GəLƏCƏk kadastr sistemiNİn göRÜNÜŞÜ
Yüklə 494,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ənənəvi kadastrın əsasına aid özəl hüquq
KADASTR 2014 – GƏLƏCƏK KADASTR SİSTEMİNİN GÖRÜNÜŞÜ
24 Torpaq qeydiyyatının 4 prinsipi var: kitabda qeydiyyat yazıları prinsipi; razılaşma prinsipi; aşkarlıq prinsipi; peşəkarlıq prinsipi. [Henssen, 1995].
Qeyd etmək lazımdır ki, bu prinsiplər, prosedurlar və və onların institutları yüz ildən çoxdur ki, müvəffəqiyyətlə fəaliyyət göstərmiş və bu gün də fəaliyyət göstərirlər.
Özəl hüquqa aid olan vəziyyət 3.3 şəklində göstərilmişdir. Ənənəvi kadastrın əsasına aid özəl hüquq
əsaslanıb
100–120% Hüquqların təhlükəsizliyi
Şəkil 3.3 Vaxtilə mövcud olan sistemlər o qədər mükəmməl idilər ki, hüquqların təhlükəsizliyi 100%- dan artıq kimi görünürdü.
Yer kürəsinin artan əhalisi və yeni texnologiyaların inkişafı təbii ehtiyatların və yerin daha intensiv istifadəsinə gətirir. Buna görə də təbii sərvətlərdən mövcud hədsiz istifadədən, yerin məhvindən və zədələnməsindən qorunmaq üçün təbii ehtiyatlardan mütləq istifatə hüququnun məhdudlaşdırılmasına müəyyən ictimai zərurət vardır.
Özəl hüquqda ictimai maraqların özəl maraqlardan üstün olduğu hallarda torpaqların ekspropriasiya ehtimalı artıq nəzərdə tutulmuşdur. Başqa tərəfdən ekspropriasiya sərt və çətin tədbirdir, çünki dövlət hər konkret hala ayrılıqda baxmalıdır. Bu halda dövlət həmin məhdudiyyətlərin qüvvədə olduğu müəyyən zonalar yaratmağa başlayır.
İkinci Dünya müharibəsindən sonra xüsusilə çox ictimai qanunlar dərc edilmişdir. Torpaqdan istifadə, ətraf mühitin qorunması, səsdən müdafiə, tikinti hüququ, təbiəti məhvdən qoruyan qanunlar həmin ictimai qanunların köməyilə tənzimlənmişdir.
Bütün bu qanunların əsası milli konstitusiyalarda qoyulmuşdur. Onlar müəyyən fəaliyyətlərə icazə verilən yaxud qadağan edilən əraziləri müəyyən edirlər. Bu ərazilərin sərhədləri prinsipcə özəl mülklərin sərhədlərindən asılı deyil, lakin onlar torpaqdan istifadəyə təsir edir.
Bu reqlamentasiya ictimai qanunların mülkiyyət hüquqlarına birbaşa təsirini göstərir, amma reqlamentasiya rəsmi qeydiyyatın bir hissəsi olmadığı üçün prinsipial deyil. Baxmayaraq ki, əksər hallarda sahiblik hüququnun və məhdudiyyətlərin təyini prosesinin dəqiq çərçivəsi olur, amma nəticələr barədə ictimayyətə heç bir məlumat verilməmişdir. Belə ərazilərin müvafiq xəritələri qanun külliyatının yaranması vaxtı qanun layihələrinin təsdiq edilməsindən əvvəl tərtib Saziş yolu ilə sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi Sərhədlərin yoxlanması prosesi Hüquqların yoxlanması prosesi Qeydiyyat KADASTR 2014 – GƏLƏCƏK KADASTR SİSTEMİNİN GÖRÜNÜŞÜ
25 edilir. Nəticədə belə sənədləşdirilmə müvafiq dövlət strukturlarında saxlanır. Maraqlanan vətəndaşlar və ya təşkilatlar mülk barədə məlumatları hüquq registrlərində tapa bilərdilər. Hüquqi situasiyanın nəticəsi olaraq və öz növbəsində yuxarıda göstərilmiş ərazilərin müxtəlif təşkilatlarla demarkasiyasının özəlliklərindən irəli gələrək, başqa hüquq və məhdudiyyətlər barədə məlumat almaq üçün onlar çoxlu səy göstərməli idilər. Əgər vətəndaşlar müəyyən torpaq sahəsinə aid hüquqi situasiyanı bütünlüklə müəyyənləşdirməyiblərsə, onda onlar torpaqdan istifadəyə və onun planlaşdırılmasına xərclədikləri pul və ya vaxtlarını itirmək təhlükəsinə atıblar. Bu sual ilə bağlı situasiya cədvəl 3.4-də göstərilib.
qurulmuş kadastr İctimai hüququn təsiri
100–120% Hüquqi müdafiə 0%
Şəkil 3.4
İctimai hüququn köməyilə hüquqların sərhədləri və məhdudiyyətlərin təyini prosesi razılıq prinsipinə uyğun gəlir və demokratik qaydalara əməl edir. Lakin bu halda təsdiq edilmiş sərhədlər yoxlanılmır, hüquqlar yoxlanılmır, rəsmi hüquq registrində qeydiyyat aparılmır. Qeydiyyat, ixtisaslaşma və aşkarlıq prinsipləri pozulur.
Eyni zamanda kadastr üzərindı qurulmuş qeydiyyat sistemindəki hüququn təhlükəsizliyi özəl hüquq üçün 100%-dən çox və ictimai hüquqların məhdudlaşdırılması üçün 0% olur.
Özəl və ictimai hüquqdan başqa ənənəvi hüquqların qüvvədə olduğu bir sıra dövlətlərdə üçüncü bir kateqoriya mövcuddur. Üçüncü kateqoriya üçün belə ərazilər mülkiyyət və torpaqdan istifadə hüquqları nəsildən keçmə prinsipi ilə təyin olunur. Bu halda üçüncü kateqoriya o biri ikisindən (özəl və ictimai sahiblik hüququnun və məhdudiyyətlərin təsir dairəsi kimi sahələrdən) üstün ola bilər və bu halda təbii sərvətlərin qeyri-məhdud istismarı mümkündür. Hüquqi müdafiə ehtiyacı yaradan belə hüquqlar əsasən adi yolla sənədləşdirilmir.
aspektlərinə uyğun sənədləşdirilməlidir. ”Kadastr 2014” mövcud olan vəziyyəti şəkil 3.5-də göstərildiyi kimi dəyişəcək.
Sazişə əsaslanmış sərhədlərin təyini
Sərhədlərin yoxlanması prosesi Hüquqların yoxlanması prosesi Qeydiyyat Siyasi məsələlərin köməyilə
sərhədlərin təyini
Yüklə 494,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|