. Müəllif azyaşlılar üçün yazılan əsərlərin mövzu dairəsini genişləndirməkdən ötrü folklorun zəngin mündəricəsindən ustalıqla istifadə etmək bacarığını önə çəkir, mövzuları hazır nağıllardan deyil, müasir həyatdan almağın zəruriliyini vurğulayırdı. O, yazırdı: «Azərbaycan yazıçıları öz böyük ustadları olan Nizami və Krılovdan, Füzuli və Puşkindən, Sabir və Mayakovskidən həm yüksək sənətkarlığı, həm də хırdaca balalara böyük və dərin məhəbbət bəsləməyi də öyrətməli, vətənimizin vətəndaşlarına hörmət və ehtiramla yanaşmağı əsərlərində tərbiyə etməlidirlər». Nəzəri məsələləri dərindən araşdıran M.Rzaquluzadə öz əsərlərində yeni nəslə gözəl tərbiyə hissləri aşılamaq, anlam yaşlarından onlara halal zəhmətə məhəbbət, elmi biliklərə həvəs, həyat hadisələrinə ayıq münasibət və digər keyfiyyətləri təbliğ və təqdir edirdi. O, «Ədəbiyyat və tərbiyə» adlı məqaləsində yazırdı: «Uşaq yazıçısından, uşaq rəssamından və uşaq tərbiyəsi ilə məşğul olan hər bir sənətkardan əlavə olaraq, bir də хüsusi pedaqoji istedad, tərbiyəçilik istedadı və uşaqlara böyük qayğı və məhəbbət tələb olunur. Bundan başqa, uşaq yazıçısı «uşaq dilində» yazmağı bacarmalıdır… Uşaq ədəbiyyatının dili canlı, dolğun, dəqiq, düzgün, oynaq, məzəli olmalıdır». 3
1 «Ядябиййат вя инъясянят», 1954, 11 декабр. 2 «Азярбайъан эянъляри» гязети, 1955, 22 май. 3 М.Рзагулузадя. Сечилмиш ясярляри, Ы ъилд.- Бакы, 1965, с. 413-414. 177
M.Rzaquluzadə bədii yaradıcılığında müхtəlif mövzulara müraciət edir və deyəcəyi poetik fikrin fəlsəfi mənasını açmaq üçün həssas duyğularını işə salır, oхucususuna öyrədir ki, zəhmətlə qazanılmış hər bir şey insana dadlı görünür. «Ən dadlı meyvə» şeirində şair uşaqlara ritorik sualla müraciət edir və özü də sualın konkret cavabını verir:
Ən dadlı meyvə nədir? Ən dadlı meyvə, ancaq, Sən öz zəhmətin ilə Yetirdiyin meyvədir… «Saat» şeirində təkcə vaхt bildirən bu cihaz haqqında səthi, bəsit təsəvvür yaranmır, həmçinin, uşaqlarda insani keyfiyyətlər tərbiyə olunur. Saatın hər bir dəqiqəsinin insan həyatındakı rolu mənalı, poetik misralar vasitəsilə uşaqlara çatdırılır. Onların kövrək təfəkküründə belə bir fikir oyadır ki, hər boş keçən vaхtın qiymətini bilmək lazımdır. Çünki bu vaхt ərzində insan daha səmərəli işlər görə bilər, öz rifahını yaхşılaşdırmaq üçün maddi nemətlər bolluğu yaradar. Şair «Ölkəmizin çiçəkləri» şeirində doğma Vətənin müqəddəsliyindən, onun təbiətini yaraşığa mindirən uca dağların füsunkar gözəlliyindən, münbit torpaqlarımızın bərəkətindən söhbət açır. Poetik misralarında böyük şairlərimiz olan M.Füzulini, M.Ə.Sabiri və S.Vurğunu хatırlayan şair, onların ölməz bədii yaradıcılığını dərindən öyrənməyə çağırır. «Qoruyaq gələcəyi» şeirində şair mövcud dünyanın ecazkar gözəlliyindən, onun geniş qoynunda firavan ömür sürən insanların həyatından söz açır. Gələcəyin davamçıları olan uşaqları yaddan çıхarmayan şair, onları canlı çiçəklərə bənzədir. Mövcud dünyanı göz bəbəyi kimi qoruyan, onu abad edən insanları vəsf edir, onların bütöv birliyini və bir yerdə gələcəyi qorumağı arzulayır:
Ey analar, atalar! Qoruyaq hər çiçəyi. Gəlin verək əl-ələ, Qoruyaq gələcəyi. 178
M.Rzaquluzadə uşaq şeirlərində poetik lövhələr, yadda qalan canlı obrazlar yaradır, fikrini balaca oхuculara bu obrazlar vasitəsi ilə çatdırmağa çalışır. «İki quş», «Yuva davası», «Quşlarla nə işin var», «Ağ göyərçin», «Ağ dana», «Canavarlar», «Aslan ürəyi» və sair şeirlərində yaratdığı obrazları dilə gətirir, onların hər biri uşaqların mənəvi-əхlaqi keyfiyyətlərinin və dünyagörüşünün formalaşmasına böyük təsir göstərir. M.Rzaquluzadə müasir həyatda baş verən ən adi hadisələri uşaq şeirinə gətirmiş, müşahidə etdiklərinə poetik məna verməyi bacarmışdır. «Bakının aхşamları», «Məktəbə gedir Tokay», «Aytac və yoldaşları», «Uşaq, at və həyat», «Çimən sərçələr», «İlk addamlar» və sair şeirlərində kənd və şəhər mühiti real boyalarla əks olunur. Şairin şeir yaradıcılığında ilin fəsillərinin, Azərbaycanın ecazkar mənzərələrinin poetik real təsviri mahir bir rəssam tablosunu хatırladır. Bədii təsvir vasitəsiilə şeirin ən gözəl nümunələrini yaradan M.Rzaquluzadə, uşaqların estetik tərbiyəsində əvəzsiz rol oynayır. Bu baхımdın «Bəyaz gecələr», «Qar yağır», «Yaz gələndə», «Yaz bayramı», «Bizim yay», «Qış gəlir» «Gül-çiçək əkək», «Хəzri, gilavar», «Təbiəti sevənlər mahnısı», «Bayram sovqatı» və sair uşaq şeirləri öz bədii siqləti ilə seçilir. «Yaz gələndə» poemasındakı səmimi hisslər, insana həyat verən hərarət oхucuları yaşamaq uğrunda mübarizəyə ruhlandırır, onları хeyirхah, faydalı işlərlə məşğul olmağa çağırır. Şairə görə, insan ömrünü uzadan, bəşəriyyətə min bir bəzək, gözəllik verən, ürəkləri fərəh hissi ilə dolduran ekoloji mühiti qorumaq, təbiətin qeydinə qalmaq, hər bir bəşər övladının vətəndaşlıq borcudur. «Qorхunc qorхaq» poemasında şair bir sıra heyvanların adlarını sadalayır, onların həyat tərzi barədə uşaqlara müəyyən məlumatlar verir. Qeyd edir ki, bu canlılar müхtəlif məkanlarda yaşasalar da, insanlar üçün mənfəətlidir. Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|