Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 595
gərək ideal hesab elədiyin şeyləri adi bir qıza başa salaydın, ona görə də özünə çox əziyyət verəsi oldun. İndi sənə göstərmək istəyirəm ki, belə əziyyətə düşmək havayı şeydir, səni çox yaxşı başa düşürəm. Yaxşı, daha bəsdir, sənə yatmaq lazımdır. O çıxıb getdi və yaşlı bir xidmətçi də məni yalnız ikinci mərtəbəyə qaldırandan sonra yüküm olub-olmadığını soruşdu. Eşidəndə ki, heç nəyim yoxdur, dedi «yer pulunu» əvvəlcədən verməliyəm. Sonra məni köhnə, qaranlıq pilləkəndən keçirib, balaca bir otağa gətirdi, tək qoyub getdi. İçəridə ensiz, çox qısa, qupquru taxta çarpayı vardı, divardan isə qılınc, Harribaldinin boyalı şəkli və bir də hansı ziyafətdənsə qalıb solmuş çələng asılmışdı. İndi bircə gecə köynəyi üçün nə istəsələr verərdim. Yaxşı ki, su, dəsmal vardı, yuyuna bildim. Sonra elə pal-paltarlı da uzandım, işığı yana-yana qoydum, xəyala daldım. Deməli, Gete ilə məsələni yoluna qoydum. Nə yaxşı ki, yuxuda özü yanıma gəldi! Bir də bu qəribə qız! Kaş, adını biləydim! Qəflətən həyatıma bir insan daxil olmuşdu! Əcəlin qüssəli, tutqun pərdəsini yırtaraq qəşəng, xeyirxah, mehriban, hərarətli əlini mənə uzadan bir insan! Qəflətən yenə nəyinsə haqqında sevinclə, qayğı ilə, maraqla düşünməyə başlamışdım! Qəflətən bir qapı açılmışdı və həmin qapıdan mənə həyat verilmişdi! Bəlkə də, təzədən yaşaya bildim, təzədən adam oldum! Soyuqdan büzüşmüş, az qala donmuş qəlbim təzədən döyündü, zəif qanadlarını asta-asta tərpətməyə başladı! Gete yanıma gəlmişdi! Bir qız da məni yeməyə, içməyə, yatmağa məcbur etmişdi, mehribanlıq göstərmişdi, mənə gülmüşdü, «səfeh uşaq» demişdi! Həmin qəribə rəfiqəm sonra da müqəddəslərdən söhbət açaraq göstərmişdi ki, hətta ən qəribə iztirabları belə mən tək çəkmirəm, heç də müəmmalı, düşgün bir müstəsna deyiləm. Özüm kimi bacı-qardaşlarım çoxdur. Başa düşənim var! Görəsən, ona bir də rast gələcəyəmmi? Əlbəttə! O çox etibarlıdır. «Söz verdin, gərək eləyəsən!» – dedi. Yenə yuxuya getdim, dörd-beş saat yatdım. Ayılanda saat onu keçmişdi; paltarım əzik-əzik olmuş, özüm də lap kütləşmiş, yorulmuşdum; ancaq bununla belə, beynimdə dünənki dəhşətlərin izi hələ qalsa da, həvəsli, inamlı idim, ümid dolu fikirlərlə yaşayırdım. Evə qayıdanda dünənki dəhşətdən əsər-əlamət qalmamışdı. Pilləkəndə – araukariyanın yanında «xala»ya, yəni sahibəyə rast gəldim. Onu gec-gec də görsəm, mehriban təbiətindən çox xoşum gəlirdi. Ancaq bu görüş heç ürəyimdən olmadı, çünki çox yazıq, yuxulu görkəmim vardı, nə üzümü qırxmış, nə də başımı daramışdım. O, adətən, mənim təklik həvəsimə, hiss olunmadan gəlib-getməyimə ehtiramla yanaşardı. Amma bu gün, deyəsən, ətraf mühitlə aramdakı pərdə yırtılmış, bənd-bərə də uçub dağılmışdı. Qadın gülərək dayandı: – Bax buna gəzmək deyərəm, cənab Haller, heç axşam evə də gəlmədiniz. Yaxşıca yorulmuş olarsınız, yəqin... – Elədir, – deyə mən də gülməli oldum. – Dünən kefim lap kök idi. Evinizin sakitliyini pozmamaq xətrinə mehmanxanada gecələdim. Evinizdəki sakitliyə, səliqə-sahmana çox böyük hörmətim var, bəzən özümü burada artıq adam hesab eləyirəm. – Rişxənd eləməyin, cənab Haller! – Oh, mən yalnız özümə rişxənd edirəm. – Bu heç lazım deyil. Mənim evimdə özünüzü heç vaxt «artıq adam» hesab eləməyin. Necə istəyirsiniz, nə cür xoşunuza gəlir, elə də yaşayın. Mənim hörmətəlayiq kirəkeşlərim çox olub, hətta bəziləri həddən artıq yaxşı olublar, ancaq heç biri sizin kimi sakit deyildi və heç biri də məni sizin qədər narahat etmirdi. İndisə deyin görüm, çay istəyirsiniz? “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 596
Etiraz etmədim. Çayı ulu babalarının şəkilləri, mebelləri ilə bəzədilmiş salonda verdi. Bir az da söhbət elədik. Bu mehriban qadın heç nə soruşmadan mənim həyatım, düşüncələrim haqqında bəzi şeyləri öyrəndi. Onlara diqqətlə, hər şeyi ciddi qəbul etməyən bir ana nəvazişi ilə, hamısına da kişi qəribəlikləri kimi baxan ağıllı bir qadın təbəssümü ilə qulaq asdı... Sonra söhbət bacısı oğlundan düşdü, məni qonşu otağa aparıb onun boş vaxtlarında düzəltdiyi radio cihazını göstərdi. Deməli, o zəhmətkeş cavan oğlan hər axşam «məftilsiz ötürmə» ideyasına qapılıb, texnika allahının qarşısında diz çökərək, ona dua edə-edə bu cihazı quraşdırırmış. Texnika allahı isə min illər ərzində elə şeylər kəşf edərək yarımçıq qoyub ki, hər bir mütəfəkkir sonralar ondan ağıllı, məqsədyönlü şəkildə istifadə eləyə bilsin. Bu barədə də xeyli danışdıq, çünki xala bir az mövhumata meyil eləyir, dini söhbətləri xoşlayırdı. Ona dedim ki, bütün bacarıq və əməllərin mövcud vəziyyəti qədim hindlilərə yaxşı bəlli imiş, texnika isə, əlində, bu əməllərin çox cüzi bir hissəsini ümumi şüurun məhsuluna çevirib ki, səs dalğaları üçün, hələ tam təkmilləşməmiş də olsa, verici və qəbuledici quraşdırıla bilsin. O qədim idrakın əsl mahiyyətini, zamanın qeyri-reallığını texnika hələ də duya bilmir, ancaq, əlbəttə, bütün bunlar nə zamansa «kəşf olunacaq», bacarıqlı mühəndislərin əlinə düşəcək. Bəlkə də, lap yaxın zamanlarda elə kəşflər olacaq ki, biz yalnız ətrafımızdakı gündəlik hadisələri dinləməyəcək, Parisdə, Berlində çalınan musiqini Frankfurtda, Sürixdə eşitməyəcəyik, həm də bütün bunların hamısı, eləcə də başqaları harasa yazılıb saxlanacaq və biz də günlərin bir günü ya məftillərin köməyilə, ya da onlarsız, ya tərtəmiz, ya da qarışıq, Süleyman padşahın, Valter fon der Foqelvaydenin səsinə qulaq asacağıq. Bütün bunların hamısı radio sahəsindəki ilk addımlar kimi, insanı özündən, məqsədindən yayındıracaq, başını boş-boş şeylərlə, məntiqsız işlərlə qatacaq. Ancaq özümə yaxşı məlum olan bu həqiqətləri adət etdiyim tonda – acı-acı, zəmanəyə rişxənd eləyə-eləyə deyil, zarafatla, lağlağı ilə dedim, xala da gülümsədi və düz bir saat oturub çay içdik, ikimiz də bundan razı qaldıq. «Qara Qartal»dakı qəşəng, qəribə qızı çərşənbə axşamına dəvət eləmişdim və həmin günə qədərki vaxtı öldürmək mənə çox da asan başa gəlmədi. Axır ki, çərşənbə axşamı gəlib çıxanda, həmin qıza olan münasibətim dəhşətli dərəcədə aydınlaşdı. Yalnız onun haqqında düşünür, ondan çox şey umurdum. Hər şeyi ona qurban verməyə, hər şeyi onun ayaqları altına atmağa hazırdım, amma bununla belə, zərrə qədər də vurulmamışdım. Ancaq vay o günə ki, verdiyi sözün üstündə durmayaydı, ya da unudaydı, o dəqiqə düşəcəyim vəziyyəti bütün aydınlığı ilə təsəvvür edirdim: onda dünya yenə boşalar, günlər öz mənasını itirər, zülmətə dönər, o qorxunc sükunət, ölüm havası məni qoynuna alar, həmin lal cəhənnəmdən yeganə çıxış yolu yenə də ülgüc olardı. Bu bir neçə gündə ülgücdən lap zəhləm getmişdi, yenə elə əvvəlki kimi qorxunc idi. Əsl rüsvayçılıq ondaydı ki, ülgücü boğazıma çəkməkdən yaman qorxurdum, lap ürəyim qopurdu. Ölümdən elə qorxur, ona qarşı elə coşqun, elə inadla, elə həvəslə mübarizə aparırdım ki, görən deyərdi ki, dünyanın ən sağlam adamıyam, həyatım da lap cənnət bağıdır. Getdikcə də həyatımın puçluğunu bütün aydınlığı ilə görür və anlayırdım ki, nə yaşamağa, nə də ölməyə qadir olmamağım, onların arasında çırpınmağım elə «Qara Qartal»dakı o balaca, qəşəng rəqqasənin işidir. O, həyata açılan balaca bir pəncərə, zülmət dolu qorxu dünyama düşən işartı, mənim xilaskarım, işıqlı dünyaya aparan yolum idi. Mənə ya ölməyi, ya da yaşamağı öyrətməliydi; öz möhkəm, qəşəng əlini daşa dönmüş ürəyimin üstünə qoymalıydı ki, həyat hərarətindən od alıb ya çiçəklənsin, ya da yanıb külə dönsün. Heç bilmirəm onda bu güc, bu sehr haradandı, niyə, hansı tilsimin köməyi ilə mənim üçün ən böyük mənaya dönmüşdü. Bu haqda fikirləşə bilmirdim, fikirləşməyin mənası da yoxdu. Bilmək heç lazım da deyildi. İndi heç bir biliyin, heç bir fərasətin mənə xeyri dəyməz. Hamısından doymuşdum, elə bu müsibətli əzablar da, rüsvayçılıq da öz vəziyyətimi aydınca görməyin, dərk etməyin nəticəsiydi! Görürdüm ki, o heyvan Yalquzaq qarşımda milçək kimi tora düşüb, taleyi həll olunur, nəfəsi tutula-tutula, yazıq- yazıq torun içində çabalayır, az qalır, onu dişi ilə didib-dağıtsın. Bir kömək əli də qıraqdan ona
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|