172.1. Qazıntı və tikinti işləri apararkən mülkiyyətçiyə icazə verilmir ki, torpağı qonşu
torpaq sahələrinə kürüməklə onlara ziyan vursun və ya onları təhlükəyə məruz qoysun və
ya həmin sahələrdəki qurğuları zədələsin.
172.2. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi özünün torpaq sahəsindən istifadə hüququna
yolverilməz şəkildə qəsd edən belə qurğuların qonşu sahədə tikilməsinin və ya
istismarının qadağan olunmasını tələb edə bilər.
172.3. Əgər torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi tikinti zamanı qonşu sahənin sərhədlərini
qərəzsiz pozarsa, həmin sahənin mülkiyyətçisi, pozuntu aşkar edilməzdən qabaq və ya
aşkar edilən kimi pozucuya etiraz bildirildiyi hallardan başqa, həmin pozuntuya
dözməlidir. Sərhədi pozmuş qonşu pul kompensasiyası ödəməli və bundan sonra onu hər
il ödəməlidir.
172.4. Qonşuluq hüququnun göstərişlərini pozan binalara çıxıntılı binalar haqqında
qaydalar tətbiq edilir.
Maddə 173. Çıxıntılı binalar
173.1. Başqa daşınmaz əmlaka keçən çıxıntıları olan binalar və digər qurğular
yerləşdikləri daşınmaz əmlakın tərkib hissəsi kimi qalırlar, bu şərtlə ki, həmin əmlakın
mülkiyyətçisi onlara əşya hüququna malik olsun. Qonşu ya üst tikiliyə qarşı etirazını
bildirə bilər, ya da bununla barışaraq ağlabatan əvəz ödənilməsini tələb edə bilər.
173.2. Üst tikiliyə hüquq daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində servitut kimi qeydə alına
bilər.
173.3. Əgər üst tikili əsassızdırsa və hüququna toxunulmuş şəxs bunu bilsə də, vaxtında
etiraz etməzsə, üst tikilini ucaldan şəxsə, şəraitin haqq qazandırdığı hallarda ağlabatan
əvəz ödənilməklə, üst tikiliyə əşya hüququ və ya torpağa mülkiyyət hüququ verilə bilər.
173.4. Əgər qonşu sahədən binanın uçub torpaq sahəsinə tökülməsi təhlükəsi varsa,
mülkiyyətçi qonşudan həmin təhlükənin qarşısının alınması üçün lazımi tədbirlər
görməyi tələb edə bilər.
Maddə 174. Çıxıntılı bitkilər
174.1. Əgər çıxıntılı budaqlar və uzanan köklər qonşunun mülkiyyətinə ziyan vurarsa və
onun şikayəti ilə ağlabatan müddətdə aradan qaldırılmazsa, o, həmin budaqları və kökləri
kəsib özündə saxlaya bilər.
174.2. Ağac və ya kol meyvəsi qonşunun torpaq sahəsinə düşdükdə həmin torpaq
sahəsinin meyvəsi sayılır.
174.3. Əgər mülkiyyətçi tikililər və üst tikililər olan torpaq sahələrində çıxıntılı
budaqların olmasına yol verirsə, həmin budaqlarda yetişən meyvələrə onun hüququ çatır.
Bu göstərişlər meşə torpaq sahələrinə şamil edilmir.
Maddə 175. Özgənin sahibliyində olan sahədən zəruri yol və keçid
175.1. Əgər torpaq sahəsi mülkiyyətçisinin öz sahəsindən ictimai yola, elektrik, neft, qaz
və su təchizatı xətlərinə keçidi yoxdursa, o, tələb edə bilər ki, qonşular ona tam əvəzi
ödənilməklə zəruri keçid ayırsınlar. Tələb ilk növbədə o qonşuya qarşı yönəldilir ki,
mülkiyyət və keçid münasibətləri ilə əlaqədar keçid verilməsinin ondan tələb edilməsi
daha yolveriləndir; daha sonra tələb keçidin daha az zərər vurduğu qonşulara yönəldilir.
Zəruri keçid müəyyənləşdirilərkən qarşılıqlı mənafelər nəzərə alınmalıdır.
175.2. Sahələrindən zəruri yol və ya birləşdirici xətt keçəcək qonşulara müvafiq
kompensasiya ödənilməlidir. Tərəflər arasında razılaşmaya əsasən kompensasiya
birdəfəlik ödəniş şəklində verilə bilər.
175.3. Əgər torpaq sahəsi ilə artıq mövcud olmuş əlaqə xətləri mülkiyyətçinin özbaşına
hərəkətləri nəticəsində ləğv edilərsə, zəruri yola və ya birləşdirici xəttə dözmək vəzifəsi
əmələ gəlmir.
Maddə 176. Torpaq sahələrinin hasarlanması və mərzlənməsi
176.1. Hasarlama xərclərini hasarın yerləşdiyi torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi çəkir. İki
torpaq sahəsi arasında barı vasitəsi ilə və ya sərhəd kimi istifadə edilən başqa qurğu ilə
mərz çəkildikdə ehtimal edilir ki, torpaq sahələrinin mülkiyyətçiləri həmin qurğudan
istifadə etməkdə bərabər hüquqlara malikdirlər və onunla bağlı xərcləri öz mənafelərinə
mütənasib surətdə ödəməlidirlər. Əgər hər iki qonşunun sərhəd kimi istifadə edilən
qurğudan birlikdə yararlanmağa haqqı çatırsa, onlardan hər biri qurğudan elə istifadə edə
bilər ki, birgə istifadə zamanı qonşuya maneçilik yaranmasın.
176.2. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi qonşu sahənin mülkiyyətçisindən möhkəm ayırıcı
mərz çəkilməsində və ya mövcud olmuş, lakin uçmuş və ya zədələnmiş mərzin
bərpasında iştirak etməyi tələb edə bilər. Mərz çəkilməsi xərcləri, iki qonşunun
razılaşması ilə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, onların arasında bərabər bölünür. Nə
qədər ki qonşulardan biri mərz qurğusunun olmasında maraqlıdır, həmin mərz onun
razılığı olmadan uçurula və ya dəyişdirilə bilməz.
176.3. Əgər dəqiq sərhədləri müəyyənləşdirmək mümkün deyildirsə, mərz çəkilməsi
üçün qonşuların faktik sahibliyi həlledici əhəmiyyət daşıyır. Faktik sahibliyi
müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda, mübahisəli ərazi sahələr arasında bərabər
bölüşdürülür. Əgər belə bölgü ədalətsiz nəticələr doğurarsa, tərəflərdən birinin ərizəsi ilə
sərhədi məhkəmə müəyyənləşdirir.
Maddə 177. İtmiş heyvanlar və əşyalar
Əgər təbii fəlakət və ya təsadüfi hadisələr nəticəsində əşyalar özgə torpaq sahəsinə
düşərsə və ya vəhşi heyvanlar istisna olmaqla, heyvanlar özgə ərazisinə keçərsə, həmin
torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi ixtiyarlı şəxsin onların arxasınca gəlib onları götürməsinə
icazə verməlidir. Bu zaman dəyən zərər üçün o, əvəz ödənilməsini tələb edə bilər və
bununla əlaqədar həmin əşyaları saxlamaq hüququna malikdir.
9-cu f
ə
sil. Mülkiyy
ə
t hüququnun
ə
ld
ə
edilm
ə
si v
ə
itirilm
ə
si
§ 1. Daşınmaz əşyalara mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi
Maddə 178. Daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi
178.1. Daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ onun verilməsinin daşınmaz əmlakın dövlət
reyestrində qeydə alındığı andan əldə edənə keçir. Əgər qanuna müvafiq olaraq daşınmaz
əmlak üzərində mülkiyyət hüququnun dövlət reyestrində qeydə alınmadan başqa şəxsə
keçməsi mümkündürsə, onda şəxs bu barədə dövlət reyestrinə məlumat verməlidir.
178.2. Yeni yaranmış daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ onun daşınmaz əmlakın dövlət
reyestrində qeydə alındığı andan əmələ gəlir.
178.3. Əgər daşqın, torpağın səpələnməsi və ya yerdəyişməsi, çayın yatağının və ya
səviyyəsinin dəyişməsi nəticəsində, yaxud başqa şəkildə yeni ərazi meydana gəlmişsə, o,
bitişik torpaq sahəsində birləşdirilir.
178.4. Torpağın bir torpaq sahəsindən digərinə yerdəyişməsi sahələrin hüdudlarının
dəyişməsinə səbəb olmur.
178.5. Əgər daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində əsassız qeydə alınmış mülkiyyətçi
qeydəalmanın əsassız olduğunu bilməyərək, torpaq sahəsinə 10 il ərzində fasiləsiz və
etirazsız sahiblik etmişsə, həmin şəxs bu torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi sayılır.
178.6. Əgər şəxs daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmamış daşınmaz əmlaka
faktik mülkiyyətçi hüququ ilə 30 il ərzində fasiləsiz və etirazsız sahiblik etmişsə, o,
mülkiyyətçi kimi qeydə alınmasını tələb edə bilər. Eyni şərtlərlə bu hüquq həmçinin o
daşınmaz əmlakın sahibinə mənsubdur ki, onun mülkiyyətçisi daşınmaz əmlakın dövlət
reyestrindən bəlli olmasın və ya 30 il əvvəl ölmüş və ya mülkiyyətin sahiblik müddətinə
görə əldə edilməsi müddətinin əvvəlində xəbərsiz itkin düşmüş elan olunsun. Lakin
qeydiyyat rəsmi elan olunmuş müddətdə etiraz verilmədikdən və ya rədd edildikdən
sonra yalnız məhkəmənin qərarı ilə aparılmalıdır.
178.7. Sahibsiz daşınmaz əşyalar, habelə ictimai sular və becərilməyə yararsız torpaqlar,
məsələn, qayalar, yüksək dağlar və onlardan çağlayan bulaqlar, habelə faydalı qazıntılar
dövlətə mənsubdur.
Dostları ilə paylaş: |