00 film k 05 giris

S‹NEMANIN ÇILGIN YARATICILARI: JOHN WATERS
THE ECCENTRICS OF THE CINEMA: JOHN WATERS
Tarz›, anlatt›¤› öyküleri veya cesareti yüzünden farkl› bir
ün kazanm›fl bir sinemac›y› mercek alt›na yat›ran bu
bölümde bu y›l, Amerikan zevksizli¤inin ve varofl sömürü
sinemas›n›n kral›, yönetmen, yazar ve foto¤rafç› John
Waters, sapk›n, fetifl merakl›s› ve kitsch karakterlerinin
bolca ifllendi¤i baflyap›tlar›yla izleyece¤iz. 
Featur›ng a f›lmmaker legendar›ly notor›ous for h›s or
her style, stor›es or boldness, th›s year, ›n th›s sect›on
the k›ng of Amer›can d›staste and suburban explo›tat›on,
d›rector, author and photographer John Waters w›ll be
on screen w›th outstand›ng masterp›eces dep›ct›ng h›s
perverted, fet›sh›st›c, and k›tsch characters.

---

1950’lerin sonu ile 1960’lar›n bafl›ndaki Amerikan
toplumunun içinde debelendi¤i yapay mutlulu¤unu ve
y›k›lan masumiyetini resmediyor. “‹ki yüzlülü¤ü, ihtiyac›
olana b›rak›yorum” diyor. Uyuflturucu, travestiler,
kürtaj veya din; onun vizyonunda hiçbir fley tabu de¤il.
Seyirciden de bir o kadar bildik seyirlik anlay›fl›n›
de¤ifltirmesini ve tabular›n› y›kmas›n› talep eden filmler
bunlar. ‹lk dönem filmleriyle birlikte “Kusmuk Prensi”
olarak da an›lmas› bofluna de¤il. Bir “trash” baflyap›t›
kabul edilen ve belki en ünlü filmi diyebilece¤imiz Pink
Flamingos veya Female Trouble örne¤in, al›fl›k olmayanda
önce göz sonra da mide bölgesinde hafif rahats›zl›¤a
mahal verebiliyor. Bu s›nav› geçen seyircinin ödülü ise
eflsiz. Bu yabanc›laflt›rma efektinin ard›nda, kendi
“küçük” dünyam›z›n son derece ak›ll›ca, duyarl› ve komik
bir yorumunu keflfetmenin hazz› yaflan›yor. 
Gerçi Hairspray’deki mülayim yaklafl›m› ve 1980’lerin
sonundan itibaren genifl kitlelere ulaflmas› hali her ne
kadar tart›fl›lsa da keskinli¤ini korudu¤u, ancak mevzuyu
belki biraz daha incelikli ele ald›¤› söylenebilir. Hatta
olay› tersinden yorumlamak da mümkün. Y›llard›r kendi
bildi¤ini okuyarak sinemas›n› ortaya sunan John Waters’›
dünya seyircisi ancak yakal›yor. 
22 Nisan’da yani bu festival ay›nda 59 yafl›na bas›yor.
Demek ki eline kameray› al›p mahalledeki yafl›tlar›yla
olup biteni kaydedip ard›ndan da ilk k›sa filmi Hag in a
Black Leather Jacket’i çekti¤inde henüz 18 yafl›ndaym›fl.
1964 tarihli bu siyah-beyaz filmin k›sa olmas›n› parasal
zarurete ba¤l›yor kendisi. 8mm format›ndaki bu filmleri
çal›p saklamak zorunda kald›¤› da ayr› bir flehir efsanesi.
Yak›n dostu ve oyuncusu Mary Vivian Pearce ile
beyazperdede uzun sürecek bu ilk çal›flmas›n› “Siyah
adam ile beyaz kad›n›n dü¤ün töreni iflte”, diyerek
özetliyor. “Çöp kovas›na koydu¤u kar›s›n› s›rtlay›p etrafta
dolaflt›rarak e¤leniyor. Ku Klux Klan üyesi ›rkç›lar› da
partide.” Çok az kiflinin gördü¤ü bu filmle birlikte
ard›ndan gelen Roman Candles ve Eat Your Makeup da
hiç genel da¤›t›ma ç›kmad›¤› için John Waters’›n
anlatt›klar›yla yetinmek durumunday›z. Zaten kimselere
göstermeyip bizzat kilit alt›nda tutu¤u söylenen bu
filmleri gören az›nl›¤›n yorumlar›yla olay›n bir ‘efsane’
boyutu kazanmas› da kaç›n›lmaz tabii ki.
John Waters deyince “alter-egosu” say›labilecek
“Divine” ile bafllamak gerekiyor asl›nda. Zaten 1964’teki
ikinci k›sa filmi Roman Candles, onun Divine ve Mink
Stole ile birlikte ilk çal›flmas›. Waters’›n “terörist
travestisi” ve favori aktörü, dev bir istakoz taraf›ndan
tecavüz edildi¤i Multiple Maniacs’tan köpek d›flk›s› yedi¤i
Pink Flamingos’a kadar dokuz ayr› Waters filminde rol
al›yor. 1988’de Hairspray’in vizyona girmesinden k›sa bir
süre sonra yaflam›n› kaybeden Divine’›n ölümünü a¤›r
yaflayan John Waters’›n “Bir dönem sona erdi”, dedi¤i
söyleniyor. 
O döneme dönersek; 1965 tarihli ilk 16 mm film
çal›flmas› Eat Your Makeup’ta âfl›¤›yla birlikte mankenleri
kaç›r›p onlar› kendilerine modellik etmeleri için
S‹NEMANIN ÇILGIN YARATICILARI: JOHN WATERS
THE ECCENTRICS OF THE CINEMA: JOHN WATERS
JOHN WATERS
B‹R KÜLT F‹GÜR: JOHN WATERS
TERÖRÜN S‹NEMA HAL‹
Esin Küçüktepep›nar
“‹ktidar, kötü sinemay› cezaland›ran halk›n
olmal›!”
Lakaplar› muhtelif de kendisi ziyadesiyle tek ve
özgün.
Amerikan yeralt› sinemas›n›n en yarat›c›
sanatç›lar›ndan. Yazar, yönetmen, senaryo yazar›,
foto¤raf sanatç›s›. Bazen aktör olarak da ummad›¤›m›z
anda karfl›m›za ç›kan John Waters’tan söz ediyoruz.
E¤lenmeyi pek seviyor, mesela Seed of Chucky / Bebek
(2004) adl› korku filminde “yalaka magazinci” rolünde
karfl›m›za ç›kt›¤›nda, bizi de e¤lendiriyor.
Yaln›zca “Trash’in babas›” yak›flt›rmas›yla an›ld›¤›
sinemas›yla de¤il, yaklafl›k 40 y›ld›r de¤ifltirmedi¤i
imaj›yla da flahs›na münhas›r. Aksesuar gibi
kondurdu¤u ince b›y›klar›, Adams Ailesi’nin “ayd›nl›k”
yüzlü versiyonundaki k›l›¤›yla tan›yoruz onu
foto¤raflar›ndan. Kendini karikatürize ederek “persona”
oluflturan nadir bir insan. ABD’nin kültür ve deniz
ticareti zengini Baltimore kentinden. Lise ça¤lar›nda yol
açt›¤› pat›rt›lardan ötürü terapiste götürülmesi tavsiye
ediliyorsa da kendisi tedaviyi kameraya sar›lmakta
buluyor. Üst orta s›n›f Katolik bir ailenin ciddi ölçüde din
e¤itimi alm›fl çocu¤u olarak tam da orta s›n›f yaflam
biçimini, aile de¤erlerini, sosyal kurumlar›, içinde
büyüdü¤ü çevrenin yaflam tarz›n› k›yas›ya elefltirerek
“yeralt›na” inmesini, manidar biçimde, “Her fley özüne
döner” sözüyle yorumluyor. 
Amerikan zevksizli¤inin kral› John Waters için çok fley
söylenebilir de günümüz Amerikan ba¤›ms›z
sinemas›n›n kendisine çok fley borçlu oldu¤unu
hat›rlatmadan geçmek olmaz. Cüretkâr bir pespayelikten
fazlas›yla nasibini alm›fl filmleri, flimdi bile hâlâ izleyicide
hafif bir flok durumu yaratabildi¤ine göre döneminin ne
denli ötesinde, bir “öncü” sinemac› oldu¤unun, muteber
ahlak›n da dön dolafl yerli yerinde durdu¤unun
göstergesi adeta. 
Multiple Maniacs ya da Pink Flamingos gibi filmleriyle
Amerikan kültürünün içsellefltirdi¤i “kötü zevk”i estetik
ve mizahla öylesine sembollefltiriyor ki tüm o pislikler,
fetifller ve türlü sapk›nl›klar e¤lenceli bir dille yap›lm›fl “iyi
huylu” sivri elefltiriler olarak yerini buluyor. Bu flafl›rt›c› ve
nefleli filmler arac›l›¤›yla esasen seyirciye sundu¤u da bir
dönemin göz alan “parlak” yüzeyini kaz›mak. 
134

---