Ağarəhim Əsərlər
75
lının ―Ananın səsi‖ hekayəsində
Düşmən vətəni parçalayırdı
cümləsində
düşmən
Azərbaycana soxulan xarici,
yadelli qəsbkarla-
rın əvəzində işlənmişdir. Yaxud,
İnsan hər şeyi gərək ağılla fikir-
ləşsin
cümləsində
insan
insanları sözünü əvəz etdiyindən sinekdo-
xadır. Ona görə də məzmunun düzgün müəyyənləşdirilməsi baxı-
mından şagirdlərin diqqəti bu ideyanı açan cümlələrə yönəldilməli-
dir. Tutaq ki, IV sinifdə mətn
daxilində
Şagirdin əsas işi dərs oxu-
maqdır
cümləsi işlənmişdir. Müəllim uşaqların diqqətini həmin
cümləyə yönəldərək:
— Uşaqlar, burada
şagird
və
şagirdlər
sözündən hansını işlət-
mək daha münasibdir?
Onlar cümləni bir də nəzərdən keçirirlər. Lakin bir-birinin əksi
olan cavablar verirlər. Bundan sonra şagirdlərə başa salınmalıdır ki,
bu cümlədə söhbət tək bir şagirddən deyil,
ölkəmizdə təhsil alan
bütün şagirdlərdən gedir. Ona görə də burada
şagird
sözü əvəzinə
şagirdlər
işlətsək məzmuna heç bir xələl gəlməz.
Dilimizdə elə sinekdoxalar vardır ki, metonimiyaya çox bənzə-
yir. Ona görə də bir qədər mürəkkəb təbiətli sinekdoxaların seçil-
məsinə və onlar üzərində işə diqqətlə yanaşılmalıdır. Məsələn,
B.Vahabzadənin ―Müəllim‖ şeirindən götürülmüş:
Ey hörmətli
müəllim
Hər könüldə yerin var.
Hər kənddə, her şəhərdə
Sənin meyvələrin var.
bəndində
Dostları ilə paylaş: 
