C a n e r t a s L a m a n Big Bang Və Tanrı
Yüklə 70,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VIII HISSƏ AQNOSTIK (BILINMƏSI IMKANSIZ OLAN) RƏFTAR TƏMƏL GÖRÜŞLƏRIN HAMISINA QARŞI ŞÜBHƏÇI RƏFTAR
- Qədim yunanlardakı qərarsızlıq
- Devid Hyum və kafi kainat
141 riyyəsinin hər an genişlənən kainatı təqdim etməsi kainatın statik sərhədləri olmadığını, kainatın sərhədlərinin dinamik bir şəkildə hər an genişləndiyini ortaya qoydu. 3 - Big Bang nəzəriyyəsi ilə ulduzların tamamilə yox olacağı və başlanğıcları olduğu ortaya qoyuldu. Ulduzlar üzərində aparılan müşahidələr və hesablamalar da bunu təsdiqlədi. Beləcə, ulduzların əzəli və əbədi bir yanacaqla yandığına və Ayüstü aləmin ilahi quruluşda olub olmadığı- na dair Qədim Yunan görüşünün etibarsızlığı ortaya çıxdı. 4 - Nisbilik nəzəriyyəsinin düsturları ilə kainat-hərəkət və zaman bir-birinə bağlandı. Beləcə, kainatın başlanğıcı- nın isbatı hərəkətin və zamanın başlanğıcını da isbat etdi. Beləcə, hərəkətə başlanğıc tapmış lakin kainatı və zamanı əzəli qəbul edən Qədim Yunanlara aid yanaşma düzəldildi. 5 - Big Bang nəzəriyyəsi kainatın əzəli olmadığı kimi əbədi də olmadığını, bütün kainatın bir gün “qiyamət” müddətini yaşayacağını göstərdi. Kainatın bir qiyamət müddəti ilə yox olmasına Platon və Aristotelin fəlsəfəsində rast gəlinmir. Big Bang onların fəlsəfəsindəki bu boşluğu göstərmiş və sonsuza qədər var olacaq kainat dizaynının səhvini də isbat etmişdir. 142 VIII HISSƏ AQNOSTIK (BILINMƏSI IMKANSIZ OLAN) RƏFTAR TƏMƏL GÖRÜŞLƏRIN HAMISINA QARŞI ŞÜBHƏÇI RƏFTAR Əvvəldən ifadə edildiyi kimi bilinməyən rəftar “Tanrı- nın var olduğu və maddənin yaradıldığı fikri” və ya “Tanrı- nın olmadığı və maddənin əzəli olduğu fikiri” kimi müəyyən bir fikiri müdafiə etməz, bunun yerinə bütün bu fikirləri eyni dərəcədə bilinə bilməz olaraq xarakterizə edər. İmkansız- lıq rəftarı “Bunların hansının doğru olduğu bilinə bilməz” deyər. Bu da şübhəçi yanaşmanı bir iddia halına gətirər. Yəni faktsız rəftar da aktiv olaraq bir fikrin müdafiə olunmasıdır, adam əgər yalnız özü ilə məhdud olaraq “Mən bilmirəm” desə bu bir iddia olmaz. Lakin “İrəli sürülən variantlardan hansının doğru olduğu bilinə bilməz” demək də bir iddiadır. Maddənin əzəli və əbədi ola bilməyəcəyinin ortaya qoyulması, eyni zamanda fakta əsaslanmayan rəftara qar- şı cavabdır. Çünki rəftar bu fakta əsaslanmayan görüşlərin təsdiqlənə bilməyəcəyi kimi yalnış olmadığını da müdafiə etməkdədir. Bu, görüşlərin bir tərəfinin səhv, geriyə qalan variantın doğru olduğu mənasını daşımaqdadır. Bunu belə göstərə bilərik: 1 - Ya “Tanrının varlığını inkar edən və maddənin əzəliliyini qəbul edən görüş doğrudur” ya “Həm Tanrının həm də maddənin əzəliliyini qəbul edən görüş doğrudur” ya da “Tanrının varlığını və maddənin yaradılmış olduğunu qəbul edən görüş” doğrudur. 143 2 - Maddənin əzəli və əbədi olmadığı göstərilərək həm “Tanrının varlığını inkar edən və maddənin əzəliliyini qəbul edən görüş”ün səhvi (6-cı Hissədə), həm də “Həm Tanrının, həm də maddənin əzəliliyini qəbul edən görüş”ün səhvi (7- ci Hissədə) aydın olmuşdur. 3 - Demək ki “Tanrının varlığını və maddənin yaradıl- mış olduğunu qəbul edən görüş” doğrudur. Faktsız rəftarı müdafiə edənlər birinci maddəyə etiraz etməyəcəklər. Onların etirazları ikinci maddəyədir. Onlar səhv olduğunu ortaya qoyduğumuz görüşlərin yanlışla- namayacağını müdafiə etmişlərdir. Buna görə bu kitabın altıncı və yeddinci hissələrində çatılan nəticələrin doğru- luğu, faktsız rəftarı etibarsız etməkdə və üçüncü maddədə çatdığımız nəticənin doğruluğunu isbat etməkdədir. Fakt- sız rəftara qarşı bu şərh ilə kifayətlənmədən, bu kimi rəftarı tarixi bir perspektivlə təqdim etmək və ən əhəmiyyətli nümayəndələrinə toxunmaq istəyirəm. Qədim yunanlardakı qərarsızlıq Aqnostikliyin mənşəyi Qədim Yunana qədər gedib çı- xır və bu görüşün fikirləri sofistlərdən başlanaraq ötürü- lüb. Sofistlərin ən məşhuru olan Protaqor qəti məlumatın mümkün olmadığını və insanın özü ilə məşğul olmalı ol- duğunu söyləmişdir. “İnsan hər şeyin, var olan şeylərin var olduqlarının və var olmayan şeylərin var olmadıqlarının ölçüsüdür” Protaqorun məşhur sözüdür. Əgər Protaqor ya- şasaydı və bu kitabı oxuduğunuzu görsəydi, hər halda boş işlərlə məşğul olmamağınızı, bu kitabdakı boş məlumatlar əvəzinə özünüzü xoşbəxt etməyin yolları ilə maraqlanmağı- nızı tövsiyə edərdi. Ümid edirəm ki, Protaqorı dinləmədən 144 kitabı oxumağa davam edirsiniz. Doğru və etibarlı məlumat olmadığı iddiasının ola biləcək nəticələrindən biri adamın “özünü” həyatın mərkəzinə qoyması, həyatın çətinlikləri və ölüm kimi bütün mövzularla öz gücü ilə mübarizə apardığı- nı söyləmək olacaqdır. Bütün aqnostiklər eyni həyati dünya görüşünü və əxlaqi meyarları müdafiə etməmişdirlər. Lakin Protaqor və Qorgias kimi bütün dəyərlərin nisbi olduğunu, heç bir dəyərin doğruluğunun məlum olmadığını müdafiə edənlərin insanın canına və malına hörmət kimi ən təməl əxlaqi qanunları belə əsaslandırmaqları mümkün deyildir. Aqnostikliyin ən fundamental mövzularda yanıldığının ortaya qoyulmasının əxlaq kimi həyatın praktik sahəsi ilə əlaqəli olan bir hissəsində də dəyişikliklər edəcəyi gözdən qaçmamalıdır. Çünki bu təməl mövzulardakı təyinatlar əxlaqi mühakimələrin mövqeyini də təyin etməkdə və həyatın praktik sahəsini nisbilikdən və nihilist bir qaranlığa gedən yoldan qurtarmaqdadır. Bu kitabda əxlaq fəlsəfəsinin mübahisələrinə detallı bir şəkildə girilməyəcəkdir, bu şərhlə məqsədim bu kitabda nəzəri olaraq görülən mübahisələrin əslində gündəlik həyatımızda nəyi, necə, nə üçün və nə şəkildə edəcəyimizlə əlaqədar praktik nəticələri də olduğu- nu vurğulamaqdır. Devid Hyum və kafi kainat Hər nə qədər aqnostikliyin mənşəyi və tarixi başlan- ğıcı Qədim Yunanlara qədər getsə də, bu görüşün ən məşhur nümayəndələri olaraq Devid Hyum və İmmanuel Kant göstərilir. Yox əgər bir yerdə dayanacaq və daha irəli getməyəcəyiksə, nə üçün oraya qədər gedək? Nə üçün mad- di dünyada dayanmayaq?” Hyumun bu yanaşması mate- rialist filosoflarla tamamilə eynidir. Aradakı fərq budur ki, Yüklə 70,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|