41
Göstərilən gömrük xidmətinin vəzifəli şəxsləri birinci göndərilmə gömrükxanasının möhür və
plomblarını çıxarırlar, yüklənmiş malların adlarını və sayını BYD kitabçasının
bütün kəsilən vərəqlərində
göstərirlər, BYD kitabçasının kəsilən vərəqlərinin hamısının 16-cı qrafasında gömrük möhür və plombları
barədə qeydlərin üstündən xətt çəkirlər, doldurulmuş kəsilən vərəqlərin 16-cı qrafasında və komplektin 1
nömrəli kötüyündə yenidən vurulmuş gömük möhürləri və qoyulmuş gömrük plombları haqqında qeydiyyatlar
aparırlar.
Malların qismən boşaldılmasına nəzarət edən gömrük xidməti bu bənddə göstərilən xüsusiyyətlər
(öhdəliklər) istisna edilməklə, malların rəsmiləşdirilməsini həyata keçirir.
Göstərilən gömrük xidmətinin vəzifəli şəxsləri əvvəlki gömrükxanaları gömrük təminatlarını çıxarır,
BYD kitabçasının doldurulmuş kəsilən vərəqlərinin hamısında boşaldılmış malların adlarının və sayının
üstündən xətt çəkirlər və boşaldılmış mallar barədə qeydiyyatlar aparırlar, BYD kitabçasının 16-cı qrafasında
gömrük təminatları barədə qeydlərin üstündən xətt çəkirlər, doldurulmuş kəsilən vərəqlərin hamısının 16-cı
qrafasında və komplektin 1 nömrəli kötüyündə yenidən qoyulmuş gömrük təminatları barədə qeydiyyatlar
aparırlar.
Ağırçəkili və irihəcmli malların
gömrük
rəsmiləşdirilməsinin xüsusiyyətləri
Ölçüləri və xarakterləri ilə bağlı nəqliyyat vasitələrinin ploblanmış yük bölmələrində və ya
konteynerlərdə daşınması mümkün olmayan malları açıq nəqliyyat vasitələrində daşınarkən BYD kitabçasının
üz qabığında bütün vərəqlərində ingilis və ya fransız dilində “Ağırçəkili və İrihəcmli Mallar” sözləri
yazılmalıdır. (“HEAVYOR BULKY GOODS”).
Göndərilmə gömrükxanası BYD kitabçasına fotoşəkillər, qablaşdırma vərəqləri, çertyojlar (cizgilər) və
daşınan malların eyniləşdirilməsi üçün zəruri olan digər sənədlər əlavə edilməsini tələb edə bilər. Bu cür
sənədlər göndərilmə gömrükxanası tərəfindən təsdiq olunur və BYD kitabçasının hər bir vərəqinə bərkidilir. Bu
zaman vərəqlərin hamısının 8-ci qrafasında bu cür sənədlərin olmasına dair qeydlər edilir. Bu cür mallar
Azərbaycan Respublikasının ərazisi ilə hərəkət edərkən gömrük xidmətləri: əsasnamənin tələblərinə əməl
olunmasını izləməli, mallar Azərbaycan Respublikasına gətirilərkən, zərurət olduqda əlavə gömrük
eyniləşdirilməsi vasitələri qoymalı, gətirilmə (aparılma) zamanı BYD kitabçasının yük manifestində bəyan
edilməmiş malların daşınması hallarını aşkar etmək məqsədi ilə mallara baxış keçirilməlidir.
Aksiz vergisinə cəlb olunan bəzi malların
gömrük rəsmiləşdirilməsinin xüsusiyyətləri
Mallar BYD prosedurasına əməl edilməklə daşınma üçün yüksək zəmanət həddi olan BYD kitabçası
təqdim olunduqda rəsmiləşdirilir. Bu cür kitabçaların üz qabığında və kəsilən vərəqlərində aydın “Tütün
Məmulatları”, yaxud “Alkoqollu İçkilər” yazılmalıdır. Bu cür kitabçanın örnəyi (nümunəsi) həmin əlavədə
verilmişdir. Bundan başqa, bu cür kitabçalarla daşınan malların müfəssəl adları və XİFƏN kodları göstərilmiş
əlavə vərəq qoşulmalıdır.
Əlavə vərəq BYD kitabçasına bərkidilir və göndərilmə gömrükxanasının vəzifəli şəxsinin ştampı ilə
təsdiqlənməlidir.
Bu cür BYD kitabçaları üzrə zəmanət 200.000 (iki yüz min) ABŞ dolları təşkil edir.
Malların çatdırılmasına nəzarət
Giriş gömrükxanası və ya təyinat gömrükxanası arasında, tranzit zamanı - giriş gömrükxanası və çıxış
gömrükxanası arasında və müəyyən gömrük rejimləri başa çatdıqdan sonra, göndərilmə gömrükxanası və çıxış
gömrükxanası arasında BYD prosedurasına əməl edilməklə daşınan malların çatdırılmasına nəzarət, Azərbaycan
Respublikası DGK-nin bu bölmədə göstərilən xüsusiyyətlər istisna olmaqla, müvafiq olaraq tranzit və gömrük
nəzarəti altında malların çatdırılması gömrük rejiminin tətbiqinə dair normativ aktlarında nəzərdə tutulmuş
qaydada həyata keçirilir.
BYD prosedurasına əməl edilməklə malların daşınmasının uçotu müəyyən edilmiş jurnallarda aparılır.
Giriş gömrükxanaları və ya göndərilmə gömrükxanası malların çatdırılmasına nəzarət üçün giriş
gömrükxanasında və ya göndərilmə gömrükxanasında qalan BYD kitabçasının kəsilən nəzarət vərəqinin surətini
poçtla çıxış gömrükxanasına göndərir.
Təyinat gömrükxanası və ya çıxış gömrükxanası bir sutka ərzində giriş gömrükxanasına və ya
göndərilmə gömrükxanasına müəyyən rabitə kanalları ilə malların adı, sayı, BYD kitabçasının nömrəsi,
42
daşıyıcının adı, malların daxilolma tarixləri göstərilməklə malların daxil olması barədə məlumatlar göndərir.
Giriş gömrükxanasına və ya göndərilmə gömrükxanasına 5 (beş) sutka müddətində malların çatdırılması barədə
operativ məlumat daxil olmadığı təqdirdə giriş və göndərilmə gömrükxanaları qanunla müəyyən olunmuş
qaydada tədbirlər görür.
BYD prosedurasına əməl edilməklə daşıma başa çatdıqdan sonra BYD kitabçası təyinat
gömrükxanasının və ya çıxış gömrükxanasının müvafiq möhürləri ilə daşıyıcıya qaytarılır və BYD
prosedurasının lazımi qaydada başa çatmasının məqsədinə xidmət edir.
Əgər gömrük rəsmiləşdirilməsi qeyd-şərtlərlə həyata keçirilmişsə (yəni gömrük qaydalarının pozulması
halı olmuşsa), BYD kitabçasının kötüklərində və kəsilən vərəqlərində qeyd-şərtlər edilir.
Yol-nəqliyyat hadisələri
BYD zamanı nəqliyyat vasitələrinin yük bölmələrinin və gömrük möhür plomblarının zədələnməsinə
səbəb olmuş təsadüfi hallar yol-nəqliyyat hadisələri (YNH) hesab olunur.
Daşıyıcı nəqliyyat vasitələrinin yük bölmələrinin və ya gömrük möhür və plomblarının pozulması
barədə müraciət edərkən, fəaliyyət zonasında bu YNH baş vermiş gömrükxana YNH-nin hallarına dair
daşıyıcıdan müfəssəl izahat almalı, BYD prosedurasına əməl edilməklə malların sonrakı daşınmasının
mümkünlüyü barədə qərar qəbul etməli, YNH-nə dair protokolu doldurmalı və ya protokol Dövlət Yol Polisi
orqanları tərəfindən doldurulmuşsa, onu təsdiq etməlidir.
BYD prosedurasına əməl edilməklə YNH barədə bir sutka ərzində yazılı surətdə operativ rabitə
kanalları ilə giriş gömrükxanasına və ya göndərilmə gömrükxanasına məlumat verilməsi zəruridir.
YNH-dən sonra mallar üzərində bütün əməliyyatlar barədə təyinat gömrükxanasına və ya göndərilmə
gömrükxanasına məlumat verilməsi zəruridir.
YNH-dən sonra mallar üzərində bütün əməliyyatlar gömrükxananın nəzarəti altında həyata
keçirilməlidir.
Nəqliyyat vasitəsinin yük bölməsinin zədələnməsi və ya eyniləşdirmə vasitələrinin pozulması YNH-nin
nəticəsində baş vermədiyi təqdirdə, gömrük qaydalarının pozulmasına dair protokol tərtib olunur və kəsilən
vərəqlərin müvafiq qrafalarında və ya BYD kitabçasının kötüklərində qeydlər edilir.
YNH-dən sonra mallar boşaldılıb başqa yol-nəqliyyat vasitəsinə və ya konteynerə yüklənə və BYD
prosedurasına əməl edilməklə təyinatı üzrə göndərilə bilər. BYD prosedurasına əməl edilməklə daşıma mümkün
olmadığı halda, mallar təyinat gömrükxanasına malların gömrük nəzarəti altında çatdırılması prosedurasına
müvafiq olaraq göndərilə bilər.
Daşıyıcının və zəmanət
birliyinin məsuliyyəti
BYD prosedurası üzrə malların daşıyıcısı. Əsasnamənin müddəalarının pozulması halında Azərbaycan
Respublikası Qanunvericiliyinə uyğun olaraq məsuliyyət daşıyır.
Malların gömrük orqanının icazəsi olmadan verilməsi, təyinat gömrükxanasına çatdırılmaması halında,
fəaliyyət zonasında bu hüquq pozuntusu aşkar edilmiş gömrük orqanı müəyyən olunmuş qaydada gömrük
qaydalarının pozulmasına dair iş açır və ona baxıldıqdan sonra tənbeh qoyulmasına dair qərar çıxarır. Malların
gömrük orqanlarının icazəsi olmadan verilməsinə, itirilməsinə və çatdırılmamasına dair işlər bir qayda olaraq
aşağıdakı gömrük xidmətləri tərəfindən araşdırılır:
- mallar Azərbaycan Respublikasına gətirilərkən giriş-gömrük xidməti;
- malların Azərbaycan Respublikası ərazisindən tranziti zamanı giriş-gömrük xidməti;
- mallar Azərbaycan Respublikasından aparılarkən göndərilmə gömrük xidməti.
Gömrük qaydalarının pozulmasına dair işlər Azərbaycan Respublikası ərazisi ilə gömrük nəzarəti
altında daşınmasının başladığı gömrük xidmətlərindən daxil olmuş sənədlər yoxlanıldıqdan və təyinat
gömrükxanasında və ya çıxış gömrükxanasında malların çatdırılmaması faktı təsdiq edildikdən sonra açılır.
Gömrük qaydalarının pozulmasına dair protokolda və tənbeh qoyulmasına dair qərarda daşımanın BYD
prosedurası üzrə həyata keçirildiyi və BYD kitabçasının nömrəsi göstərilir.
Malların icazəsiz verilməsi, itirilməsi və çatdırılmaması üçün tutulmalı olan gömrük rüsumları və
vergiləri, daşıyıcı və ya zəmanət birliyindən Azərbaycan Respublikasının gömrük qanunveiciliyinə uyğun olaraq
tutulur. Malların gömrük orqanının icazəsi olmadan verilməsinin, itirilməsinin və ya çatdırılmamasının gömrük
rüsumlarının və vergilərinin mübahisəsiz tutulmasına səbəb olan hər bir halına dair Azərbaycan Respublikası
Qanunvericiliyinə uyğun olaraq akt tərtib olunur. Mübahisəsiz qaydada tutulmalı olan gömrük rüsumlarının və
vergilərinin məbləği Azərbaycan Respublikasının “Gömrük Tarifi” haqqında Qanuna uyğun olaraq gömrük