Az ərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ az ərbaycan diLLƏr universiteti Kİfayət ağayeva abş-da gender

ABŞ-da gender m
əsələləri
113
kimi baxdıqları üçün  uyğun statuslar da sosiologiyanın termin-
lərinə görə verilmişdir. Bundan başqa gender davranışın effekti 
hər zaman sosial olmuşdur. Buna görə də, qadının tibbdə gender 
statusunun sosial xarakteri bütünlükdə onun sosial statusu ilə uy-
ğun gəlməyə bilər. Əslində, bu, düzgün yanaşma deyildlir. Qadın 
başlanğıcın fiziologiyasını həmişə sosial olduğu kimi, qadının hər 
hansı bir sosial portreti, hər hansı bir sosial davranışı da, hər za-
man onun gender mahiyyəti ilə təyin olunur. 
  
Ədəbiyyat:
İngilis dilində 
1. Allen L.S., and R.A. Gorski,“Sexual Orientation and the Size 
of the Anterior Commissure in the Human Brain”, Procee-
dings of the National Academy of Sciences 89:7 199-7202, 
1992
2.  Baker S. W., 1980, “Biological Influences on Human Sex and 
Gender”, 6:80-96 

3.  Brooks-Gunn  J.,  and W.S.  Matthews,  “He  and  She”,  Eng-
lewood  Cliffs.  Nj:  Prentice-Hall,  1979
4. Chisler J.C. and K.B. Levy, “The Media Construct a Mens-
trual Monster: A Content Analysis of PMS Articles in the 
Popular Press”, Women and Health, 1990, 16:89-104

5. Diamond M.A., “Sexual Identity: Monozygotic Twin Reared 
in Discordant Sex Roles and BBC Folllow-Up”, Archives 
of Sexual Behaviour 1982, 11:181-186 
6.  Eagan  A.,  “The  Selling  of  Premenstrual  Syndrome”,  Ms., 
1983 October: Pp. 26-31 6. Fausto-Sterling A., “Myths of 
Gender”, New York: Basic Books, 1985, Pp.78-90. 

7.  Harrington  A.,  “Medicine,  Mind,  and  the  Double  Brain.” 
Princeton.  Nj:  Princeton  University  Press,  1987

8. Giovannini M.J., “The Relevance of Gender in Postpartum 
Emotional  Disorders”,  in  T.L.  Whitehead  and  B.V.  Reid 

---

Ki̇fayət  Ağayeva
114
(Eds),  and  Social  Issues.  Urbana:  University  of  Illinois 
Press,  1991,  Pp.  209-231 
9. Glass R., “Some Fear Abuses in Premenstrual Tension Deci-
sions”, Philadelphia Inquirer, January: 8C, 1982
10. Golub S., “Periods: From Menarche to Menopause.” New-
bury Park, CA: Sage, 1992
11. Gorman C., “Sizing Up the Sexes”, Time 20 January, 1992, 
Pp, 42-51 

12. Hoyenga K.B. and Hoyenga K.T., “Gender-Related Diffe-
rences”, 
Boston: Allyn and Bacon, 1993
13.  Kemper  T.D.,  “Social  Structure  and  Testosterone”,  New 
Brunswick:  
Rutgers  University  Press,  1990
14. McLaren. A., “What Makes a Man a Man?” Nature 346:216-
17, 1990
15.  Moir A.  and  D.Jessel,  1989,  “Brain  Sex”,  London:  Carol 
Publishing Group 

16. Money J., and A.A.Ehrhardt,1972 “Man and Woman, Boy 
and Girl”, 
Baltimore: Johns Hopkins University Press. 

17. Parlee M.B. “Changes in Moods and Activation Levels Du-
ring 
the Menstrual Cycle in Experimentally Naive Subje-
cts”, Psychology of 
Women Quarterly, 7: 119-131, 1983
18.  Ripper  M.,  “A  Comparison  of  the  Effect  of  the  Menstru-
al Cycle 
and the Social Week on Mood, Sexual Interest, 
and SelfAssessed Performance”, Pp. 19-33 in D.L. Taylor 
and N.F. Wood (Eds), “Menstruation, Health, and Illness”, 
New York; Hemisphere, 1991
19. Sperry R., “Some Effects of Disconnecting the Cerebral He-
mispheres”, Science, 217: 1223-1226, 1982
20. “SRY gene”, US National Library of Medicine, 2015, Pp. 
1-5
21. Vrazo F., “PMS: Its Misery and Its Mystery”, Phildelphia 
Inquirer, 19 June, 1983
22.  Walsh  C.,  and  C.L.  Cepko,  “Widespread  Dispersion  of 

---

ABŞ-da gender m
əsələləri
115
Neuronal Clones Across Functional Regions of the Cereb-
ral  Cortex”,  Science  255:434-440,  1992
23. Winter, J.S.D., Faiman, C., and Reyes, F.I. (1977): In: “Morp-
hogenesis and malformations of the genital system”, edited 
by R.J. Blandau, and D. Bergsma, pp. 42-58. A. Liss, New 
York.
24.  Witelson  S.F.,“Hand  and  Sex  Differences  in  the  Isthmus 
and Genu of the Human Corpus Callosum: a Postmortem 
Morphological  Study”,  Brain  112:799-835,  1989

---

Ki̇fayət  Ağayeva
116
IV FƏSİL 
ABŞ-da təhsil və gender
T
əhsil  nədir?  Sadə  dillə  ifadə  etsək,  bu,  məktəb  və 
digər  təhsil  müəsisələrində  əldə  olunan  sistematik 
instruksiya  prosesidir.  Başqa  sözlə,  təhsil  -    təlim 
və tərbiyə üçün nəzərdə tutulan yeganə məqsədyönlü prosesdir 
ki, bu da özündə elm, bacarıq, vərdiş, dəyərlər sistemi, fəaliyyət 
təcrübəsi və səriştəliliyi ehtiva edir (Александрова О.А., 2005: 
83-4). Daha geniş anlamda təhsil “şəxsiyyətin ağlı, xarakteri və 
fiziki xüsusiyyətlərinin formalaşması...” prosesidir (Гавров С.Н., 
2008: 22-3). Sosial proqres kontekstində isə insan təhsili sayə-
sində bütün həyatı boyu təbiətə və insanlara olan münasibətini 
dəyişir. İnsanın bir şəxsiyyət kimi formalaşmasında, inkişafında, 
cəmiyyətdə yerini tapmasında təhsilin əlahiddə rolu vardır və təh-
silin səviyyəsinə, keyfiyyətinə uyğun olaraq cəmiyyət formalaşır. 
Təkcə şəxsiyyətin deyil, dövlətin, cəmiyyətin, ölkənin də taleyi 
düzgün tərbiyə və mükəmməl təhsildən çox asılıdır. Belə ki, təh-
sil hər bir dövlətin, millətin, cəmiyyətin, insanın həyat və fəaliy-
yətinin ən mühüm sahəsidir.  
Hələ 1980-ci ildə Amerika alimi Florens Hau təhsil işçiləri 
qarşısında çıxış edərkən nitqində məşhur abolişinist (qul azadlığı 
hərəkatının aktiv iştirakçısı və liderlərindən biri) Fredrik Duqlis-
dən sitat gətirir. Fredrik Duqlis uşaqlıqda, hələ qulların ağaların 
plantasiyalarında ağır əl əməyi ilə məşğul olduqları bir zamanda, 
bir plantasiya sahibinin evində qulluqçu işləyirdi. Evin xanımı bu 
zənci uşağı çox sevirdi və ona oxuyub-yazmağı öyrətmək niyyə-
tində idi, amma əvvəl həyat yoldaşı ilə məsləhətləşmək istəyirdi. 

---