Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 591
Ana tapşırığına əməl edərək artıq yatırdım. Özü də şirin-şirin yatır, yuxu da görürdüm. Aydın, gözəl bir yuxu idi. Çoxdan beləsini görməmişdim. Yuxuda görürdüm ki: ...Köhnə dəbli qəbul olağında oturub gözləyirdim. Əvvəlcə yalnız onu bilirdim ki, əlahəzrətlərdən biri məni yanına çağırtdırıb, sonra yadıma düşdü ki, cənab fon Gete özü qəbul edəcək. Heyif ki, buraya yaxın adam təki deyil, hansı jurnalınsa müxbiri kimi gəlmişdim. Bu da məni çox narahat edirdi, heç cür başa düşmürdüm ki, hansı şeytan məni belə işə qoşub. Bundan əlavə bir əqrəb də heç rahatlıq vermirdi. Əvvəlcə üzdə idi, qıçımla yuxarı dırmaşırdı. Əlbəttə, bu balaca qara həşərata imkan vermədim, o dəqiqə vurub saldım, ancaq hara düşdüyünü görmədim, axtarıb tapmağa da ürək eləmədim. Həm də tam əmin deyildim: bəlkə də, mənim gəldiyimi Geteyə deyil, Matissona demişdilər. Bir dəfə onu yuxuda Bürgerlə dəyişik salmışdım, Molliyə yazılmış şeirləri onunku bilmişdim. Yeri gəlmişkən, Mollini görməyi yaman arzulayırdım, onu incə, məlahətli, şən bir qadın kimi təsəvvür edirdim. Kaş o lənətə gəlmiş redaksiyanın tapşırığı ilə gəlməmiş olaydım! Bu narazılığım getdikcə artdı, tədricən Geteyə sarı yön aldı, birdən-birə ona qarşı olmazın şübhələr, məzəmmətlər yarandı. Bax buna qəbul deyərəm! Ancaq əqrəb qorxulu da olsa, haradasa lap yaxında da gizlənsə, ola bilsin ki, heç də pis əlamət deyildi. Mənə elə gəldi ki, bəlkə də, yaxşı əlamətdir, çox güman ki, Molli ilə əlaqəsi var: ya onun elçisidir, ya da Heraldika heyvanıdır. Qadın məkrinin, günahlarının əcəb qorxulu Heraldika heyvanı! Bəlkə, bu heyvanın adı elə Vulpius idi? Ancaq həmin anda xidmətçilərdən biri qapını açdı, durub içəri girdim. Bəstəboy, zabitəli Gete qarşımda dayanmışdı və doğrudan da, klassik sinəsində böyük bir ulduz ordeni parlayırdı... Sanki, yenə dövlət işləri ilə məşğul olur, gələnləri qəbul edir, özünun Vaymardakı muzeyindən yenə də dünyanın gərdişinə nəzarət edirdi. Çünki məni görər-görməz, qarğa kimi udqunaudquna başını yırğaladı və şəstlə dedi: – Deməli, siz cavanlar bizim özümüzlə, işlərimizlə tam razı deyilsiniz? – Elədir ki var! – Onun nazik baxışları üstümə soyuq su çilədi. – Biz cavanlar, əslində, sizinlə razı deyilik, cənab qoca! Siz həddən artıq təntənəlisiniz, əlahəzrət, həddən artıq lovğa, həddən artıq təkəbbürlü, həddən az da səmimi! Ən vacibi axırıncısıdır: həddən az səmimisiniz! Bəstəboy qoca başını bir az irəli uzatdı və onun sərt, rəsmi adamlara xas büzülmüş dodaqlarında ani bir təbəssüm düyünlənəndə, özü də birdən-birə canlananda, ürəyim ayağımın altına düşdü. Çünki qəflətən «Qürub göylərdən endi» şerini xatırladım, yadıma düşdü ki, o şerin sözləri bu kişinin ağzından çıxıb. Əslində, həmin andaca təslim oldum, basıldım və gərək onun qarşısında diz çökəydim. Lakin özümü şax tutdum, onun təbəssümlü dodaqlarından qopan sözlər qulağımda cingildədi: – Aha, belə çıxır ki, səmimi olmadığımı mənə irad tutursunuz? Danışığa bax! Bəlkə, bir az xırdalayasınız?! Həvəslə, çox böyük bir həvəslə xırdalamaq istəyirdim: – Cənab fon Gete, bütün dahilər kimi, siz də insan həyatının mənasızlığını, puçluğunu lap yaxşı bilmisiniz, duymusunuz: bir anın səadətini də, onun acınacaqlı şəkildə saralıb-solduğunu da, coşqun, müqəddəs bir məhəbbətlə təbiətin itirilmiş məsumluğu uğrunda əbədi ölüm-dirim mübarizəsinə girişən ən ülvi hisslərin yalnız və yalnız gündəlik həyatın amansız dustaqlığı ilə mükafatlandırıldığını da, dəhşətli heçlikdə, kamilləşməyə deyil, gəldi-gedərliyə, əbədi çarpışmalara, diletantlığa məhkum olduğunu da – bir sözlə, insan olmağın mənasızlığını, müsibətlərini, puçluğunu bilmisiniz. Bütün ömrünüz boyu da hamısının əksini vəsf etmisiniz, inamdan, nikbinlikdən dəm vurmusunuz, özünüzü də, başqalarını da yalandan əbədiyyətə, mənəvi mübarizənin mənasına
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 592
inandırmağa çalışmısınız. Siz daha dərinə gedənləri, həqiqətin ümidsiz səsini rədd edərək, onu özünüzdə də, Klaystda da, Bethovendə də boğmusunuz. İllər uzunu özünüzü elə aparmısınız ki, guya, bilik qazanmaq, kolleksiya toplamaq, çoxlu məktub yazmaq, onları yığıb saxlamaq, Vaymarda keçirdiyiniz qocalıq illəri bir anı əbədiləşdirmək, təbiətə ruh vermək üçün yeganə yol imiş, halbuki birincini mumiyalaşdırdınız, ikincini isə müəyyən bir üslub qəlibində qrimə çevirdiniz. Sizə irad tutduğumuz qeyri-səmimilik də elə budur. Qoca müşavir fikirli-fikirli gözlərimin içinə baxdı. Dodaqlarındakı təbəssüm hələ də qalırdı. Sonra verdiyi sual isə məni lap heyrətləndirdi: – Belə olan halda, deməli, Motsartın «Sehirli fleyta» sından da zəhləniz gedir?! –Etiraz etməyə imkan vermədi, sözünə davam etdi: – «Sehrli fleyta» həyatı şirin bir nəğmə kimi təsvir edir, gəldi-gedər hisslərimizi əbədi, ilahi bir şey kimi vəsf edir, nə cənab Klaystla, nə də cənab Bethovenlə razılaşır, nikbinliyi, inamı tərənnüm edir. – Bilirəm, bilirəm! – deyə acıqlı-acıqlı qışqırdım. – Allah bilir, dünyada ən çox sevdiyim bu «Sehrli fleyta» haradan ağlınıza gəldi! Ancaq Motsart səksən iki il yaşamayıb və heç vaxt da sizin kimi əbədiyyət, səliqə-sahman, quru ləyaqət eşqinə düşməyib, özünü çəkməyib. Yalnız ilahi nəğmələrini oxuyub, vaxtsız ölüb. Özü də kasıb… şöhrətsiz… Nəfəsim tutuldu. Beş-on sözdə min dənə şeyi demək lazımdı, alnımda tər puçurlanırdı. Ancaq Gete mehribanlıqla dedi: – Bəlkə də, mənim səksən iki il yaşamağım, doğrudan da, bağışlanılmazdır. Ancaq bu yaşamaqdan, siz fikirləşdiyiniz qədər də həzz almamışam. Haqlısınız, həmişə əbədiyyətə can atmışam, həmişə ölümdən qorxmuşam, onu yaxın buraxmamışam. Mənə elə gəlir ki, bütün görkəmli şəxsiyyətləri yaşadan da elə ölümə qarşı mübarizə, mütləq, inadkar həyat həvəsidir. Ancaq gənc dost, buna baxmayaraq, son nöqtənin ölüm olduğunu səksən iki yaşında inamla sübuta yetirdim, lap məktəbli kimi ölsəm də, belə olardı. Əgər mənə bəraət qazandıra biləcəksə, onu da deyim ki, təbiətimdə uşaqlıq, hər şeyə maraq, oynamaq, vaxtı öldürmək həvəsi çox olub. Beləliklə də, bu oyunu qurtarmaq vaxtının çatdığını başa düşmək üçün mənə çox vaxt lazım olub. Bu sözləri deyəndə bic-bic gülümsədi, sanki, dəcəllik edirdi. Getdikcə böyüdü, sifətindəki quru rəsmiyyətçilik, saxta ləyaqət nişanəsi çəkilib getdi. Hər yandan Gete nəğmələrinin melodiyaları səsləndi, Motsartın «Bənövşə»sini, Şubertin «Ətrin yenə bürüyüb meşələri, düzləri» mahnısını eşitdim. Getenin yanaqları allandı, gəncləşdi, güldü və doğmaca qardaşı kimi gah Motsarta, gah da Şubertə oxşadı, sinəsindəki ulduza çəmən çiçəklərindən çələng hörüldü, lap ortasından pardaxlanmış sarı bir primula çiçəyi baş qaldırdı. Qocanın zarafata salıb suallarımdan, ittihamlarımdan bu cür yayınması xoşuma gəlmədi, məzəmmətlə üzünə baxdım. O bir az əyilərək, uşaq ağzına dönmüş ağzını qulağıma yaxınlaşdırdı və pıçıldadı: – Oğlum, sən qoca Geteyə həddən artıq ciddi yanaşırsan. Çoxdan ölüb getmiş qocalara ciddi yanaşmaq olmaz, yoxsa xətirlərinə dəyər. Biz ölməzlərin ciddilikdən xoşu gəlmir, zarafatı sevirik.
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|