“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
587
parıldayan ala gözlərini, soyuqluq yağan hamar alnını, gicgahında pırpızlanmış birçəklərini
aydınca görürdüm. Mehribanlıqla, bir az da rişxəndlə qeydimə qalmağa başladı, şərab gətirtdi,
qədəhini qədəhimə vurdu, ayaqqabılarıma baxdı:
– Aman Allah, haradan gəlirsən belə? Elə bil, Parisdən buracan piyada gəlibsən. Axı bal
şənliyinə bu cür gəlməzlər...
Gah «bəli», gah «xeyr» dedim, bir az güldüm. Susdum ki, o danışsın. Xoşuma gəlirdi və özümə
də lap mat qalmışdım, çünki belə cavan qızlardan uzaq gəzmiş, onlara etibar eləməmişdim.
Rəftarı elə idi ki, bu cür rəftar indi mənə çox lazımdı. Ah, həmin vaxtdan hər an, hər saat eləcə
oldu. Mənə lazım olan qədər ehtiyatlı, mənə lazım olan qədər istehza ilə davranırdı. Bir
buterbrod da sifariş verib, məni güclə yedirtdi. Şərab süzüb: «Bir qurtum iç, – dedi, – ancaq
birdəfəyə içmə». Sonra mənim üzüyolalığımı təriflədi.
– Əhsən! – deyib məni həvəsləndirdi. – Səninlə yola getmək asandır. Gəl mərcə girək, sən
çoxdandır heç kimin sözünu eşitmirsən, eləmi?
– Bəli, mərci uddunuz. Bəs bunu haradan bildiniz?
– Elə çətin şey deyil. Üzüyolalıq da yemək, içmək kimi bir şeydir – kim onların üzünü çoxdan
görməyibsə, ona minnət eləmək lazım deyil. Mənim dediklərimi eləməkdən xoşun gəlir, düzdür?
– Elədir, böyük məmnuniyyətlə! Özünüz hər şeyi bilirsiniz.
– Səninlə dolanmaq asandır. Bəlkə də, dostum, səni evdə gözləyəni də, nədən qorxduğunu da
deyə bilərdim. Lakin özün bilirsən ki, bu haqda danışmağa dəyməz. Elədir? Boş şeydir! Kim
özünü asmaq istəyirsə, gedib asacaq. Çünki bunun bir səbəbi var. Əgər hələ yaşayırsa, onda
yalnız həyatı haqqında düşünməlidir. Bundan asan heç nə yoxdur.
– Ah, – dedim, – belə asan olsa nə vardı ki! Allah özü şahiddir ki, həyatım haqqında çox
düşünmüşəm, ancaq xeyri olmayıb. Bilmirəm, özünü asmaq, bəlkə də, çətindir... Ancaq yaşamaq
ondan da betərdir! Allah özü bilir, necə çətindir!
– Yaxşı, özün görəcəksən ki, asandan da asandır. Əvvəlini artıq başlamışıq: eynəyini sildin,
yedin, içdin. Gərək indi də şalvarını, ayaqqabını bir az qaydaya salasan – bunlar mütləq lazımdır.
Sonra mənimlə şimmi oynayacaqsan.
– Görürsünüzmü, – yenə coşdum, – haqlı imişəm! Mənim üçün dünyada sizin dediyinizi
eləməməkdən çətin şey yoxdur. Təəssüf ki, bunu bacarmayacağam. Nə şimmi, nə vals, nə polka,
nə bilim daha nələr... nələr – heç birini oynaya bilmirəm. Ömrümdə rəqs etməyi öyrənməmişəm.
İndi gördünüzmü hər şey dediyiniz qədər də asan deyilmiş?!Qəşəng qızın qan kimi qırmızı
dodaqlarında təbəssüm oynadı, oğlan kimi qısa vurulmuş başını
buladı. Ona baxanda elə bildim ki, uşaqlıq çağlarımda vurulduğum Roza Krayslerdir, gəlib
durub, ancaq onun saçları qonur idi, bir az da qaraya çalırdı. Yox, bilmədim, bu tanımadığım qız
mənə kimi xatırlatdı. Bircə onu bildim ki, kimsə lap uzaqda keçmişdən, oğlan çağlarımdandır.
– Yavaş, – o, səsini ucaltdı, – yavaş! Deməli, rəqs edə bilmirsən? Heç bacarmırsan? Hətta
unestep də? Özün də deyirsən ki, Allah bilir, həyatda nə qədər çətinlik görmüsən! Deməli, yalan
danışıbsan, əzizim, heç yaşına yaraşmır. Əgər rəqs etmək istəmirsənsə, necə deyə bilərsən ki,
yaşamaq qeydinə qalıbsan?
– Əgər bacarmıramsa?.. Axı heç öyrənməmişəm.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
588
Güldü:
– Ancaq yazmağı, oxumağı öyrənibsən. Düzdür, yəqin, saymağı da bilərsən, bunlardan əlavə,
çox güman ki, latın, fransız dillərini nə bilim, daha nələri öyrənmisən?! Mərc gələrəm ki, on ya
on iki il məktəbə gedibsən, sonra instututda oxumusan, hətta, bəlkə, dissertasiya da yazıbsan, Çin
dilində, ya da ispanca danışa bilirsən. Yoxsa belə deyil? Deməli, belədir! Ancaq rəqs öyrənməyə,
azacıq da olsun, vaxt, pul tapmayıbsan... Belə de...
– Ata-anam günahkardır, – özümə bəraət qazandırdım, – latını, yunanı, bütün dediklərinizi
öyrənməyə onlar məcbur edib. Ancaq rəqsə qoymayıblar. Bizlərdə dəb deyildi, heç özləri də
bacarmırdı...
Soyuq nəzərlərlə, ikrahla üzümə baxdı və yenə sifətində məni təzədən gənclik illərinə qaytaran
bir ifadə düyünləndi.
– Belə de... Demək, ata-anan günahkar imiş! Bu axşam «Qara Qartal»a gəlməyə onlardan icazə
alıbsan? Alıbsan? Deyirsən, çoxdan ölüblər? Aha, belə de! Deməli, cavanlığında çox itaətkar
olduğun üçün rəqs etməyi öyrənmək istəməyibsən... Qoy olsun! Ancaq heç inanmıram ki, sən
onda quzu kimi uşaq olubsan. Bəs sonra? Bu uzun illəri neyləyibsən?
– Ah! – deyə boynuma almalı oldum. – Heç özüm də bilmirəm. Oxudum, musiqiyə getdim,
kitablarla məşğul oldum, yazıb-pozdum, gəzib-dolaşdım...
– Həyat haqqında lap qəribə təsəvvürlərin var. Deməli, həmişə çətin, mürəkkəb işlərə başın
qarışıb, asanları isə unudubsan? Vaxt olmayıb? Həvəs yox idi? Qoy olsun! Allaha şükür ki, sənin
anan mən deyiləm... Hə, sonra da özünü elə göstəribsən ki, guya, həyatın hər sahəsinə baş
vurubsan, ancaq heç nə tapmayıbsan... Yox, belə yaramaz!
– Çox danlamayın! – xahiş elədim. – Axmaqlığımı özüm də bilirəm.
– Yaxşı, yaxşı, mənə nağıl danışma! Heç də axmaq deyilsən, cənab professor, hətta deyərdim ki,
çox ağıllısan! Mənə elə gəlir ki, ağıllı axmaqsan, əsl professorsan. Bir buterbrod da ye, sonra
danışarsan.
Yenə buterbrod gətirtdi, üstünə düz səpdi, bir az da xardal çəkdi, kəsib özünə də götürdü, məcbur
eləyib məni də yedirtdi. Yedim! Rəqsdən başqa, nə deyirdisə, eləyirdim. Kiminsə dediyini
eləmək, kiminsə yanında oturmaq nə gözəl imiş! Səndən nəsə soruşur, əmr edir, danlayır... Əgər
professorla arvadı da belə eləsəydilər, küçələrə düşməzdim. Yox, yox, yaxşı ki, belə oldu, yoxsa
çox şey itirərdim!
– Heç adını demədin? – qəflətən soruşdu.
– Harri.
– Harri? Bu ki uşaq adıdır! Saçlarına dən düşsə də, lap uşaqsan, Harri. Çox uşaqsan, bir adam
lazımdır ki, sənə qulluq eləsin. Daha rəqs barədə danışmayacam. Başını niyə elə qırxdırmısan?
Arvadın, istəklin yoxdur?
– Arvadım yoxdur, ayrılmışıq. İstəklim var, ancaq burada yaşamır, hərdənbir görürəm, çox vaxt
da sözümüz düz gəlmir.
Astadan fit çaldı:
– Deyəsən, çox çətin adamsan ki, səninlə heç kim yollaşa bilmir. İndisə de görüm bu axşam
nə olmuşdu ki, küçələri əldən salırdın? Dalaşmışdın? Pul uduzmuşdun?