GəMİ daxiLİ yanma

Ətraf mühitin təzyiq və temperaturu. Doldurma (sorma) prosesinin sonundakı təzyiq

Üstəlik üfürməsiz mühərriklərdə silindrə daxil olan hava birbaşa atmosferdən sorulur. Ona görə də bu mühər-riklər üçün ətraf mühitin təzyiq və temperatu elə normal atmosfer şəraiti üçün qəbul olunur. Yəni, üstəlik üfürməsiz mühərriklərdə

sorma prosesini hesabladıqda ətraf mühitin təzyiqi T₀=293 K götürülür.
^p₀ = 0,1 MPa, temperaturu isə

Üstəlik üfürməli mühərriklərdə isə hava kompressorda sıxıldıqdan sonra
silindrə daxil olduğuna görə bu mühərriklər üçün ətraf mühitin təzyiq və temperaturu kimi kompressordan sonrakı təzyiq (p_k) və temperatur (T_k) qəbul edilir. Qeyd etmək lazımdır ki, bəzi hallarda kompressordan çıxan hava aralıq soyuducusunda soyudulduqdan sonra mühərrikin silindrinə verilir. Belə olduqda ətraf mühit parametrləri kimi aralıq soyuducusundan sonra yerləşdirilən resiverdəki təzyiq (p_s) və temperatur (T_s) qəbul olunur.
Kompressordan sonrakı təzyiq üstəlik üfürmə dərəcə- sindən asılı olaraq aşağıdakı kimi qəbul edilir:

1. 
   Aşağı təzyiqli üstəlik üfürməli mühərriklər üçün-
   

p_к  1,5p ₀ ;

2. 
   Orta təzyiqli üstəlik üfürməli mühərriklər üçün- p_к  (1,5  2,2)p₀ ;
   

3. 
   Yüksək təzyiqli üstəlik üfürməli mühərriklər üçün-
   

p _к  2,2p ₀ .

Bu halda kompessordan sonrakı temperatur (T_k) isə aşağıdakı düsturla təyin edilir:

n_k 1
 p_k  ^nk

(3.1)

Т _к  Т ₀ ^{ } , К
 ^p0 
burada n_k- kompressorda havanın sıxılmasının politrop gös-təricisidir.
Üfürmə nasoslarının növündən və soyudulma dərəcə-sindən asılı olaraq n_k
aşağıdakı hədlərdə qəbul edilir:

1. 
   Porşenli üfürmə nasosları üçün -
   

n_к  1,4 1,6 ;

2. 
   Həcmi üfürmə nasosları üçün -
   

n_к  1,55 1,75 ;

3. 
   Oxboyu və mərkəzdənqaçma üfürmə nasosları üçün -
   

n_к  1,4  2,0 .

4 taktlı dizel mühərrikində doldurma prosesinin sonundakı təzyiq aşağıdakı kimi təyin edilir.

Burada
P_a  P_s  P_a

P_a -sorma traktındakı təzyiq düşküsüdür.
(3.2)

Bu təzyiq itkisi aşağıdakı düsturda təyin olunur:

2
P_a  (

• 
  ^ξ _sor ^{) }
  

 ² sor



s
2
  10^6
, MPa (3.3)

Burada  -sorma traktında hava axınının sürətinin azalmasını nəzərə alan əmsal;

ξ _sor -sorma traktının ən dar keçidində (adətən sorma klapanlarında)

qazodinamik müqavimət əmsalıdır:
( ²  ξ )  2,5  4,0
hədlərində qəbul edilir;

sor
_sor -sorma traktında hava axınının sürətidir:
_sor  50 130m / san
hədlərində

qəbul edilir; P_s -resiverdəki havanın sıxlığıdır:


P 10^6

s
_{P } s
kq / m³
(3.4)

T_s  R_h

Burada T_s resiverdəki havanın tempraturudur:

T_s  273 t_ds  (15  20) , K (3.5)


t _ds -dəniz suyunun tempraturudur.
R_h- havanın xüsusi qaz sabitidir:

R

μ
R_h  ,
h
C


кq  der
(3.6)

burada


R  8315
C


kq  der

-universal qaz sabiti;

_h  28,96


кq кmol


- havanın mol

çəkisidir.

Müxtəlif tip mühərriklər üçün doldurma prosesinin sonundakı təzyiq aşağıdakı hədlərdə qəbul edilir.

1. 
   4 taktlı üstəlik üfürməsiz dizellərdə- P_a  (0,8  0,9)P₀
   
2. 
   4 taktlı nadduvlu dizellərdə - P_a  (0,9  0,96)P_s
   
3. 
   2 taktlı dizellərdə - P_a  (0,96 1,12)P_s
   

3. 
   Qalıq qazların təzyiq və temperaturu
   

Sorma (doldurma) prosesinin başlanğıcında mühər-rikin silindrində yanma kamerasında həmişə müəyyən miqdarda qalıq qazlar və yaxud yanma məhsulları qalır. Bu qalıq qazlarını təzyiqi klapanların sayından və yerləşmə-sindən, sorma və xaric sistemlərinin müqavimətindən, qaz-paylama fazalarından, üstəlik üfürmə sistemindən, mühərrikin sürətindən və yükündən, soyutma sistemindən və bir çox başqa amillərdən asılı olaraq seçilir.
Üstəlik üfürməsiz mühərriklər üçün qalıq qazların təzyiqi (p_r) aşağıdakı hədlərdə qəbul olunur:

p_r  (1,05 1,25) p₀

(3.7)

p_r-in böyük hədləri yüksək dövrlər sayına malik mühərriklər üçündür.

Qeyd etmək lazımdır ki, üstəlik üfürməli və xaric qazları birbaşa atmosferə buraxılan mühərriklər üçün də qalıq qazların təzyiqi (2.7) ifadəsinin köməyi ilə qəbul edilə bilər. Lakin, qaz turbinli üstəlik üfürməli mühərriklər üçün qalıq qazların təzyiqi aşağıdakı kimi seçilir:

p_r  (0,75 0,98) p_к
(3.8)

Mühərrikin dövrlər sayı azaldıqca qalıq qazların təzyiqi də nəzərə çarpacaq dərəcədə azalır. Odur ki, aralıq sürət rejimlərində qalıq qazların təzyiqi aşağıdakı düsturla təyin edilə bilər:

r 0 p
p  p (1,035  А 10^8  n² ),

N
10⁸
(3.9)

р

N

0
burada
А_п  ( p_р
1,035p₀ )  _p
 n²  ^;
p -mühərrikin nominal iş rejimində qalıq
Н

qazların təzyiqidir, MPa (2 və 3 ifadələrinə əsasən seçilir); n_N - nominal iş rejimində mühərrikin dövrlər sayıdır, dəq^-1.
Mühərrikin növündən, onun sıxma dərəcəsindən, dövrlər sayından və hava artıqlıq əmsalından asılı olaraq qalıq qazların temperaturu (T_r) aşağıdakı hədlərdə seçilir:

Qığılcımla alışdırmalı mühərriklər üçün - Т_r
Dizel mühərrikləri üçün - Т_r  600 900 К ;
 9001100 К ;

Qaz mühərrikləri üçün - Т_r
 7501000 К .

4.