Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
265 ictimai və dövlət insitutlarına təhdid çağırışları amillərinə diqqət yetirilməlidir; Terrorizmin başqa bir rəmzi aspekti – KİV materiallarının təqdim etdikləri zorakılıq aktlarının potensial terrorçulara təsiri məsələsidir. Kommunikativ diqqət növbəti davranışın katalizatoru rolunu oynayır: çoxsaylı qurbanları təsvir edən kadrlar tamaşaçılara, xüsusilə də qəddarlığa və cinayətə meylli insanlara qıcıqlandırıcı təsir göstərir və onları bir növ bu cür addımlar atmağa hazırlayır. Təkəbbürlü hipertrofiya hissinə tutulmuş insanın ürəyindən analoji süjetə baxdıqdan sonra bu cür jurnal məqaləsinin və ya televiziya reportajının qəhrəmanı olmaq hissi keçir. Həqiqətən də, dünyada və ayrı-ayrı ölkələrdə olan antiterror təcrübəsi göstərir ki, siyasi motivlərə əsaslanan terror aksiyalarını planlaşdırarkən və həyata keçirərkən onu hazırlayan və icra edən şəxsin məqsədlərindən biri də geniş ictimai auditoriyaya çıxmaqdır. Belə bir şəraitdə bu cür faktları işıqlandıran jurnalistlər bu hadisələri yalnız təsvir etmir, eyni zamanda obyektiv olaraq onun fəal iştiraakçısına çevrilirlər. Bununla əlaqədar olaraq, jurnalistlərin öz hərəkətlərini qiymət- ləndirmələri və vətəndaşların onlara münasibəti terrorizm təzahürlərinin yaranma, inkişaf, lokallaşma və qaşısının alınması, nəticələrinin aradan qaldırılması prosesində onların rollarının və fəaliyyət istiqamətlərinin meyarlarını özündə əks etdirməlidir. Bundan əlavə, dramatik hadisələrin inkişaf xronologiyasını təsvir edən və ya göstərən jurnalist bəzən özündən asılı olmayaraq adi informasiya mənbəyindən cinayətin iştirakçısına çevrildiyi xətti keçə bilir; KİV heç bir şəraitdə terrorçuların “kürsü”sünə çevrilməməlidir; KİV operativ informasiyanın alınmasında terrorçuya heç bir kömək etməməlidir. Beynəlxalq təcrübə 266 göstərir ki, bəzən güc strukturları ilə KİV nümayəndələri arasında qarşılıqlı anlaşmaya və hərəkətlərin əlaqələndirilməsinə nail olmaq mümkün olmur. Bəzi jurnalistlər girovların azad olunmasını birtərəfli işıqlandırır və vəziyyətdən konyunktura məqsədi ilə istifadə edirlər; beynəlxalq terrorizm probleminin işıqlandırılması zamanı hakimiyyətlə KİV arasında antiterror problemləri üzrə bir razılaşma əldə olunmalıdır. Bu cür razılaşma terror aktlarının işıqlandırılması sahəsində mətbuatın öz fəaliyyətini həyata keçirməsi üçün müəyyən çərçivənin yaradılmasının predmeti ilə bağlı da imzalana bilər (redaktorların və jurnalistlərin könüllü surətdə icra edəcəklərini öhdələrinə götürdükləri davranış kodeksinə bənzər). Bu kodeksin əsas bəndlərı arasında aşağıdakı müddəalar da öz əksini tapmalıdır: girovlara zərər verə biləcək informasiyanın məhdudlaşdırılması (onların sayı, milliyyətləri, dini əqidələri, tutduğu vəzifə, səhhətinin vəziyyəti, cəmiyyətdə mühüm mövqeləri və ya da əhəmiyyətli dərəcədə maliyyə imkanları olan qohumları və s. barədə); antiterror əməliyyatları və girovların azad olunmaları barədə informasiyaların qısalığı; terrorçularla aparılmış və hələ redaktə edilməmiş müsahibələrin canlı efirə verilməməsi barədə razılaşma; jurnalistlərin terrorçular, onların irəli sürdükləri tələblər, antiterror əməliyyatlarının gedişi və nəticələri barədə aldıqları informasiyaların hərtərəfli yoxlanılması; cəmiyyətdə çaxnaşma yarada biləcək informasiyanın verilməsində təmkinlilik; verbal işarələrə birgə nəzarət; 267 vizual görüntülərə birgə nəzarət (teleekranda ölmüş və yaralanmış insanların şəkillərinin göstəriməməsinə uyğun); hadisələrin interpretasiyasının eyniliyinə birgə nəzarət. Yuxarıda tanış olduğumuz nəzəri və praktik material- lardan, beynəlxalq təcrübədən belə bir qənaətə gəlmək olur ki, terrora qarşı mübarizənin komponentlərindən biri və bəlkə də ən əhəmiyyətlisi informasiya əks-təsiridir. Zənnimizcə, Azərbaycan kimi torpaqlarının 20 %-i işğal olunmuş, ərazisində qonşu işğalçı Ermənistanın xüsusi xidmət orqanları tərəfindən dəfələrlə terror aktları törədilmiş (gələcəkdə də törədilməyəcəyinə heç kim zəmanət verə bilməz) və bu terror aktları nəticəsində yüzlərlə vətəndaşının qanı axıdılmış bir ölkədə terrora qarşı informasiya əks-təsirinin təşkilinə prioritet kimi baxılmalı və bu təsiri göstərən xüsusi dövlət orqanı yaradılmalıdır. Bu orqan əlavə olaraq həm də antiterror mübarizəsinə cəlb edilmiş bütün dövlət orqanlarının informasiya fəaliy- yətlərrinin koodinasiyası kimi strateji tapşırığı yerinə yetirməlidir. Azərbaycan dövləti terrorizmin dünya miqyasında sürətlə yayılmasını və inkişafını nəzərə almaqla, beynəlxalq səviyyədə “informasiya məkanında” terrorla mübarizənin gücləndirilməsi üzrə qanunyaradıcı normativ bazanın təkmilləşdirilməsi istiqamətində ciddi addımlar atmalıdır. Yoxlama sualları və tapşırıqlar 1. Beynəlxalq terrorizmə münasibətdə ümumi və fərqli cəhətləri izah edin. 2. Beynəlxalq terrorizmin işıqlandırılmasının mücərrəd jurnalistika adlandırılmasının motivlərini əsaslandırın. 268 3. Beynəlxalq terrorizmin qarşısının alınması yollarının araşdırılmasnda jurnalistikanın iştirakının psixoloji və sosioloji aspektlərini izləyin. 4. Beynəlxalq terrorizm probleminin həlli sahəsində KİV-in vəzifələrini sadalayın. Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|