Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 603
– Yox, – dedim, – əsəbiləşdirmir, öyrəncəliyəm. Bir-iki dəfə demişəm ki, hər bir xalq, hətta hər bir insan saxta «müqəssir axtaran» siyasətin beşiyində xumarlanmaqdansa, papağını qabağına qoyub fikirləşməli, öz səhvlərini, nəzərdən qaçırdıqlarını, pis adətləri ilə müharibədəki, eləcə də dünyanın başqa bədbəxtliklərindəki günahını aydınlaşdırmalı və bilməlidir ki, növbəti müharibədən can qurtarmağın yeganə yolu budur. Bunu mənə heç cür bağışlamırlar, çünki hamısı «günahsızdır». İmperatorun da, generalların da, iri sənayeçilərin də, siyasətçilərin də, qəzetlərin də zərrə qədər günahı yoxdur, hamısı safdır! Demək olar ki, dünyanın işləri lap əntiqə gedir, yalnız bir neçə milyon insanın meyiti yerdə qalıb. Bilirsənmi, Hermine, bu cür həcvlər məni daha əsəbiləşdirə bilməsə də, hərdən kədərləndirir. Həmvətənlərimin üçdə ikisi belə qəzetləri oxuyur, hər səhər, hər axşam bu sözləri eşidir. Onların beynini yeyir, öyrədir, qızışdırır, narazı salır, əsəbiləşdirirlər. Hamısının da son məqsədi, son istəyi, hər şeydən əvvəl, müharibədir. Getdikcə yaxınlaşan, birincidən də betər olacaq müharibə! Bunların hamısı çox aydın, çox da sadədir, istəyən başa düşər. Kim bircə saat fikirləşsə, eyni nəticəyə gələ bilər. Amma bu heç kəsin ürəyincə deyil, heç kəs növbəti müharibədən qaçmaq istəmir, heç kəs özünü də, balalarını da növbəti kütləvi qırğından qorumaq haqqında düşünmür. Halbuki hamısına baha başa gələcək. Bircə saat düşünmək, bircə anlığa özünə qayıdıb dünyanın qarmaqarışıqlığında, kinküdurətində öz payını müəyyənləşdirmək lazımdır, vəssalam. İşə bax, heç kəs də bunu istəmir. Deməli, hər şey beləcə davam eləyəcək və minlərlə insan da günbəgün səylə müharibəyə hazırlaşacaq. Bunu başa düşən gündən iflic olmuşam, ümidim üzülüb. İndi mənim üçün heç bir ideal, «Vətən» yoxdur. Bunların hamısı yeni müharibəyə hazırlaşan cənablar üçün pərdədir. İndi insan kimi düşünməyin, danışmağın, yazmağın mənası qalmayıb, beynindəki yaxşı fikirləri oyatmağın da xeyri yoxdur. Bunları eləyən iki-üç adam da hər gün minlərlə qəzetin, jurnalın, çıxışların, açıq və gizli iclasların hücumuna məruz qalır. Hamısı da bunun əksini deyir, dediklərinə də yetir. Hermine maraqla qulaq asırdı. – Elədir, – axır ki, dilləndi, – haqlısan. Əlbəttə, yenə müharibə olacaq və bunu bilmək üçün qəzet oxumaq da lazım deyil. Düzdür, adam kədərlənir, ancaq xeyri yoxdur. Bu da mütləq öləcəyini bilən, lakin əlindən heç nə gəlməyən adamın kədərlənməsi kimi bir şeydir. Ölümə qarşı mübarizə aparmaq ən nəcib, ən gözəl, ən ülvi, ən şərəfli işdir, əziz Harri, müharibəyə qarşı çıxmaq da elə. Amma bu mübarizə həmişə ümidsiz bir Don Kixotluq olur. – Bəlkə də, elədir, – sərtləşdim, – ancaq bu cür həqiqətlərə göz yummaqla, «onsuz da bir azdan öləcəyəm» – deyib hər şeyə tüpürməklə bütün həyatı bayağılaşdırırıq, axmaq vəziyyətində qoyuruq. Hə, deməli, belə çıxır ki, hər şeyi atmalıyıq, mənəviyyatdan da, mübarizədən də, insanlıqdan da üz döndərməliyik? Meydanı şöhrətpərəstliyə, pula verməliyik, qabağımıza bir parç pivə qoyub növbəti səfərbərliyi gözləməliyik? Hermine heyrətlə üzümə baxdı. Bu baxışdan rişxənd də, kinayə də, hiyləgərlik də, həssas bir doğmalıq da, bunlarla bərabər, həm də kədər, ağıl, dərin ciddilik yağırdı. – Heç biri lazım deyil, – ana nəvazişi ilə dilləndi, – mübarizənin mənasızlığını bilməklə sənin həyatın heç vaxt bayağılaşmaz, axmaq vəziyyətdə qalmaz. Ən böyük bayağılıq odur ki, Harri, nəsə yaxşı, ideal bir şeyin uğrunda mübarizə aparasan və ona da çatasan. Məgər ideallar ona görə yaranıb ki, sən onlara çatasan? Məgər biz insanlar ölümdən can qurtarmaq üçün yaşayırıq? Yox, biz əvvəlcə ondan qorxmaq, sonra isə sevmək üçün yaşayırıq, elə ona görə də həyat hərdən lap möcüzəyə dönür. Sən hələ uşaqsan, Harri. Deyilənləri eşit, dur gedək, bu gün işimiz çoxdur. Mən bu gün bir daha müharibə, “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 604
qəzetlər haqqında düşünməyəcəyəm. Bəs sən? – Yox, yox, mən də sənin kimi. Bir yerdə (ilk dəfə idi ki, şəhərdə qoşa gəzirdik) musiqi alətləri satılan mağazaya getdik, qrammofonlara baxdıq, açıb-bağladıq, çaldırdıq. Biri xoşumuza gəldi. Qəşəng, həm də ucuz idi. Götürmək istədim, ancaq Hermine tərəddüd elədi. Axırda onu almağa qoymadı, ayrı mağazaya getdik, orada da böyüyündən tutmuş balacasınadək növbənöv, ucuz-baha qrammofonların hamısına baxdıq, qulaq asdıq və bütün bunlardan sonra əvvəlkinə qayıdıb həmin cihazı almağa razılıq verdi. – Görürsən, – dedim, – istəsən, belə əziyyət çəkməzdik. – Doğrudan? Bəs sabah bu cihazı başqa vitrində, özü də 20 frank ucuz qiymətə görsəydik, necə olardı? Bu bir yana, nəsə almaq adama ləzzət verir və ləzzət aldığın şeyin də mütləq dadına baxmaq lazımdır. Sən hələ çox şeyi öyrənməlisən. Bir xidmətçi tapıb aldığımızı mənim mənzilimə gətirtdik. Hermine iş otağımı diqqətlə nəzərdən keçirdi, sobanı, divanı təriflədi, stulların rahatlığını yoxladı, kitablardan bəzilərini götürüb baxdı, uzun müddət sevgilimin şəkli önündə dayanıb ona tamaşa elədi. Qrammofonu kamodun üstündəki kitabların arasına qoymuşduq. Axır ki məşğələ başladı. Fokstrot çaldırdı, ilk hərəkətləri göstərdi, əlimdən tutub məni oynatmağa başladı. İtaətkarlıqla onun arxasınca yortur, stullara ilişir, əmrlərini yerinə yetirir, heç nə başa düşmür, tez-tez də ayağını tapdalayırdım. Nə qədər həvəssizdimsə, o qədər də küt idim. İkinci rəqsdən sonra özünü divanın üstünə saldı, uşaq kimi güldü: – Pərvərdigara, – dedi, – nə yaman küt imişsən. Adicə yerişlə get, elə bil, küçədə gəzirsən, gərginləşmək lazım deyil. Deyəsən, tərlədin, eləmi? Yaxşı, beş dəqiqə dincələk. Yadında saxla: elə ki öyrəndin rəqs etmək də fikirləşmək kimi sadəcə bir şeyə çevrilir. Onu öyrənmək də çox asandır. İndi insanların düşünmək əvəzinə, cənab Halleri vətən xaini adlandırdığına, sakitcə oturub növbəti müharibəni gözləməyinə səbirlə dözəcəksən. Bir saatdan sonra çıxıb getdi, dedi ki, narahat olmayım, gələn dəfə yaxşı olacaq. Mənsə başqa fikirdəydim, səfehliyimə, ləngliyimə pərt olmuşdum. Özümə elə gəlirdi ki, bu bir saat ərzində heç nə öyrənməmişəm, gələn dəfə də yaxşı olmayacaq. Yox, rəqs etmək üçün gərək anadangəlmə vergin olaydı. Məndəsə heç biri – nə şənlik, nə saflıq, nə arsızlıq, nə də cəldlik vardı. Axı çoxdan bilirdim ki, belədir. Ancaq işə bax, sonrakı dəfə, doğrudan da, yaxşı alındı. Hətta özümə də ləzzət verdi və dərsin axırında Hermine dedi ki, indi fokstrotu oynaya bilərəm. Lakin eşidəndə ki, sabah onunla restorana gedib rəqs etməliyəm, məni dəhşət bürüdü, qəti etiraz elədim. O isə soyuqqanlılıqla verdiyim sözü xatırlatdı, dedi ki, sabah «Balans» mehmanxanasına çay içməyə gəlim. Həmin axşam evdə idim, nəsə oxumaq istəyir, ancaq bacarmırdım. Sabahkı gündən qorxurdum. Fikirləşəndə ki, mənim kimi yaşı ötmüş, hürkək, həssas, qəribə bir adam nəinki caz musiqisi çalınan müasir, bayağı çayxanalardan, restoranlardan birinə getməli, hətta bacarmaya-bacarmaya tanımadığı adamların arasına düşüb oynamalıdır, lap dəhşətə gəlirdim. Boynuma alıram ki, sakit iş otağımda cihazı qoşub asta-asta, lap barmaqlarımın ucunda fokstrotu təkcə məşq elədikcə, özüm özümə gülür, özüm özümdən utanırdım. Səhəri gün «Balans» mehmanxanasında balaca bir orkestr çalır, çay, viski verilirdi. İstədim Herminenin başını qatam, ona görə də qoğal gətirtdim, dedim ki, şərab içək, lakin dediyindən dönmədi: – Sən buraya kefə gəlməmisən! Rəqs dərsidir.
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|