00 film k 05 giris

124
(2005, Radikal) diyor Eflk›ya ve flimdilik son filmi Gönül
Yaras› ile daha trajik öyküler çerçevesinde geri döndü¤ü
Do¤u için.
Bu anlay›fl Turgul’a 1982’de ‹lyas Salman’›n baflrolü
üstlendi¤i Sinan Çetin filmi Çiçek Abbas ve 1986’da fiener
fien’in baflrolü üstlendi¤i Nesli Çölgeçen filmi Zü¤ürt
A¤a Turgul’a Antalya Film Festivali’nde senaryo dal›nda
Alt›n Portakal kazand›rd›. 
Fetifl oyuncusu fiener fien ile Turgul’un ba¤› Zü¤ürt
A¤a ile kuruldu demek yanl›fl olmaz. Di¤er filmlerde de
fien yard›mc› oyuncu olarak hep rol ald›. Ama baflrolün
a¤›rl›¤› Turgul-fien iliflkisinin potansiyelini ortaya ç›kard›.
Bu filmde Güneydo¤u Anadolu’daki feodal sistem,
Yeflilçam gelene¤indeki gibi ac›mas›z, servet ve flehvet
düflkünü a¤a tipinin aksine saf, iyi niyetli, afl›k olabilen,
dolay›s›yla iktidar› k›r›lgan bir a¤a ç›kart›r ortaya. Kurnaz
bir köylü sayesinde de “a¤a” servetini ve iktidar›n› yitirip
“zü¤ürt” kal›r. Köyden kente göç etme zorunlulu¤u
do¤ar… 
Turgul’un ilk yönetmenlik denemesi yine Arzu Film
yap›mlar›ndan tan›d›¤› Müjde Ar’a beyazperdedeki en iyi
performanslar›ndan birini verme olana¤› yaratt›. Turgul,
ünlü flair Ahmet Muhip D›ranas’›n sevilen fliiri “Fahriye
Abla”dan bir film ç›kard›. fiairin dizelerindeki gibi komflu
k›z› Fahriye Abla’n›n çocuk kalbiyle kap›l›nan cazibesini
ve talihsiz yaflamöyküsünü görüntülere aktard›. 
1987 y›l›nda ikinci filmi Muhsin Bey ile baflyap›t›n›
verdi Yavuz Turgul. fiener fien’in Türk Halk ve Sanat
müziklerinin icras›na ba¤l›, arabesk furyas›n› reddeden,
piyasa koflullar›na ayak uyduramayan müzik yap›mc›s›
karakteri Muhsin Bey, seksenler Türkiye’sini simgeleyen
önemli figürlerden biri haline geldi. Turgul, köyden gelip
kaset yapmaya çabalayan Ali Nazik (U¤ur Yücel)
arac›l›¤›yla göçün kültürde yozlaflmay› körükledi¤i
mesaj›n› verdi. Muhsin Bey, gelene¤in ve zarafetin;
Ali Nazik, köylülü¤ün ve f›rsatç›l›¤›n simgesi oldu.
Bir noktaya kadar omuz omuza giden ve doland›r›c›l›k
s›n›r›na dayanan Muhsin Bey - Ali Nazik iliflkisi
koptuktan sonra; art›k Beyo¤lu’nun ara sokaklar›na
s›k›flm›fl olan hakiki ‹stanbullu bir hayat tarz›n›n
taflradaki naifli¤i koruyamay›p gösteriflçi ve iflgalci bir
niteli¤e bürünen taflral› kültür(süzlü¤)üne yenik
düflüflünü belgeledi.
Böylesi güçlü ve sevilen bir yap›t›n yükünü, Turgul ve
fien birlikte bütün çal›flmalar›nda tafl›d›: “Muhsin Bey’den
sonra biz iki film yapt›k, ikisinde de baflka baflka filmler
ç›kt› ama insanlar Muhsin Bey’i bekliyordu. Ve ‘Muhsin
Bey gibi de¤il’ dediler! Muhsin Bey beklentisini ancak
Eflk›ya k›rd›. Ama bunu da tehlikeli buluyorum, çünkü
özgürlü¤ünüzü elinizden al›yorlar. Bizim her türlü fleyi
yapabilmemiz, her türlü yola girmemiz laz›m. Ç›kmaz
sokaklara bile girebilmemiz laz›m ama giremiyoruz. (…)
Bu kadar ba¤›ml›l›k iyi de¤il. Biz çok farkl›, çok deneysel,
çok farkl› alanlarda irkiltici filmler de yapabilmeliyiz”.
(2005, Sabah)
Bu ba¤lamda Gölge Oyunu (1992) Turgul’un en özgür,
USTALARA SAYGI
TRIBUTES
YAVUZ TURGUL
Alin Taflç›yan
“Benim hiçbir filmimde ‘Bu bir Yavuz Turgul filmidir’
yazmaz. Hayatta en nefret etti¤im fleylerden biridir. Aflk
Filmlerinin Unutulmaz Yönetmeni’nde ‘Bu bir Haflmet
Asilkan filmi olacakt›r’ denmesi de bunun parodisidir. Bir
böbürlenme hali hissederim bu cümlede” (2001, Aktüel).
Yavuz Turgul, yönetmen olarak toplam alt› sinema
filmine imza atm›fl olmakla birlikte Türk sinemas›n›n
ustalar› aras›nda yer ald›¤› için böbürlenebilir en
az›ndan. Alt› filmden biri, yap›lan hemen her ankette
Türk sinemas›n›n en iyi on filmi aras›nda say›lan Muhsin
Bey, bir baflkas› ise yetmiflli y›llar›n sonunda yaflanan
krizden sonra doksanlarda izleyiciyi salonlara geri
döndüren Eflk›ya’d›r. Bu k›sac›k filmografi, bir “en iyi”, bir
“en popüler” içerir ki, bu bile bafll› bafl›na baflar›d›r. 
1946 ‹stanbul do¤umlu Yavuz Turgul, asl›nda
sinemaya oldukça geç bafllad›. ‹stanbul Üniversitesi
‹ktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü’nden mezun
olduktan sonra y›llarca mesle¤ini icra etti. Özellikle Ses
dergisinde, merhum sinema yazar› Erman fiener’in de
dahil oldu¤u bir kadroda çal›flt›. Onun kalemini haber ve
röportajla keflfedip do¤rudan sinema üretimine aktaran
ise Yeflilçam içinde bir ekol oluflturan Arzu Film ve
yönetmen Ertem E¤ilmez oldu. 1976 y›l›nda, otuz
yafl›nda Arzu Film’de senarist olarak ifle bafllad› Yavuz
Turgul. Filme çekilen ilk senaryosu, bir Kemal Sunal
komedisi olan Tosun Pafla idi. 1978 y›l›nda, yine Kartal
Tibet’in yönetti¤i, baflrollerini Türkan fioray ve Bulut
Aras’›n paylaflt›¤› Sultan adl› filmin senaryosuyla hemen
dikkat çekti. Türk sinemas›n›n diva’s› Türkan fioray’›n
beyazperdede canland›rd›¤› karakterler aras›nda en çok
sevdiklerinden biri Sultan’d›r…
Turgul’un özellikle mizaha yatk›n oldu¤u ve erkek
oyunculara genifl olanak tan›yan karakterler
oluflturmadaki baflar›s›, onu Arzu Film’in starlar›na
özel senaryolar yazmaya teflvik etti. “Bir filmi film yapan,
ona hayat veren, elbette oyunculard›r”, diyen Turgul,
bu anlay›fl› do¤rultusunda yap›tlar verdi. Kemal Sunal ve
‹lyas Salman filmlerinin, Do¤u’da geçen ya da Do¤ulu
karakterlerin ‹stanbul’daki serüvenlerini konu alan
grotesk mizahl› senaryolar›n› yazd›. 
Turgul, “Do¤u, özellikle Güneydo¤u, bir kere
çat›flmalar›, çeliflkileri kendi içinde çok yaflayan bir yöre.
Ayr›ca insanlar› göç ediyorlar ve mekân de¤ifliklikleri
yüzünden de büyük ç›kmazlar›n içine giriyorlar. Bu
anlamda sinema için çok iyi bir malzeme oluflturuyor”,

---