Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 601
həyatım»dan nə qalmışdı ki? Hamısı çilik-çilik olub öz mənasını itirməmişdimi? Ancaq şübhə etmirəm ki, o birilərini – şəxsi problemlərimi, qayğılarımı başa düşəcək. Bir azdan onunla Yalquzaq, traktat haqqında, indiyəcən yalnız özümün bildiyim, heç kəsə demədiyim şeylər barədə danışacağıq. Dözməyib o dəqiqə başladım: – Hermine, bu yaxınlarda başıma qəribə iş gəlib, tanımadığım bir adam mənə çap olunmuş bir kitab verib, yarmarka reklamlarına oxşayır, içində də mənim başıma gələnlər, nə edəcəyim olduğu kimi yazılıb. Özün de, qəribə şey deyil? – O kitabçanın adı nədir ki? – ötəri soruşdu. – «Yalquzaq haqqında traktat»dır. – Oho, Yalquzaq! Əntiqə adı var. Həmin Yalquzaq da sənsən? Mütləq sən olmalısan? – Hə, mənəm. Mən yarıinsan, yarıcanavaram və ya özümə belə gəlir. Cavab vermədi. Sınayıcı nəzərlərlə, diqqətlə gözümün içinə, əllərimə baxdı. Bircə anlığa sifətinə bayaqkı kimi dərin ciddilik, qüssəli iztirab çökdü. Mənə elə gəldi ki, nə fikirləşdiyini duydum; görəsən, məndəki canavarlıq onun «son əmr»ini yerinə yetirməyə bəs edəcəkmi?! – Yəqin, bu da öz uydurmandır, – yenə şənlənməyə başladı, – ya da xoşuna gəlirsə, poetik fantaziyandır. Lakin mənasız da deyil. Bu gün canavar deyilsən, ancaq onda göydən düşmüş kimi restorana girəndə, bir az vəhşiyə oxşayırdın, mənə də xoş gələn bu oldu. Qəflətən dayandı, elə bil, nəsə yadına duşdü, həyəcanla dedi: – Necə də pis səslənir! «Vəhşi!» «Yırtıcı heyvan!» – heyvanlar haqqında belə danışmaq olmaz! Düzdür, çox vaxt dəhşətli olurlar, ancaq insanlara nisbətən daha təbiidirlər. – «Təbii» nədir? Bununla nə demək istəyirsən? – Məsələn, götür o heyvanlardan birini: ya pişiyi, ya iti, ya quşları, ya da lap elə heyvanxanadakı iri, gözəl pumanı, zürafəni! Görəcəksən ki, hamısı təbiidir, heç biri heç nədən çəkinəcəkli deyil, nə edəcəklərini, necə edəcəklərini də yaxşı bilirlər. Heç biri sənin xoşuna gəlmək üçün artistlik eləməz. Daşlar, çiçəklər, göydəki ulduzlar kimi necə varsa, elə də qalacaqlar. Başa düşürsən? Başa düşürdüm. – Heyvanlar çox vaxt kədərli olur, – sözünə davam etdi, – insan da nə vaxtsa diş ağrısına, pul itirdiyinə görə deyil, bircə saatlığa həyatı olduğu kimi dərk etdiyi üçün kədərlənəndə, onun da kədəri əsl kədər olur və onda bir az heyvana oxşayır. Həmin anda insan çox kədərli görünür, ancaq həmişəkindən təbii, həmişəkindən gözəl olur. Bunlar həqiqətdir! Birinci dəfə görəndə sən də eləydin, ay Yalquzaq! – Yaxşı, Hermine, bəs mənim haqqımda yazılan kitaba sözün nədir? – Ah, bilirsənmi, həmişə fikirləşməkdən xoşum gəlmir. Bu barədə ayrı vaxt! Bir gün verərsən, oxuyaram. Ya da yox, əgər nə vaxtsa oxuyası olsam, özün yazdığın kitablardan verərsən. Qəhvə istədi və sanki, bir anlığa nədənsə narahat oldu, dalğınlaşdı, sonra yenə üzü güldü, deyəsən, fikirləşib axtardığını tapdı. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 602
– Aha! – Sevinclə dilləndi. – Tapdım! – Nəyi?
– Fokstrot! Bayaqdan o barədə düşünürdüm. De görüm, hərdən bir-iki saat rəqs eləmək üçün otağın var? Eybi yox, lap balacası da yarayar, təki səndən aşağı mərtəbədə yaşayan olmasın ki, yuxarıda tıqqıltı eşidən kimi gəlib dava-dalaş salmasın. Demək, varındır, lap yaxşı! Onda rəqs etməyi evdəcə öyrənərsən. – Elədir, – çəkinə-çəkinə dilləndim, – daha yaxşı. Ancaq elə bilirdim, musiqi də lazım olacaq. – Əlbəttə, lazım olacaq. Bura bax, musiqini mağazadan alacaqsan; uzaqbaşı rəqs müəlliminə verəcəyin qədər xərcin çıxacaq. Müəllimə verəcəyin isə qazanc qalar, özüm öyrədərəm. Elə eləsən, istədiyimiz vaxt musiqimiz olacaq, qrammofon da axırda qazanc qalacaq. – Qrammofon? – Bəs necə. Balaca bir cihaz alarsan, iki-üç dənə də val... – Əla! – Səsimi ucaltdım. – Əgər, doğrudan da, mənə rəqs etməyi öyrədə bilsən, axırda o qrammofonu qonorar kimi sənə verəcəm. Razısan? Bunu çox cəsarətlə desəm də, ürəkdən gəlmədi. Zəhləm gedən həmin cihazı kitablarla dolu balaca iş otağımda heç cür təsəvvür edə bilmirdim və rəqslə də o qədər aram yox idi. Fikirləşdim ki, bu da bir fürsətdir, sınamaq olar, ancaq əmindim ki, yaşım keçib, ağırlaşmışam, daha öyrənə bilmərəm. Zərbə zərbə üstündən gəlir, hamısı da çox gözlənilməz, ağır olurdu, hiss edirdim ki, köhnə ərköyün bir musiqi bilicisi kimi qrammofona, caza, müasir rəqs musiqisinə qarşı daxilimdə nə vardısa, hamısı ayağa qalxıb. Əslində, heç kəs ürək eləyib məndən öz otağımda – Novalisin, Jan Polun yanında, xəyallarımın sığınacağına çevrilmiş bir hücrədə Amerikanın son dəbli rəqs estradalarını çaldırmağı, həmin havaya da oynamağı tələb edə bilməzdi. Ancaq indi bunu tələb eləyən «bir kimsə» deyil, Hermine idi, onun da əmr etməyə ərki çatırdı. Razılaşdım. Əlbəttə, razılaşdım. Səhəri gün nahar vaxtı qəhvəxanada görüşdük. Mən gələndə Hermine artıq içəridə oturub çay içirdi və adıma rast gəldiyi bir qəzeti təbəssümlə mənə göstərdi. Vətənimin çox həyasız irticaçı qəzetlərindəndi, vaxtaşırı da mənim haqqımda kəskin həcvlər verirdi. Müharibə başlayanda ona qarşı çıxmış, qurtaranda da hamını dincliyə, səbirli olmağa, insanlığa, özünütənqidə çağırmış, gündən-günə kəskinləşən, azğınlaşan, vəhşiləşən milli çalışdırmanın əleyhinə çıxmışdım. Bu da növbəti hücumlardan biriydi, ancaq pis yazılmışdı, yarısını redaktor özü quraşdırmış, yarısını da ona oxşayan qəzetlərdən çırpışdırmışdı. Məlum şeydi ki, yalnız köhnəlmiş ideologiyanın müdafiəçiləri belə pis yaza bilər, öz təsərrüfatını belə baxımsız qoyar, belə başdansovdu idarə edə bilərdi. Hermine həmin məqaləni oxuyandan sonra xəbər tutmuşdu ki, Harri Haller ziyankar adamdır, əsli-kökü bilinmir və əlbəttə, nə qədər ki, belə adamlar, belə fikirlər yaşayır, gənclər də qatı düşməndən qisas almaq üçün mübariz ovqatda deyil, sentimental bəşəri ideyalar ruhunda tərbiyə olunacaq, deməli, ana vətənin də işləri heç vaxt düz gətirməyəcək. – Bu, sənsən? – deyə Hermine adımı göstərdi. – Elə isə özünə yaxşıca düşmən qazanmısan, Harri. Bunlar səni əsəbiləşdirmir? Bir neçə sətir oxudum: eyni şeylərdi, belə çeynənmiş, ürəkbulandıran sözlərə çoxdan adət etmişdim.
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|