Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 619
– Nə danışırsan, bu xoşbəxtliyə sözüm yoxdur, çox xoşuma gəlir, ona minnətdaram. Yağışlı- çiskinli yayda çıxan günəşli günə bənzəyir. Amma hiss edirəm ki, çox çəkməyəcək. Belə xoşbəxtlik xeyirsizdir, adamı razı salır, lakin beləsi mənim xörəyim deyil. Yalquzağı yuxuya verir, hər şeydən doydurur. Ancaq adama ölüm bəxş edən xoşbəxtlik deyil. – Yalquzaq, ölmək mütləq lazımdır? – Mənə elə gəlir ki, lazımdır! Səadətimdən çox razıyam, hələ xeyli də ona dözə bilərəm. Ancaq ayılmaq, nəyinsə həsrətini çəkmək üçün bircə saatlığa ondan ayrı düşəndə, həmin xoşbəxtliyi əbədi saxlamağın deyil, əzablara düçar olmağın həsrətini çəkirəm. Özü də şirin, əvvəlkilərə bənzəməyən əzablar... Elə əzablar diləyirəm ki, məni öz xoşumla ölməyə hazırlaya bilsin! Hermine nəvazişlə, yalnız ona xas olan kədərli nəzərlərlə gözümün içinə baxdı. O gözəl, dəhşətli gözlər! Yavaş-yavaş, sözləri seçə-seçə, bir-birinin yanına düzə-düzə danışmağa başladı. Elə astadan danışırdı ki, güclə eşidirdim. – Bu gün sənə bir şeyi demək istəyirəm. Elə şey ki, çoxdan bilirəm, lap sən də bilirsən, ancaq bəlkə də, indiyəcən heç özünə də deməmisən. İndi özüm haqqımda, sənin haqqında, ikimizin də taleyi haqqında bir söz deyəcəm. Harri, sən sənətkar, mütəfəkkir olubsan, çoxlu sevinc, inam görübsən, böyüklük, əbədilik sorağına düşübsən, heç vaxt gözəlliklə, xırdalıqla kifayətlənməyibsən. Ancaq həyat səni qəflətdən oyadıb özünə qaytardıqca, bədbəxtliyin böyüyüb, əzabların, hürkəkliyin, ümidsizliyin artıb, onların içində boğulmağa başlayıbsan və heç nə, hətta bir vaxtlar gözəl, müqəddəs bilib sevdiyin, pərəstiş etdiyin şeylər də, haçansa insanlara, ali məqsədimizə olan inamın da sənə kömək eləyə bilməyib. Hamısı öz mənasını itirib, çilik-çilik olub gedib. Sənin bu inamına nəfəs almaq üçün hava çatmayıb. Boğulmaq da ən qorxunc ölümdür. Düzdür, Harri? Taleyin belə deyil? Başımı yırğalayır, yırğalayır, yırğalayırdım. – Sənin daxilində başqa bir həyat təsəvvürü, inam, istək vardı, – deyə sözünə davam etdi, – böyük-böyük əməllərə, əzab çəkməyə, qurban getməyə hazır idin. Amma getdikcə hiss etməyə başladın ki, bu gün dünya səndən heç bir qəhrəmanlıq, heç bir qurbanlıq və buna bənzər əməllər istəmir. Həyat da igidlik və buna bənzər şeylərin meydanı olan qəhrəmanlıq dastanı deyil, insanların adicə yeməkiçməklə, qəhvəylə, toxunma corabla, kart oynamaqla, radio musiqisi ilə kifayətləndiyi bir meşşan daxmasıdır. Başqa diləyi olan, özündə qəhrəmanlıq, gözəllik istəyi gəzdirən, böyük şairlərə, müqəddəslərə pərəstiş edən adam səfehdir. Don Kixotdur. Demək, belə... Bu, mənim də başıma gəlib, dostum! Mən də bacarıqlı bir qız idim. Yüksək ideallarla yaşamaq, qarşıma böyük vəzifələr qoymaq, şərəfli işlər görmək üçün yaranmışdım. Mənim də bəxtim gətirə bilərdi, hansı şahınsa arvadı, hansı inqilabçınınsa sevgilisi, hansı dahininsə bacısı, hansı əzabkeşinsə anası olardım. Ancaq həyat mənə həddən artıq yüksək zövqlü bir kurtizan qız olmağa icazə verdi. Elə bunun özü də böyük çətinliklər hesabına başa gəldi! Mənim taleyim də belə olub! Bir xeyli nə edəcəyimi bilmədim, uzun zaman günahı özümdə axtardım. Fikirləşdim ki, həyat həmişə axırda haqlı çıxır və mənim arzularıma gülübsə, deməli, hamısı səfeh imiş, haqsız imiş. Heç bunun da xeyri olmadı. Ancaq iti görən gözlərim, yaxşı eşidən qulaqlarım olduğundan, hər şeylə maraqlandığımdan bu həyata, tanışlarıma, qonşularıma, yüz cür adama, yüz cür taleyə diqqətlə baxa bildim və gördüm ki, Harri, mənim də arzularım səninkilər kimi min dəfə haqlı imiş! Həyat, gerçəklik isə – haqsız! Mənim kimi bir qadının özgə yol tanmayıb hansı pulgirinsə makinası arxasında oturub kasıb, mənasız bir həyat sürə-sürə qocalması, ya da puluna görə ona ərə getməsi, yaxud da fahişəyə bənzər bir məxluqa çevrilməsi eynilə sən tək adamın tənhalıq, qorxu, ümidsizlik içində ülgücə əl atması kimi insafsızlıqdır! Ola bilsin ki, mənim bədbəxtliyim maddi, əxlaqi, səninki isə mənəvi cəhətdən yaranıb – ancaq fərqi yoxdur, yolumuz bir olub. Elə bilirsən, nəyə görə fokstrotdan qorxduğunu, barlardan, rəqs zallarından zəhlən
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 620
getdiyini, caz musiqisi və buna bənzər zir-zibildən iyrəndiyini başa düşmürəm? Hamısını lap yaxşı başa düşürəm, eyni zamanda, nə üçün siyasətdən zəhlən getdiyini də, partiyaların, mətbuatın çərənləməsindən, məsuliyyətsiz hay-küyündən olmuş və olacaq müha-ribənin dəhşətlərindən, bugünkü insanların düşüncə, oxumaq, qurub-yaratmaq, musiqi bəstələmək, bayram keçirmək, təhsil almaq tərzindən kədərləndiyini də bilirəm! Sən haqlısan, ay Yalquzaq! Lap yüz dəfə, min dəfə haqlısan, ancaq bununla belə, məhv olmalısan! Sən bu günün sadə, rahat, az şeyə qane olan dünyası üçün həddən artıq iddialısan, acsan. Ona görə də dünya səni özündən kənar edəcək, çünki sənin ölçü daşın o istədiyindən bir az ağırdır. Kim bu gün yaşamaq, yaşadığı həyatdan da zövq almaq istəyirsə, gərək sənin kimi, mənim kimi adam olmasın. Bu gözəl dünya dınqıltı əvəzinə musiqi, əyləncə əvəzinə sevinc, pul əvəzinə mənəvi dünya, hay-küy əvəzinə əsl iş, yalançı inilti-sızıltı əvəzinə əsl iztirab istəyən adamlar üçün heç vaxt vətən ola bilməz! O, baxışlarını yerə dikib fikrə getdi. – Hermine! – deyə nəvazişlə dilləndim. – Bacım, sənin nə iti gözlərin varmış! Ancaq buna baxmayaraq, mənə fokstrot öyrətdin! Sən nə fikirdəsən, bizim kimi adamlar, ölçü daşı bir az ağır gələnlər belə bir dünyada necə yaşaya bilir? Axı nə üçün belədir? Bu yalnız bizim zəmanədəmi belə oldu? Yoxsa həmişə belə olub? – Bilmirəm. Ulu dünyanın xətrinə deyərdim ki, yalnız bizim zəmanədə belə olub. Özü də bu, xəstəlikdir. Bu günün bədbəxtliyidir. Rəhbərlərimiz sürətlə, uğurla növbəti müharibəyə hazırlaşır, biz isə fokstrot oynayır, pul qazanır, şokolad yeyirik. Belə bir zəmanədə dünya çox təvazökar olmalıdır. Gəl ümid edək ki, bütün zəmanələr yaxşı imiş və yenə də yaxşı, zəngin, geniş, mənalı olacaq. Ancaq bunun bizə heç bir xeyri yoxdur. Nə bilmək olar, bəlkə də, həmişə belə imiş... – Həmişə belə olub? Dünya həmişə siyasətçilər, alverçilər, xidmətçilər, əxlaqsızlar dünyası olub və əsl insanlar da orada boğulub? – Deyə bilmərəm, bəlkə, elə olub, heç kəs də bilmir. Bir də nə fərqi? Mən isə, dostum, indi sənin ən çox sevdiyin, hərdən haqqında danışdığın, məktublarını oxuduğun o Motsart haqqında düşünürəm. Bəs onun taleyi necə olub? Onun yaşadığı zəmanədə dünyanı kim idarə edib, qaymağını yeyib, gərdişinə təsir eləyib, onun yaxşısını pisindən ayırıb, onu Motsarta – alverçilərə, Motsarta – düjündüjün dayaz adamlara bölüb? Bəs o necə ölüb, necə dəfn olunub? Mənə elə gəlir ki, həmişə belə olub və olacaq da! Məktəbdə adını «Dünya tarixi» qoyub əzbərlətdikləri qəhrəmanlar, dahilər, böyük əməllər, böyük hisslər başdan-ayağa yalandır. Hamısını məktəb müəllimləri təlim məqsədilə uydurublar ki, uşaqların başını qatsınlar. Həmişə belə olub və olacaq da! Zəmanə, dünya, pul, hakimiyyət də xırdaların, dayazların olacaq, başqalarına – əsl insanlara isə heç nə qalmayacaq. Yalnız ölümdən başqa... – Özgə heç nə? – Yox, bir də əbədiyyət. – Nəsillər üçün qoyub getdiyi adı, şöhrəti nəzərdə tutursan?
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|